W dniach od 27 do 30 września 2018 roku zapraszamy do Miejskiej Biblioteki Publicznej w Gorlicach i Gorlickiego Centrum Kultury na spotkania autorskie z autorami i autorkami, których zaprosiliśmy do udziału w Festiwalu. W programie tegorocznej edycji nie zabraknie także paneli tematycznych poświęconych Zygmuntowi Hauptowi oraz wydarzeń z innych dziedzin sztuki.

Organizatorami Festiwalu są Akademickie Biuro Kultury i Sztuki Alma Art, Miejska Biblioteka Publiczna im. Stanisława Gabryela w Gorlicach, Miasto Gorlice, Gorlickie Centrum Kultury oraz Wydawnictwo Czarne. Dyrektorem Artystycznym Festiwalu i jego pomysłodawcą jest Andrzej Stasiuk.

Tegoroczna edycja została dofinansowana przez Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego. Wsparcia finansowego udzielili również Kancelaria Adwokacka Adwokat Paweł Mazur oraz Bank Spółdzielczy w Gorlicach.

Za wsparcie rzeczowe dziękujemy Iwonie Budziak — właścicielce Restauracji Orchidea i Bistro Folk Love w Gorlicach, Marzenie i Mariuszowi Filarom — właścicielom Delikatesów Centrum w Gorlicach, Zbigniewowi Krzyżakowi — właścicielowi Winnicy Chodorowa, Annie Rybczyk — właścicielce firmy Antoja sp. z o.o. w Gorlicach oraz Barbarze Niemaszyk — prezesowi Spółdzielni Mleczarskiej w Łużnej.

Wydarzenie nie mogłoby się odbyć bez wsparcia naszych partnerów, którymi w tym roku są Zjednoczenie Łemków oraz Księgarnia Mieszko.

Wszystkim osobom i instytucjom składamy gorące podziękowania. To dzięki Państwa zaangażowaniu i przychylności możemy po raz czwarty spotkać się w Gorlicach, by rozmawiać o literaturze, o tym, co jest w niej nowe, a co nigdy się nie zmienia. Przede wszystkim jednak możemy się spotkać z twórczością Zygmunta Haupta — największego z niesłusznie zapomnianych polskich pisarzy, autora, który jak żaden inny zasługuje na to, by trwać w naszej pamięci.

W najbliższych dniach opublikujemy szczegółowy harmonogram, jednak już dziś prezentujemy wstępny plan wydarzeń 4. Festiwalu im. Zygmunta Haupta:

— SPOTKANIA TEMATYCZNE: „Miasta Zygmunta Haupta” (dr Paweł Panas), „Zygmunt Haupt. Filmowe inspiracje” (dr hab. Rafał Szczerbakiewicz);

— SPOTKANIA MONOGRAFICZNE: Andrzej Bursa (Wojciech Bonowicz), Tadeusz Gajcy (prof. Stanisław Bereś), Jarosław Iwaszkiewicz (Anna Król), ponadto z inicjatywy Wydawnictwa Uniwersytetu Rzeszowskiego i Stowarzyszenia Literacko-Artystycznego Fraza odbędzie się spotkanie z Andrzejem Stasiukiem i autorami książki Miejsca, ludzie, opowieści. O twórczości Andrzeja Stasiuka (red. Magdalena Rabizo-Birek, Matylda Zatorska, Damian Niezgoda, 2018);

— SPOTKANIA AUTORSKIE: Ewa Andrzejewska, Beata Chomątowska, Darek Foks, Natasza Goerke, Mikołaj Grynberg, Genowefa Jakubowska-Fijałkowska, Aleksander Kaczorowski, Wojciech Orliński, Maciej Płaza, Aneta Prymaka-Oniszk, Urszula Zajączkowska;

— INNE WYDARZENIA: czytanie prozy Haupta w interpretacji Jadwigi Jankowskiej-Cieślak, koncert Mikołaja Trzaski, pokaz filmu biograficznego Pytania z bezkresu (reż. Wojciech Maciejewski, 1998).

Jednocześnie informujemy, że nie jest to pełny plan wydarzeń. Ostateczną listę gości podamy wraz z publikacją programu Festiwalu.

Festiwal odbywa się w dniach 27–30 września 2018 roku. Na wszystkie wydarzenia wstęp wolny. Zachęcamy do śledzenia naszej strony internetowej oraz profilu na FACEBOOKU i INSTAGRAMIE.

Nigeryjski prozaik Chinua Achebe zarzucał Conradowi, że w Jądrze ciemności przedstawił rasistowski obraz mieszkańców Afryki. Edward Said twierdził, że proza Conrada powiela imperialistyczny dyskurs. Z kolei ugandyjski pisarz Peter Nazareth argumentował, że Conrad swoją arcydzielną prozą przyczynił się do upadku kolonii. Jak czytają Conrada polscy znawcy jego twórczości? Za co go cenią? Jakie słabości jego dzieła dostrzegają?

W dyskusji wezmą udział: Agata Bielik-Robson — filozofka i publicystka,  Ryszard Koziołek — pisarz, literaturoznawca, wykładowca akademicki, Paweł Panas — autor książek, członek International Institute for Hermeneutics. Dyskusję poprowadzi Michał Paweł Markowski — dyrektor artystyczny Festiwalu Conrada, krytyk literacki, eseista, publicysta.

Okazją do dyskusji jest publikacja tomu esejów pod redakcją Pawła Panasa Oddać sprawiedliwość widzialnemu światu. Eseje o twórczości Josepha Conrada (Warszawa 2017), którego oficjalna premiera będzie miała miejsce na Festiwalu Conrada. W książce znajdą się eseje wybitnych literaturoznawców i kulturoznawców polskich napisane specjalnie do tego tomu. Patronat nad książką sprawują: Festiwal Conrada  oraz Kraków Miasto Literatury UNESCO.

źródło: www.conradfestival.pl

21. Międzynarodowe Targi Książki w Krakowie jak zawsze są okazją do intensywniejszego zetknięcia się z rynkiem wydawniczym — tak rodzimym, jak i zagranicznym. Także od wielu lat bibliotekarze Miejskiej Biblioteki Publicznej w Gorlicach oraz ich koleżanki i koledzy po fachu pracujący w bibliotekach rozsianych w powiecie odwiedzają Kraków, by zdobyć nowości, które będą mogli oddać w ręce swoich czytelników. Targi Książki to także ogrom wydarzeń towarzyszących przybliżających wszystkim gościom — związanym z branżą lub nie — świat literatury, księgarstwa, bibliotekarstwa i wydawnictw.

W piątek 27 października 2017 r., w drugi dzień Targów, tematem jednego z paneli dyskusyjnych będą duże festiwale literackie organizowane w małych miejscowościach w Polsce. Podczas rozmowy zostaną omówione wydarzenia, takie jak: Rabka Festival w Rabce-Zdroju, Festiwal Stolica Języka Polskiego w Szczebrzeszynie, coroczna gala Nagród Fundacji im. Kościelskich w Miłosławiu oraz gorlicki Festiwal im. Zygmunta Haupta, o którym opowie Joanna Kalisz-Dziki — Dyrektor MBP w Gorlicach.

Serdecznie zapraszamy na 21. Międzynarodowe Targi Książki w Krakowie, które odbędą się w dniach 26–29 października 2017 r. Szczegółowy plan Targów znajdziecie na www.ksiazka.krakow.pl.

Półtorej godziny później na festiwalowej kanapie zasiądzie WALDEMAR BAWOŁEK — człowiek stąd, bowiem pochodzący z położonych nieopodal Gorlic Ciężkowic. Do dotychczas wydanych książek Delectatio morosa, Raz dokoła, Humoreska oraz To co obok w tym roku dołączyło Echo słońca, o którym Piotr Bratkowski pisał, że „przywraca duszę ludziom pominiętym przez świat”. Spotkanie „ROZMOWY W TLE” poprowadzi Andrzej Stasiuk.

Wydarzenie „ŻYWE I NIEOŻYWIONE” będzie okazją do rozmowy z ubiegłoroczną laureatką Literackiej Nagrody Nike — BRONKĄ NOWICKĄ. Poetka, reżyserka, artystka interdyscyplinarna, laureatka projektu New Voices from Europe 2017 w Gorlicach zaprezentuje prozy poetyckie składające się na jej debiutancką książkę Nakarmić kamień oraz zupełnie nowe, niepublikowane dotąd utwory. Z autorką będzie rozmawiać Monika Stopczyk. Rozpoczynamy o godzinie 17:30.

Cykl wydarzeń pod hasłem literatury współczesnej zakończy rozmowa Andrzeja Stasiuka z KAROLEM MALISZEWSKIM — krytykiem literackim, poetą i prozaikiem, wykładowcą na Uniwersytecie Wrocławskim. „JA PATRZĘ” to tytuł spotkania poświęconego ostatniej prozatorskiej książce autora Przemyśl–Szczecin, w której wątki autobiograficzne tworzą mieszaninę z dziarskim żywiołem fikcji, a wszystko w okolicznościach podróżowania koleją. Zapraszamy na godzinę 18:45.

Finał gorlickiego literackiego święta został zadedykowany oczywiście patronowi Festiwalu. O godzinie 20:00 zapraszamy do Miejskiej Biblioteki Publicznej na spotkanie „OBRAZ ZYGMUNTA HAUPTA W LISTACH”, podczas którego PROF. ALEKSANDER MADYDA, DR HAB. ANDRZEJ NIEWIADOMSKI oraz DR PAWEŁ PANAS skierują swoją uwagę w stronę zachowanej korespondencji i listów, jakie Haupt pisał oraz otrzymywał. Gościem specjalnym wydarzenia będzie syn pisarza — ARTHUR HAUPT.

Program Festiwalu jest dostępny do pobrania w zakładce POBIERZ, a szczegółowy opis wydarzeń w zakładce PROGRAM. Festiwal odbywa się w dniach 21–24 września 2017 roku w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Gorlicach oraz Gorlickim Centrum Kultury. Na wszystkie wydarzenia wstęp wolny. Zachęcamy do śledzenia naszej strony internetowej oraz profilu na FACEBOOKU, TWITTERZE i INSTAGRAMIE.

Dzieciństwo spędzone w podkarpackich Olszynach to główny temat prozatorskiej książki WERONIKI GOGOLI Po trochu. Tłumaczka i absolwentka ukrainoznawstwa w swoim debiucie odmalowuje klimat lat 90., snując jednocześnie słodko-gorzką historię, w której śmierć jest regularnie przypominającą o swoim istnieniu bohaterką. Na spotkanie „NAJGORZEJ BYĆ MAŁĄ DZIEWCZYNKĄ”, prowadzone przez Wojciecha Bonowicza, zapraszamy o godzinie 15:45.

„MATRIX” to tytuł rozmowy, do której puntem wyjścia będzie #Upał, najnowsza książka MICHAŁA OLSZEWSKIEGO — dziennikarza, reportera i prozaika, szefa krakowskiej „Gazety Wyborczej”. Czytelnicy otrzymali do rąk 320 stron, na których autor zawarł mroczną wizję rzeczywistości, w którą tak naprawdę każdy z nas jest uwikłany. Moderator spotkania: Wojciech Bonowicz.

O godzinie 18:15 rozpoczniemy wydarzenie z udziałem kolejnego zagranicznego gościa Festiwalu. „O PAMIĘTANIU” to spotkanie z VARUJANEM VOSGANIANEM — rumuńskim prozaikiem, poetą i działaczem politycznym. Wydana w 2009 roku Księga szeptów przyniosła autorowi Nagrodę Literacką Europy Środkowej Angelus 2016 oraz Nagrodę Czytelników im. Natalii Gorbaniewskiej. Ponadto w 2012 i 2013 roku aż trzy kraje — Rumunia, Armenia i Izrael — zaproponowały Vosganiana jako kandydata do Nagrody Nobla. Z pisarzem będzie rozmawiać dr Monika Rogowska-Stangret.

Tradycją festiwalową stały się wydarzenia, podczas których jest prezentowana proza Zygmunta Haupta, interpretowana przez aktorów lub pisarzy. Do Jerzego Treli, Tomasza Schimscheinera, Sławomira Grzymkowskiego i Andrzeja Stasiuka, którzy w poprzednich latach mierzyli się na scenie z opowiadaniami z Baskijskiego diabła, w tym roku dołącza ROBERT WIĘCKIEWICZ — znakomity aktor filmowy i teatralny. Na „SPOTKANIE Z ZYGMUNTEM HAUPTEM” zapraszamy o godzinie 20:00 do Gorlickiego Centrum Kultury.

Ostatnie z dzisiejszych wydarzeń to koncert legendarnego barda, ikony kontrkultury — JACKA KLEYFFA. Poeta, kompozytor i malarz, współzałożyciel Salonu Niezależnych oraz Orkiestry Na Zdrowie w 2013 roku wydał album Znalezienie zawierający premierowe kompozycje, jak również te mniej znane z repertuaru twórcy. Koncert rozpocznie się o godzinie 20:45.

Program Festiwalu jest dostępny do pobrania w zakładce POBIERZ, a szczegółowy opis wydarzeń w zakładce PROGRAM. Festiwal odbywa się w dniach 21–24 września 2017 roku w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Gorlicach oraz Gorlickim Centrum Kultury. Na wszystkie wydarzenia wstęp wolny. Zachęcamy do śledzenia naszej strony internetowej oraz profilu na FACEBOOKU, TWITTERZE i INSTAGRAMIE.

Jako kolejna na festiwalowej scenie pojawi się ALDONA KOPKIEWICZ — ubiegłoroczna laureatka Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius w kategorii debiut. Kopkiewicz mierzy się z tematem śmierci ojca i w efekcie oddaje w ręce czytelników książkę, którą Anna Kałuża określiła jako „reset skonwencjonalizowanego pisania o śmierci w polskiej poezji”. Na „TERAZ TWOJE IMIĘ NOSI ZWYKŁY KAMIEŃ” — spotkanie Wojciecha Bonowicza z autorką — zapraszamy o godzinie 15:45.

Z kolei o godzinie 17:00 ponownie zwracamy się w kierunku twórczości Zygmunta Haupta. W dyskusji „ZYGMUNT HAUPT. GEOPOETYKA I EMIGRACJA” wezmą udział dobrze znani festiwalowej publiczności DR HAB. ANDRZEJ NIEWIADOMSKI, PROF. ALEKSANDER MADYDA, DR PAWEŁ PANAS oraz PROF. LAJOS PÁLFALVI — węgierski historyk literatury, tłumacz, laureat tegorocznej edycji Nagrody Transatlantyk przyznawanej przez Instytutu Książki dla wybitnego popularyzatora literatury polskiej za granicą.

To nie koniec węgierskich akcentów tego dnia. „DNI OSTATNIE” to spotkanie z ÁDÁMEM BODOREM — mieszkającym na Węgrzech autorem opowiadań i powieści, laureatem m.in. Nagrody im. Kossutha przyznawanej wybitnym przedstawicielom nauki, sztuki i literatury za całokształt twórczości. O książce Ptaki Wierchowiny i realizmie magicznym w wydaniu karpackim z autorem będzie rozmawiać Andrzej Stasiuk. Zapraszamy na godzinę 18:30.

Na zakończenie intensywnego dnia przeniesiemy się do Gorlickiego Centrum Kultury, by posłuchać koncertu grupy GÖNCÖLSZEKÉR. Pochodzący z Węgier zespół wykona program „IZRAEL FÖLDJÉN” („Z ZIEMI IZRAELA”), podczas którego w muzycznych aranżacjach wybrzmią wiersze Paula Celana, Osipa Mandelsztama i Nelly Sachs. Start o godzinie 20:15. Powyższe wydarzenia są częścią obchodów Roku Kultury Węgierskiej w Polsce.

Program Festiwalu jest dostępny do pobrania w zakładce POBIERZ, a szczegółowy opis wydarzeń w zakładce PROGRAM. Festiwal odbywa się w dniach 21–24 września 2017 roku w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Gorlicach oraz Gorlickim Centrum Kultury. Na wszystkie wydarzenia wstęp wolny. Zachęcamy do śledzenia naszej strony internetowej oraz profilu na FACEBOOKU, TWITTERZE i INSTAGRAMIE.

„ZYGMUNT HAUPT. PROZA, POEZJA, REPORTAŻ” to pierwsze z cyklu wydarzeń poświęconych życiorysowi i twórczości patrona. O godzinie 15:15 w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Gorlicach spotkają się znakomici badacze i znawcy pisarstwa Haupta — dr hab. Andrzej Niewiadomski, dr Paweł Panas, Paweł Sołtys (Pablopavo) oraz prof. Aleksander Madyda, by podjąć dyskusję na temat dorobku literackiego największego z niesłusznie zapomnianych polskich pisarzy.

Po rozważaniach na temat pisarstwa Haupta na festiwalowej scenie zagości poezja, a to za sprawą MARCINA SENDECKIEGO i jego najnowszego tomu W — wyróżnionego Nagrodą „Odry” i Nagrodą im. Wisławy Szymborskiej. Z nagrodzonym Wrocławską Nagrodą Poetycką Silesius (2015), autorem kilkunastu książek poetyckich i przekładów Jamesa Schuylera będzie rozmawiać Wojciech Bonowicz. Na spotkanie „ŚCIEŻKA JEST CIEMNA” zapraszamy o godzinie 16:45.

„IMPERIA I PERYFERIA” to motyw przewodni rozmowy z ZIEMOWITEM SZCZERKIEM — reportażystą, dziennikarzem współpracującym z „Gazetą Wyborczą”, „Ha!artem” i „Nową Europą Wschodnią”, laureatem Paszportu „Polityki” (2013). Tematem swojej ostatniej książki Międzymorze autor uczynił kraje Europy Wschodniej i Środkowej — zamieszkujących je ludzi oraz kształtujące ich tożsamość języki i kulturę. Spotkanie, które się rozpocznie o godzinie 18:15, poprowadzi Andrzej Stasiuk.

Pierwszy dzień Festiwalu zakończymy w Gorlickim Centrum Kultury, gdzie o godzinie 20:00 rozpocznie się koncert PABLOPAVO, czyli Pawła Sołtysa — wokalisty, kompozytora, autora tekstów i dziennikarza. Laureat Paszportu „Polityki” (2014) zaprezentuje publiczności utwory z wydanego w tym roku albumu Ladinola, który jest owocem ponownej współpracy Pablopavo z zespołem Ludziki.

Program Festiwalu jest dostępny do pobrania w zakładce POBIERZ, a szczegółowy opis wydarzeń w zakładce PROGRAM. Festiwal odbywa się w dniach 21–24 września 2017 roku w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Gorlicach oraz Gorlickim Centrum Kultury. Na wszystkie wydarzenia wstęp wolny. Zachęcamy do śledzenia naszej strony internetowej oraz profilu na FACEBOOKU, TWITTERZE i INSTAGRAMIE.

Nieco bliższy geograficznie region pojawia się w książce kolejnego festiwalowego gościa — ANTONIEGO KROHA. Historyk kultury, literat, etnograf, tłumacz prozy słowackiej i czeskiej (autor nowego tłumaczenia Losów dobrego żołnierza Szwejka Jaroslava Haška) ma na swoim koncie następujące tytuły: Starorzecza, Wesołego Alleluja Polsko Ludowa, czyli o pogmatwanych dziejach chłopskiej kultury plastycznej na ziemiach polskich oraz Za tamtą górą, która będzie stanowić punkt wyjścia do rozmowy podczas spotkania „GÓRY ŁEMKOWSKIE”. Kroh na stronach książki zawarł historie Łemków od wieków żyjących w Beskidzie Sądeckim i Niskim, następnie przesiedlonych podczas wojny na Ukrainę, a finalnie deportowanych na Ziemie Zachodnie. Ale to nie koniec, bo bohaterów jego opowieści obserwujemy także znacznie później, kiedy mimo upływu lat ich życie w Polsce nadal trudno było określić mianem spokojnego. Moderacja: Wojciech Bonowicz.

Za sprawą MAŁGORZATY CZYŃSKIEJ i jej książek czytelnicy mieli okazję lepiej poznać dwie wybitne postaci z dziedziny sztuki — Katarzynę Kobro i Edwarda Dwurnika. Podczas spotkania „ŻYCIE I SZTUKA” Karol Maliszewski podejmie z autorką temat biografii Kobro. Skok w przepaść oraz wywiadu-rzeki z Dwurnikiem zatytułowanej Moje królestwo. W obu z nich pisarka, dziennikarka (a przede wszystkim historyk sztuki) kreśli sylwetki artystów wyjątkowych, szalenie wyrazistych i indywidualnych. „Autorka w umiejętny sposób łączy w jedną całość życie osobiste artystki z jej twórczością i poglądami na sztukę. Jest to biografia pisana z zacięciem reporterskim, która świetnie potrafi zatrzymać naszą uwagę na jednej scenie, jednym szczególe, części garderoby, opisie konkretnego zdjęcia” — tak Kobro. Skok w przepaść na łamach Onetu komentuje Marek Wasilewski. Niedzielne spotkanie z pisarką poprowadzi Karol Maliszewski.

Program Festiwalu jest dostępny do pobrania w zakładce POBIERZ, a szczegółowy opis wydarzeń w zakładce PROGRAM. Festiwal odbywa się w dniach 21–24 września 2017 roku w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Gorlicach oraz Gorlickim Centrum Kultury. Na wszystkie wydarzenia wstęp wolny. Zachęcamy do śledzenia naszej strony internetowej oraz profilu na FACEBOOKU, TWITTERZE i INSTAGRAMIE.

Zapisz

Zapisz

Pozostałe dwa wydarzenia z poezją w roli głównej będą poświęcone książkowym debiutom. Pierwsze z nich to „TERAZ TWOJE IMIĘ NOSI ZWYKŁY KAMIEŃ”, podczas którego Wojciech Bonowicz porozmawia z ALDONĄ KOPKIEWICZ — poetką, autorką filozoficzno-fantastycznych bajek i esejów, wyróżnioną tegoroczną Wrocławską Nagrodą Poetycką Silesius za poemat Sierpień. „To reset skonwencjonalizowanego pisania o śmierci w polskiej poezji, wyrwanie się z kręgu paru podstawowych obrazów ja opłakującego stratę, ale też, co istotne, pokaz ambiwalentnego układu sił psychicznych w rodzinie. Bardzo inteligentnie wszystko to zrobione” — tak o debiucie Kopkiewicz pisze Anna Kałuża.

Śmierć to także jeden z głównych motywów przenikających utwory z tomu Nakarmić kamień BRONKI NOWICKIEJ. Poetka uhonorowana Nagrodą Literacką Nike (2016) oraz Złotym Środkiem Poezji (2016) została także laureatką projektu New Voices from Europe 2017, wspierającego wyróżniających się europejskich pisarzy po debiucie. W ostatnich tygodniach ukazało się wznowienie książki pod lekko zmienionym tytułem Nakarmić kamień. Obrazy rzeczy, a zamieszczone w niej teksty zostały uzupełnione o fotografie i tomografiki przedmiotów. Jak można przeczytać na stronie wydawnictwa: „związek człowiek–rzecz to dla poetki pole, na którym obnaża bezrefleksyjne przyzwyczajenie do codzienności. Jednocześnie jest to podstawa do uobecniania zmarłych, zapamiętanych, zatrzymanych w przedmiotach”. Jak mówi sama autorka: „Nie pragnę, żeby martwe rzeczy były żywe. Chciałabym, żeby żywi ludzie byli mniej martwi. O tym jest dla mnie ta książka”. Spotkanie „ŻYWE I NIEOŻYWIONE” poprowadzi Monika Stopczyk.

Program Festiwalu jest dostępny do pobrania w zakładce POBIERZ, a szczegółowy opis wydarzeń w zakładce PROGRAM. Festiwal odbywa się w dniach 21–24 września 2017 roku w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Gorlicach oraz Gorlickim Centrum Kultury. Na wszystkie wydarzenia wstęp wolny. Zachęcamy do śledzenia naszej strony internetowej oraz profilu na FACEBOOKU, TWITTERZE i INSTAGRAMIE.

Prosto ze Lwowa przeniesiemy się w rejon Karpat, któremu uwagę w swoim tegorocznym debiucie poświęciła WERONIKA GOGOLA. Tłumaczka i absolwentka ukrainoznawstwa w książce Po trochu zawarła szereg opowieści z czasu dorastania, który spędziła w podkarpackich Olszynach. Autorka odmalowuje klimat lat 90., snując jednocześnie słodko-gorzką historię, w której śmierć jest regularnie przypominającą o swoim istnieniu bohaterką. Spotkanie „NAJGORZEJ BYĆ MAŁĄ DZIEWCZYNKĄ” poprowadzi Wojciech Bonowicz.

Również w sobotę czytelnicy będą mieć okazję do spotkania z MICHAŁEM OLSZEWSKIM — pisarzem, dziennikarzem i reporterem, szefem krakowskiej „Gazety Wyborczej”, autorem książek Chwalcie łąki umajone (2005), Low Tech (2009) i Zapiski na biletach (2010), nominowanej do Nagrody Literackiej Gdynia. Tematem spotkania „MATRIX” będzie #Upał — najnowsza powieść Olszewskiego poświęcona wirtualnej rzeczywistości, pułapce, w jaką każdego dnia wpadamy, logując się do sieci. „Jest czarną wizją rzeczywistości, w której zacierają się granice wrażliwości, wszystko staje się dopuszczalne. Można tak podkręcić newsa, że ktoś zginie. A co się dzieje, kiedy umysł, który pracuje non stop, nie da rady gromadzić tylu informacji” — tak #Upał na łamach „Polityki” podsumowuje Justyna Sobolewska. Moderator: Wojciech Bonowicz.

WALDEMAR BAWOŁEK to jeden z autorów, którzy Miejską Bibliotekę Publiczną odwiedzą ostatniego dnia Festiwalu (niedziela, 24.09.2017). Pisarz, od urodzenia mieszkający w położonych nieopodal Gorlic Ciężkowicach, ma na swoim koncie książki Delectatio morosa (1996), Raz dokoła (2005), Humoreska (2012) oraz To co obok (2014), nominowaną do Nagrody Literackiej Gdynia. W tym roku ukazała się najnowsza i mocno osobista proza Bawołka zatytułowana Echo słońca, o której na łamach „Newsweeka” Piotr Bratkowski napisał, że „przywraca duszę ludziom pominiętym przez świat”. Spotkanie „ROZMOWY W TLE” poprowadzi Andrzej Stasiuk.

„JA PATRZĘ”, czyli literacka wycieczka, w której za mapę posłuży najnowsza proza KAROLA MALISZEWSKIEGO zatytułowana Przemyśl–Szczecin. Pochodzący z Nowej Rudy krytyk literacki, poeta i prozaik, swoją drogą zapalony piechur i miłośnik gór, oddał w ręce czytelników powieść, w której wątki autobiograficzne tworzą mieszaninę z dziarskim żywiołem fikcji. To książka o wielu prędkościach, gdzie luźno fruwające cytaty z rzeczywistości są przetykane osobliwymi historiami ludzi, których można spotkać tylko w pociągu. Autorowi i publiczności w wyprawie będzie towarzyszyć Andrzej Stasiuk.

Jeśli zaś chodzi o prozę zagraniczną, to przypominamy o piątkowym spotkaniu z węgierskim pisarzem ÁDÁMEM BODOREM. Wydarzenie „DNI OSTATNIE” jest częścią obchodów Roku Kultury Węgierskiej w Polsce. Dzień później w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Gorlicach pojawi się laureat Nagrody Literackiej Europy Środkowej Angelus — VARUJAN VOSGANIAN, którego powieść Księga szeptów będzie stanowić punkt wyjścia do rozmowy „O PAMIĘTANIU”. Wydarzenie jest realizowane przy współpracy z Rumuńskim Instytutem Kultury i Wydawnictwem Książkowe Klimaty.

Program Festiwalu jest dostępny do pobrania w zakładce POBIERZ, a szczegółowy opis wydarzeń w zakładce PROGRAM. Festiwal odbywa się w dniach 21–24 września 2017 roku w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Gorlicach oraz Gorlickim Centrum Kultury. Na wszystkie wydarzenia wstęp wolny. Zachęcamy do śledzenia naszej strony internetowej oraz profilu na FACEBOOKU, TWITTERZE i INSTAGRAMIE.

Zapisz

Zapisz

Tym razem teksty Haupta wybrzmią dzięki Robertowi Więckiewiczowi — wybitnemu aktorowi filmowemu i teatralnemu, za swoje kreacje na dużym ekranie wielokrotnie nagradzanemu w kraju i za granicą. W ciemności, Wałęsa. Człowiek z nadziei, Pod Mocnym Aniołem, Dom zły czy Różyczka to tylko namiastka bogatej filmografii aktora, który jest też wielkim miłośnikiem twórczości Zygmunta Haupta. Warto zanotować w kalendarzu: „SPOTKANIE Z ZYGMUNTEM HAUPTEM” i ROBERTEM WIĘCKIEWICZEM — 23 września (sobota), godz. 20:00.

Podczas poprzednich edycji imprezy Gorlice odwiedzili także uznani i ciekawi muzycy, których twórczość koresponduje ze sposobem postrzegania świata przez Haupta. Festiwalowa publiczność miała okazję wysłuchać koncertów Jurija Andruchowycza i Karbido, multiinstrumentalisty Kuby Jaworskiego, występującego pod pseudonimem Gypsy and the Acid Queen, wybitnego pianisty i kompozytora Mishy Alperina oraz zjawiskowej grupy wokalnej Laboratorium Pieśni.

W tym roku ze sceny Gorlickiego Centrum Kultury również będą rozbrzmiewać różnorodne dźwięki, a to za sprawą wyjątkowych artystów. Muzyczną wędrówkę rozpoczniemy 21 września (czwartek) o godz. 20:00, a pierwszym jej przewodnikiem będzie PABLOPAVO, czyli Paweł Sołtys — wokalista, kompozytor, autor tekstów i dziennikarz. Artysta kojarzony głównie z nurtem reggae (Vavamuffin, Zjednoczenie Soundsystem) w ostatnich latach nie stronił także od eksperymentów z innymi gatunkami. Laureat Paszportu „Polityki” 2014 w dziedzinie muzyki popularnej w Gorlicach zaprezentuje materiał z wydanej w tym roku (z zespołem Ludziki) płyty Ladinola, która — jak pisze o niej Jacek Świąder — „jest jak wiosenny wietrzyk, który rozwieje dziewczętom włosy, chłopcom wąsy, a wszystkim — smutki”. Warto przekonać się o tym osobiście.

Z kolei piątkowy wieczór będzie należeć do Węgrów, czyli zespołu GÖNCÖLSZEKÉR, który wykona utwory z albumu Izrael földjén (Z ziemi Izraela) skomponowane do wierszy Paula Celana, Nelly Sachs i Osipa Mandelsztama. Wybierając twórczość tych poetów, muzycy stawiają pytanie, czy pomimo traumatycznych doświadczeń człowiek jest w stanie zachować poczucie sensu dalszego życia i wiarę w istnienie Boga. W poezji Celana i Sachs cierpienia narodu żydowskiego i pamięć Shoah stają się głównymi wątkami. Natomiast w wierszach Mandelsztama, który był świadkiem i ofiarą zapadającej stalinowskiej nocy, można rozpoznać odbicie niegdysiejszego blasku złamanego, jednak wciąż niepokornego życia. Wydarzenie jest częścią obchodów Roku Kultury Węgierskiej w Polsce. Zapraszamy 22 września, o godz. 20:15.

Muzyczne wojaże w ramach Festiwalu zakończymy, wsłuchując się w piosenki wykonywane przez legendę polskiej kontrkultury, współzałożyciela Salonu Niezależnych oraz Orkiestry Na Zdrowie — JACKA KLEYFFA. Ten charyzmatyczny i wszechstronny artysta w 2013 roku oddał w ręce słuchaczy krążek Znalezienie, zawierający premierowe kompozycje, jak również te mniej znane z repertuaru twórcy. W 2012 roku (nakładem Wydawnictwa Czarne) ukazała się książka Rozmowa, będąca zapisem wywiadu-rzeki z Jackiem Kleyffem, stanowiąca fascynującą historią niezwykłego człowieka. Koncert odbędzie 23 września (sobota) o godz. 20:45.

Program Festiwalu jest dostępny do pobrania w zakładce POBIERZ, a szczegółowy opis wydarzeń w zakładce PROGRAM. Festiwal odbywa się w dniach 21–24 września 2017 roku w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Gorlicach oraz Gorlickim Centrum Kultury. Na wszystkie wydarzenia wstęp wolny. Zachęcamy do śledzenia naszej strony internetowej oraz profilu na FACEBOOKU, TWITTERZE i INSTAGRAMIE.

Zapisz

Zapisz

Pierwsze z wydarzeń skupionych wokół osoby pisarza — „ZYGMUNT HAUPT. PROZA, POEZJA, REPORTAŻ” — rozpocznie się 21 września (czwartek) o godz. 15:15. W Miejskiej Bibliotece Publicznej im. Stanisława Gabryela w Gorlicach spotkają się dr hab. Andrzej Niewiadomski, dr Paweł Panas, Paweł Sołtys (Pablopavo) oraz (w roli moderatora) prof. Aleksander Madyda. Tematem ich rozważań będzie pisarstwo Haupta, w którym widać równie silne znamiona zarówno prozy, poezji, jak i reportażu.

Dzień później do wymienionych powyżej znawców dzieł Haupta dołączy prof. Lajos Pálfalvi — wykładowca i kierownik Katedry Polonistyki na Katolickim Uniwersytecie im. P. Pázmánya w Budapeszcie, tłumacz literatury polskiej oraz tegoroczny laureat Nagrody Transatlantyk dla wybitnego popularyzatora literatury polskiej za granicą. Na spotkanie „ZYGMUNT HAUPT. GEOPOETYKA I EMIGRACJA” zapraszamy 22 września (piątek) o godz. 17:00.

„OBRAZ ZYGMUNTA HAUPTA W LISTACH” to temat wydarzenia zamykającego tegoroczny Festiwal. Dnia 24 września, w niedzielny wieczór Miejską Bibliotekę Publiczną ponownie odwiedzą dobrze znani festiwalowej publiczności dr hab. Andrzej Niewiadomski, prof. Aleksander Madyda oraz dr Paweł Panas. Gościem specjalnym spotkania będzie Arthur Haupt — mieszkający na co dzień w Stanach Zjednoczonych syn pisarza, który odwiedził Gorlice podczas pierwszej edycji Festiwalu w 2015 roku. Rozpoczynamy punkt 20:00.

W tegorocznym programie Festiwalu kilka wydarzeń odbędzie się w ramach obchodów Roku Kultury Węgierskiej w Polsce. Poza wyżej wymienioną dyskusją „Zygmunt Haupt. Geopoetyka i emigracja” publiczność będzie miała okazję uczestniczyć w spotkaniu z węgierskim pisarzem ÁDÁMEM BODOREM — autorem książek takich jak: Ptaki Wierchowiny, Okręg Sinistra, Wizyta arcybiskupa czy Zapach więzienia. Z laureatem Nagrody im. Józsefa Attili, Węgierskiej Nagrody Literackiej oraz Nagrody im. Kossutha porozmawia Andrzej Stasiuk. Zapraszamy 22 września (piątek) o godz. 18:30.

Festiwal swoją obecnością zaszczyci także tegoroczny laureat Literackiej Nagrody Europy Środkowej Angelus VARUJAN VOSGANIAN — rumuński pisarz, poeta i polityk ormiańskiego pochodzenia. Wydana przez Książkowe Klimaty głośna powieść Księga szeptów przyniosła autorowi m.in. Nagrodę Czytelników im. Natalii Gorbaniewskiej. Spotkanie z autorem odbędzie się 23 września (sobota) o godz. 18:15, a poprowadzi je dr Monika Rogowska-Stangret.

Program Festiwalu jest dostępny do pobrania w zakładce POBIERZ, a szczegółowy opis wydarzeń w zakładce PROGRAM. Festiwal odbywa się w dniach 21–24 września 2017 roku w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Gorlicach oraz Gorlickim Centrum Kultury.. Na wszystkie wydarzenia wstęp wolny. Zachęcamy do śledzenia naszej strony internetowej oraz profilu na FACEBOOKU, TWITTERZE i INSTAGRAMIE.

Zapisz

Zapisz

Zapisz

Zapisz

Zapisz

„Nasz koncert został oparty na dziełach trzech kluczowych postaci XX-wiecznej poezji europejskiej. Do wierszy Nelly Sachs, Paula Celana i Osipa Mandelsztama muzykę komponowaliśmy my sami. Nawiązując do tragedii nie tak dalekiej przeszłości, chcielibyśmy przedstawić drogę wiodącą od doświadczenia tragedii, od dyktatur i przemocy poprzez żałobę i pamięć do podnoszenia się, do odrodzenia, do odzyskiwania godności. Do Holokaustu wracamy w ten sposób nie tylko w jego konkretności, widzimy w nim także symbol przypominający wszystkie te okrucieństwa, które po dziś dzień doznają ludzie w różnych miejscach świata”.

Drogi życiowe tych trzech twórców są napiętnowane podobnymi doświadczeniami. Osip Mandelsztam (1891–1938) szykanowany przez stalinowski aparat represji ginie w syberyjskim łagrze. Paul Celan (1920–1970) w swoich rodzinnych Czerniowcach przeżywa getto i roboty przymusowe, jego rodzice giną w obozie pracy na Ukrainie. Nelly Sachs (1891–1970) udaje się uniknąć deportacji i wyjechać z matką do Sztokholmu, lecz reszta jej rodziny ginie w Niemczech. W poezji Celana i Sachs cierpienia narodu żydowskiego i pamięć Shoah stają się głównymi wątkami. Natomiast w wierszach Mandelsztama, który był świadkiem i ofiarą zapadającej stalinowskiej nocy, można rozpoznać odbicie niegdysiejszego blasku złamanego, jednak wciąż niepokornego życia.

Skład: András Márton Baló, Péter Balog, Péter Erdősi, Dániel Fekete

www.goncolszeker.hu
www.facebook.com/goncolszeker

Charyzmatyczna osobowość, erudyta pełen dowcipu i dystansu do siebie. To dobry czas Jacka Kleyffa i jego twórczości. Znalezienie — płytowy powrót Jacka Kleyffa po czternastoletnim milczeniu — okazał się wielkim wydarzeniem. Płyta sprzedała się (i nadal się sprzedaje) nad wyraz dobrze.

Gdy w 1970 roku zakładał wraz z Januszem Weissem i Michałem Tarkowskim Salon Niezależnych, z którym trzykrotnie wygrał Famę, był jeszcze studentem architektury. W życiorysie, którego starczyłoby na film długometrażowy i kilka książek, znalazło się miejsce na zarobkowe zbieranie szyszek, działalność opozycyjną, fascynację buddyzmem, malarstwo czy prace na wysokościach. Największą jego miłością zawsze jednak była (i nadal jest) muzyka. Salon Niezależnych po kolejnych wygranych Famach błyskawicznie znalazł się u szczytu popularności. Kabaret był jednak szykanowany z powodu politycznego wydźwięku jego twórczości, a w 1976 roku został ostatecznie ukarany przez władze PRL zakazem występów.

Jacek Kleyff przeniósł się na wieś, a przerwa w regularnej działalności scenicznej trwała do 1986 roku, kiedy założył Orkiestrę Na Zdrowie. Grupa zaproszona na pierwszy Przystanek Woodstock w 1995 roku od razu zdobyła Złotego Bączka — główną nagrodę publiczności. Działalność zespołu opiera się głównie na czterogodzinnych „otwartych próbach”, w których bierze udział liczna publiczność z całej Polski. Muzyka ONZ, jak określają sami członkowie zespołu, to naturalna muzyka do ruchu i do słuchu, silnie osadzona w rytmie. Swoisty styl zespołu jest oparty na syntezie muzyki reggae z muzyką etniczną — są tu rytmy folkowe i rockowe. Skład zespołu zmieniał się wielokrotnie, występowało w nim (a niektórzy nadal występują) wielu muzyków, m.in.: Antonina Krzysztoń, Kuba Sienkiewicz, Aleksander Korecki, Słoma, Ania Patynek, Daniel Słomiński, Jacek „Łoś” Osior, Sebastian Pikula, Joanna Ewa Zawłocka, Wojciech „Morawiec” Morawski, Iga Kazimierczyk, Artur „Świtek” Świtkowski, Jacek Mazurkiewicz.

Dziś Jacek Kleyff regularnie koncertując, śpiewa zarówno piosenki z okresu Salonu Niezależnych, jak i Orkiestry Na Zdrowie, dzięki czemu te dwie części jego muzycznego życiorysu komponują się w jedną całość. W 2012 roku, nakładem Wydawnictwa Czarne, ukazała się niezwykła książka Rozmowa, będąca zapisem wywiadu-rzeki z Jackiem Kleyffem. Pozycja ta przez długie tygodnie była najlepiej sprzedającą się książką w sieci Empik.

www.facebook.com/kleyffjacek

Zapisz

Zapisz

źródło:
www.karrot.pl/pablopavo
www.facebook.com/Pablopavo-78653733785

Zapisz

Zapisz

PROF. ALEKSANDER MADYDA | Profesor na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Zajmuje się historią literatury polskiej XX wieku, folklorystyką oraz tekstologią i edytorstwem. Z tego zakresu opublikował trzy monografie (W poszukiwaniu jedności człowieka i świata. Folklor w twórczości Stanisława Vincenza, Toruń 1992; Zygmunt Haupt. Życie i twórczość literacka, Toruń 1998; Haupt. Monografia, Toruń 2012), zbiór szkiców (Od filologii do antropologii. Szkice, Toruń 2015), cztery edycje zbiorowe poezji (M. Pawlikowska-Jasnorzewska, Poezje zebrane, t. 1–2, Toruń 1993, [wyd. 3: Toruń 1997]; B. Leśmian, Poezje zebrane, Toruń 1993, [wyd. 3: Toruń 2000]; H. Poświatowska, Poezje zebrane, Toruń 1994; J. Czechowicz, Poezje zebrane, Toruń 1997), po jednej — prozy narracyjnej ([wol. 1:] Z. Haupt, Baskijski diabeł. Opowiadania i reportaże, Warszawa 2007; [wol. 2:] Z. Haupt, Z Roksolanii. Szkice, opowiadania, recenzje, warianty, Toruń 2009) i epistolografii (Z. Haupt, Listy do redaktorów ‘Wiadomości’, Toruń 2014) oraz liczne artykuły w czasopismach i pracach zbiorowych.

DR HAB. ANDRZEJ NIEWIADOMSKI | Poeta, eseista, historyk literatury, redaktor. Współzałożyciel i redaktor Kwartalnika Literackiego „Kresy” (1989–2010). Przez kilkanaście lat zajmował się również krytyką literacką. Debiutował w 1988 roku. Autor dziewięciu książek poetyckich: Panopticum (Lublin 1992), Niebylec (Warszawa 1994), Prewentorium (Lublin 1997), Kruszywo (Legnica 2001), Locja (Kraków 2005), Tremo (Lublin 2010), Dzikie lilie (Poznań 2012), Kapsle i etykietki (Mikołów 2013), Pan Optico (Wrocław 2014), książki eseistycznej Mapa. Prolegomena (Lublin 2012) i trzech naukowych: Niebliskie wyprawy. Jerzy Zagórski i poetycka przygoda nowoczesności (Lublin 2001), Światy z jawnych słów i kwiatów ukrytych. O refleksji metapoetyckiej w nowoczesnej poezji polskiej (Lublin 2010), Jeden jest zawsze ostrzem. Inna nowoczesność Zygmunta Haupta (Lublin 2015). Ukończył również K. Esej podróżny oraz Błękitne ciało. Esej nagrobny. Autor licznych rozproszonych publikacji poetyckich, krytycznych i naukowych (artykuły w czasopismach, publikacjach zbiorowych, słownikach, publikacjach pokonferencyjnych). Zajmuje się problematyką awangardy poetyckiej, poezji najnowszej, metapoezji, katastrofizmu w literaturze dwudziestolecia międzywojennego, dziedzictwem dwudziestolecia w literaturze powojennej, dynamiką wewnętrznych związków w obrębie polskiej prozy modernistycznej. Publikował m.in. w „Kresach”, „Twórczości”, „Odrze”, „Znaku”, „Toposie”, „FA-arcie”, „Pamiętniku Literackim”, „Tekstach Drugich”. Jego wiersze były tłumaczone na języki: angielski, niemiecki, rosyjski, słowacki, słoweński, bułgarski i hiszpański oraz umieszczane w antologiach nowej poezji polskiej na przestrzeni ostatnich dwudziestu lat. Brał udział w wielu różnych wydarzeniach życia literackiego i kulturalnego. Jest kierownikiem Zakładu Literatury Współczesnej UMCS. Mieszka w Lublinie.

DR PAWEŁ PANAS | Adiunkt w Ośrodku Badań nad Literaturą Religijną KUL, członek International Institute for Hermeneutics, autor rozpraw, publikował w „Tekstach Drugich”, „Europa Orientalis. Studia z Dziejów Europy Wschodniej i Państw Bałtyckich” i „Sign System Studies”. Autor książek: Doświadczenia religijne w twórczości Gustawa Herlinga-Grudzińskiego (Lublin 2012) oraz Opisanie świata. Szkice o poezji Marcina Świetlickiego (Kraków 2014). Redaktor pracy zbiorowej Horyzont religijny polskiej literatury emigracyjnej (Lublin 2013). Twórczości Zygmunta Haupta poświęcił m.in. studia: ‘Jeździec bez głowy’ Zygmunta Haupta. Fragmenty dyskursu symbolicznego (w: „Symbol — znak — rytuał. Od narodzin do śmierci”, pod red. J. Mareckiego, L. Rottera, Kraków 2014); ‘… gdzieś poza krzywizną ziemi’. Dyskurs wygnańczy w korespondencji Zygmunta Haupta — rekonesans (w: „Roczniki Humanistyczne” 2014, z. 1); Tożsamość wygnańca. Uwagi o zapiskach autobiograficznych Zygmunta Haupta (w: „Osoba czy tekst?”, pod red. A. Bielaka, Lublin 2015). Jest pomysłodawcą i kierownikiem ogólnopolskiego projektu naukowego poświęconego semiotycznej analizie literackich transfiguracji doświadczenia wygnania. W zakres badanego materiału wchodzi między innym twórczość pisarska autora Baskijskiego diabła.

PAWEŁ SOŁTYS — PABLOPAVO | Wokalista, kompozytor, autor tekstów i dziennikarz. Grał i śpiewał w zespołach i projektach: Saduba, Magara, Sedativa, Vavamuffin i Zjednoczenie Soundsystem. Laureat Paszportu „Polityki” 2014 w dziedzinie muzyki popularnej, typowany również w kategorii literackiej. Jego formacja Pablopavo i Ludziki wydała albumy: Telehon (2009), 10 piosenek (2011), Polor (2014; singiel Koty został zaprezentowany nietypowo — jako związana z piosenką gra typu arcade, a Dancingowa Piosenka Miłosna zyskała uznanie słuchaczy wielu stacji radiowych, zajmując między innymi czwarte miejsce na Liście Przebojów Trójki), Ladinola (2017; płyta jest anonsowana jako materiał popowy, ale umiarkowanie młodzieżowy). Pablopavo wydał ponadto albumy: Głodne kawałki (2011; w duecie z producentem Praczasem), Tylko (2014; album solowy, zdecydowanie bardziej surowy w brzmieniu i mocno akustyczny, który spotkał się z bardzo dobrym przyjęciem recenzentów oraz słuchaczy radiowych — po raz kolejny na listach ogólnopolskich stacji zagościły single promujące to wydawnictwo: Sobota i Carlos), Zjednoczenie Soundsystem (2015; album pokazał, że Pablopavo cały czas doskonale sprawdza się w konwencji reggae raggamuffin, a utworami takimi jak International czy To dla tych rozbrzmiewały parkiety imprez reggae w całej Polsce), WIR (2015; płyta sygnowana jako trio Pablopavo/Iwanek/Praczas była zaskoczeniem dla słuchaczy — sam artysta powiedział, że jest to zarazem najbardziej eksperymentalna i najbardziej popowa płyta w jego dorobku). Przez wszystkie te lata Pablopavo współpracował z wieloma zespołami i solistami, śladem po tej działalności jest około 40 płyt i niezliczona ilość koncertów. Jako dziennikarz był związany ze stacją radiową Roxy FM, w której prowadził autorską audycję „Tramwaj z Pragi”. Autor tekstów i opowiadań drukowanych w „Studium”, „Lampie” i „Ricie Baum”. Regularnie publikuje w „Polityce”; jest autorem recenzji Baskijskiego diabła (Upał, Haupt, porwanie, w: „Polityka” 2016/32).

Marcin Sendecki, mówiąc dość ogólnie, materią językową, językiem poetyckim oraz sposobem istnienia wiersza i jego odniesieniami do rzeczywistości pozajęzykowej interesuje się od dawna. Niewykluczone, że cała jego twórczość, pozornie niezrozumiała, oporna, hermetyczna, jak sądzą niektórzy, bierze się z chęci ciągłego przesuwania granicy i sprawdzania, co i jak da się powiedzieć. Dwie poprzednie książki rozgrywają ten wątek cokolwiek bezpośrednio, tymczasem W w pierwszej chwili sugeruje sensy raczej autobiograficzne niż autotematyczne.

Nagromadzenie imion i nazwisk, nazw ulic, miejsc, opisów sytuacji, przybierających formę mniej lub bardziej rozbudowanych anegdot, okazuje się, paradoksalnie, dezorientujące. Problem czytelnika leży nie w tym, że dostaje od wierszy zbyt mało szczegółów, by właściwie rozeznać się w tych biograficznych strzępach, lecz w braku spoiw, przejść, elementów łączących. Nie sposób czytać W kluczem wspomnieniowo-prywatnościowym, bo chociaż śmierć Tomka Gańki, przyjaciela poety, wydaje się istotna, to — jak pisze Sendecki — „Powiedzmy, że temat/ lokuje się obok”. (…)”

MARCIN SENDECKI | Urodził się w 1967 roku w Gdańsku, dorastał w Tomaszowie Lubelskim, mieszka w Warszawie. Jest autorem kilkunastu książek i arkuszy poetyckich, a także współautorem (z Andrzejem Sosnowskim i Bohdanem Zadurą) przekładu Trzech poematów Jamesa Schuylera (Biuro Literackie, 2012). Wspólnie z Marcinem Baranem i Marcinem Świetlickim zredagował dwa zbiory wierszy kryminalnych: Długie pożegnanie. Tribute to Raymond Chandler (Zebra, 1997) i Żegnaj, laleczko. Wiersze noir (EMG, 2010). Opublikował też antologię Pogoda ziemi. Wiersze polskie po 1918 roku (Eurograf, 2010). W ostatnich latach ukazały się jego wiersze zebrane Błam. 1985–2011 (Biuro Literackie, 2012), wybory Marcin Sendecki. Antologia (Hachette, 2013) i Pamiątka z celulozy (WBPiCAK, 2014, pod red. P. Mackiewicza) oraz tomy Przedmiar robót (Biuro Literackie, 2014), nagrodzony Silesiusem dla „najlepszej książki poetyckiej roku”, Lamety (Biuro Literackie, 2015) oraz W (Biuro Literackie, 2016, 2 wyd. 2017), wyróżnione Nagrodą „Odry” oraz Nagrodą im. Wisławy Szymborskiej.

źródło:
www.biuroliterackie.pl

„Szczerek jest jak maszyna do pisania i zarazem jak maszyna do szycia: próbuje pozszywać naszą wschodnią, czy też środkową Europę, w czasie gdy ona beznadziejnie się pruje”. (Andrzej Stasiuk)

„Szczerek, reporter klasyczny, zręcznie przemieszcza się pomiędzy rzeczywistością i krainą narodowych snów o potędze. Wielokrotnie przekracza granice, by sprawdzić na własnych zmysłach, co zostało z imperialnych tęsknot, jakie ślady pozostawiają na architekturze, mentalności, języku. Jest przy tym obserwatorem idealnym, tkającym swoją postkolonialną opowieść z detali, strzępów rozmów, podejrzanych zachowań”. (Piotr Zieliński, wyborcza.pl)

„Międzymorze jest konsekwentnym rozwinięciem tego, co Szczerek proponował w poprzednich książkach. Większy jest jednak obszar, który go interesuje. To już nie tylko Polska oraz Ukraina — tym razem to teren rozciągający się między Bałtykiem, Adriatykiem i Morzem Czarnym. Teren byłych demoludów i byłych ościennych republik radzieckich. W tej podróży przez peryferyjną Europę Szczerek podgląda i podsłuchuje — często zadając prowokacyjne pytania”. (Maciej Robert, polityka.pl)

„Szczerek najchętniej podróżuje po pograniczach, fascynuje go nieuchwytność rzeczywistych granic między krajami, które, w przeciwieństwie do granic administracyjnych, są nieostre”. (UR, press.pl)

„Międzymorze jest też o nas. Polakach (Słowianach? Europejczykach?). O naszych wewnętrznych podziałach i o tym, co nas łączy”. (Iwona Mózgowiec, gloskultury.pl)

„Międzymorze Ziemowita Szczerka nie jest zwyczajną książką, która opowiada tylko o podróżach i wrażeniach. Stanowi raczej przykład zaangażowanego reportażu podróżniczego”. (Kamil Całus, new.org.pl)

„Z książki na książkę rodzi się nowy mistrz reportażu, który rozkochuje nas w podróżach po Europie. Spotyka ludzi, zadaje im proste pytania, podpatruje codzienność, przy okazji odwiedza miejsca zapomniane przez Zachód. Wszystko to świetnie i lekko napisane, nie miażdżąc czytelnika ciężarem tragedii, on jedynie podaje nam elementy, które tworzą układankę, w której człowiek znajduję się u progu wielkich przemian”. (Jacek Górecki, mobilni.pl)

ZIEMOWIT SZCZEREK | Dziennikarz, współpracuje z „Polityką”, „Ha!artem” i „Nową Europą Wschodnią”. Publikował w „Tygodniku Powszechnym”, „Lampie”, „Studium”, „Opowiadaniach” i „E-splocie”. Autor książek Przyjdzie Mordor i nas zje, czyli tajna historia Słowian, Rzeczpospolita Zwycięska, Siódemka, Tatuaż z tryzubem, Międzymorze, współautor zbioru opowiadań Paczka radomskich. Ponadto interesuje się wschodem Europy i dziwactwami geopolitycznymi, historycznymi i kulturowymi. Jeździ po dziwnych miejscach i o tym pisze. Laureat Paszportu „Polityki” 2013 za książkę Przyjdzie Mordor i nas zje, czyli tajna historia Słowian; książka była nominowana również w 2014 roku do nagród Nike i Angelus. W 2015 roku finalista Nagrody Literackiej Europy Środkowej Angelus, a w 2016 roku finalista Nike za Tatuaż z tryzubem.

źródło:
www.czarne.com.pl

„To popowa płyta, zamieściliśmy na niej wiele melodii, które przy odrobinie dobrej woli można uznać za ładne. Gdyby wokalista umiał śpiewać, bylibyśmy od teraz popularni jak Eleni”.

PAWEŁ SOŁTYS — PABLOPAVO | Wokalista, kompozytor, autor tekstów i dziennikarz. Grał i śpiewał w zespołach i projektach: Saduba, Magara, Sedativa, Vavamuffin i Zjednoczenie Soundsystem. Laureat Paszportu „Polityki” 2014 w dziedzinie muzyki popularnej, typowany również w kategorii literackiej. Jego formacja Pablopavo i Ludziki wydała albumy: Telehon (2009), 10 piosenek (2011), Polor (2014; singiel Koty został zaprezentowany nietypowo — jako związana z piosenką gra typu arcade, a Dancingowa Piosenka Miłosna zyskała uznanie słuchaczy wielu stacji radiowych, zajmując między innymi czwarte miejsce na Liście Przebojów Trójki), Ladinola (2017; płyta jest anonsowana jako materiał popowy, ale umiarkowanie młodzieżowy). Pablopavo wydał ponadto albumy: Głodne kawałki (2011; w duecie z producentem Praczasem), Tylko (2014; album solowy, zdecydowanie bardziej surowy w brzmieniu i mocno akustyczny, który spotkał się z bardzo dobrym przyjęciem recenzentów oraz słuchaczy radiowych — po raz kolejny na listach ogólnopolskich stacji zagościły single promujące to wydawnictwo: Sobota i Carlos), Zjednoczenie Soundsystem (2015; album pokazał, że Pablopavo cały czas doskonale sprawdza się w konwencji reggae raggamuffin, a utworami takimi jak International czy To dla tych rozbrzmiewały parkiety imprez reggae w całej Polsce), WIR (2015; płyta sygnowana jako trio Pablopavo/Iwanek/Praczas była zaskoczeniem dla słuchaczy — sam artysta powiedział, że jest to zarazem najbardziej eksperymentalna i najbardziej popowa płyta w jego dorobku). Przez wszystkie te lata Pablopavo współpracował z wieloma zespołami i solistami, śladem po tej działalności jest około 40 płyt i niezliczona ilość koncertów. Jako dziennikarz był związany ze stacją radiową Roxy FM, w której prowadził autorską audycję „Tramwaj z Pragi”. Autor tekstów i opowiadań drukowanych w „Studium”, „Lampie” i „Ricie Baum”. Regularnie publikuje w „Polityce”; jest autorem recenzji Baskijskiego diabła (Upał, Haupt, porwanie, w: „Polityka” 2016/32).

źródło:
www.karrot.pl/pablopavo
www.facebook.com/Pablopavo-78653733785

ANTONI KROH | Historyk kultury, literat, etnograf, tłumacz prozy słowackiej i czeskiej. Pracował w Muzeum Tatrzańskim w Zakopanem i Muzeum w Nowym Sączu. Organizator karpackich konkursów sztuki ludowej, komisarz wystaw „Łemkowie”, „Duchy epoki, czyli pierwsza wojna światowa trwa do dziś”, „Spisz” i innych. Wieloletni współpracownik pisma Instytutu Sztuki PAN „Polska Sztuka Ludowa”, wykładowca Collegium Civitas. Opublikował m.in.: studium etnograficzne Współczesna rzeźba ludowa Karpat Polskich, książkę Sklep potrzeb kulturalnych na temat kultury Podhala, będącą zarazem wspomnieniem z dzieciństwa w Bukowinie Tatrzańskiej, zbiór esejów na temat relacji polsko-czeskich O Szwejku i o nas. Jest autorem nowego tłumaczenia Losów dobrego żołnierza Szwejka czasu wojny światowej Jarosłava Haška. Wydał książki: Starorzecza, Wesołego Alleluja Polsko Ludowa!, Za tamtą górą.

Wydarzenie realizowane przy współpracy z Wydawnictwem Iskry.

źródło:
www.iskry.com.pl

„Aldona Kopkiewicz podarowała nam poetycką medytację na temat przemijania, bez wstępu, bez ostrzeżeń o czym to będzie — mówił prof. Tadeusz Sławek podczas ogłaszania nominacji do nagrody Silesius. Sierpień to czas, gdy silnie operuje słońce, ale jednocześnie zbliża się koniec. To poezja elegijna opowiadająca o śmierci ojca. To próba poszukiwania i odzyskania języka, by mówić nim o rzeczach naprawdę ważnych”. (silesius.wroclaw.pl)

„Sierpień Aldony Kopkiewicz to rozciągnięta w poemat medytacja, ledwie mimochodem sugerująca węzły mowy wiązanej. Nawet śmierć wciąż jeszcze może być poruszająca, jeżeli tylko uniknąć emocjonalnego czy estetycznego szantażu”. (Maciej Woźniak, dwutygodnik.com)

ALDONA KOPKIEWICZ | Autorka poematu Sierpień (Wrocławska Nagroda Poetycka Silesius 2016 w kategorii debiut) oraz filozoficzno-fantastycznych bajek i esejów (publikowanych głównie w „Dwutygodniku”, „Ha!arcie”, „Ricie Baum” oraz „Twórczości”). Bywa też dramaturgiem. Jej druga książka poetycka ukaże się niebawem nakładem Wydawnictwa Wolno.

źródło:
www.lokatormedia.pl

PROF. ALEKSANDER MADYDA | Profesor na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Zajmuje się historią literatury polskiej XX wieku, folklorystyką oraz tekstologią i edytorstwem. Z tego zakresu opublikował trzy monografie (W poszukiwaniu jedności człowieka i świata. Folklor w twórczości Stanisława Vincenza, Toruń 1992; Zygmunt Haupt. Życie i twórczość literacka, Toruń 1998; Haupt. Monografia, Toruń 2012), zbiór szkiców (Od filologii do antropologii. Szkice, Toruń 2015), cztery edycje zbiorowe poezji (M. Pawlikowska-Jasnorzewska, Poezje zebrane, t. 1–2, Toruń 1993, [wyd. 3: Toruń 1997]; B. Leśmian, Poezje zebrane, Toruń 1993, [wyd. 3: Toruń 2000]; H. Poświatowska, Poezje zebrane, Toruń 1994; J. Czechowicz, Poezje zebrane, Toruń 1997), po jednej — prozy narracyjnej ([wol. 1:] Z. Haupt, Baskijski diabeł. Opowiadania i reportaże, Warszawa 2007; [wol. 2:] Z. Haupt, Z Roksolanii. Szkice, opowiadania, recenzje, warianty, Toruń 2009) i epistolografii (Z. Haupt, Listy do redaktorów ‘Wiadomości’, Toruń 2014) oraz liczne artykuły w czasopismach i pracach zbiorowych.

PROF. LAJOS PÁLFALVI | Węgierski historyk literatury i tłumacz. Wykłada na Katolickim Uniwersytecie im. P. Pázmánya w Budapeszcie, jest kierownikiem Katedry Polonistyki. Wydał dwie monografii (o polskiej prozie emigracyjnej i twórczości Witolda Gombrowicza), tłumaczy literaturę polską od połowy lat 80. XX wieku — w sumie 55 wydań książkowych, m.in. prozę Czesława Miłosza, Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, Witolda Gombrowicza, Kazimierza Brandysa, Bogdana Wojdowskiego, polską literaturę współczesną, np. Krzysztofa Vargi. Od kilku lat zajmuje się środkowoeuropejską mutacją postkolonializmu. W 2017 roku otrzymał Nagrodę Transatlantyk — doroczną nagrodę Instytutu Książki dla wybitnego popularyzatora literatury polskiej za granicą.

DR HAB. ANDRZEJ NIEWIADOMSKI | Poeta, eseista, historyk literatury, redaktor. Współzałożyciel i redaktor Kwartalnika Literackiego „Kresy” (1989–2010). Przez kilkanaście lat zajmował się również krytyką literacką. Debiutował w 1988 roku. Autor dziewięciu książek poetyckich: Panopticum (Lublin 1992), Niebylec (Warszawa 1994), Prewentorium (Lublin 1997), Kruszywo (Legnica 2001), Locja (Kraków 2005), Tremo (Lublin 2010), Dzikie lilie (Poznań 2012), Kapsle i etykietki (Mikołów 2013), Pan Optico (Wrocław 2014), książki eseistycznej Mapa. Prolegomena (Lublin 2012) i trzech naukowych: Niebliskie wyprawy. Jerzy Zagórski i poetycka przygoda nowoczesności (Lublin 2001), Światy z jawnych słów i kwiatów ukrytych. O refleksji metapoetyckiej w nowoczesnej poezji polskiej (Lublin 2010), Jeden jest zawsze ostrzem. Inna nowoczesność Zygmunta Haupta (Lublin 2015). Ukończył również K. Esej podróżny oraz Błękitne ciało. Esej nagrobny. Autor licznych rozproszonych publikacji poetyckich, krytycznych i naukowych (artykuły w czasopismach, publikacjach zbiorowych, słownikach, publikacjach pokonferencyjnych). Zajmuje się problematyką awangardy poetyckiej, poezji najnowszej, metapoezji, katastrofizmu w literaturze dwudziestolecia międzywojennego, dziedzictwem dwudziestolecia w literaturze powojennej, dynamiką wewnętrznych związków w obrębie polskiej prozy modernistycznej. Publikował m.in. w „Kresach”, „Twórczości”, „Odrze”, „Znaku”, „Toposie”, „FA-arcie”, „Pamiętniku Literackim”, „Tekstach Drugich”. Jego wiersze były tłumaczone na języki: angielski, niemiecki, rosyjski, słowacki, słoweński, bułgarski i hiszpański oraz umieszczane w antologiach nowej poezji polskiej na przestrzeni ostatnich dwudziestu lat. Brał udział w wielu różnych wydarzeniach życia literackiego i kulturalnego. Jest kierownikiem Zakładu Literatury Współczesnej UMCS. Mieszka w Lublinie.

DR PAWEŁ PANAS | Adiunkt w Ośrodku Badań nad Literaturą Religijną KUL, członek International Institute for Hermeneutics, autor rozpraw, publikował w „Tekstach Drugich”, „Europa Orientalis. Studia z Dziejów Europy Wschodniej i Państw Bałtyckich” i „Sign System Studies”. Autor książek: Doświadczenia religijne w twórczości Gustawa Herlinga-Grudzińskiego (Lublin 2012) oraz Opisanie świata. Szkice o poezji Marcina Świetlickiego (Kraków 2014). Redaktor pracy zbiorowej Horyzont religijny polskiej literatury emigracyjnej (Lublin 2013). Twórczości Zygmunta Haupta poświęcił m.in. studia: ‘Jeździec bez głowy’ Zygmunta Haupta. Fragmenty dyskursu symbolicznego (w: „Symbol — znak — rytuał. Od narodzin do śmierci”, pod red. J. Mareckiego, L. Rottera, Kraków 2014); ‘… gdzieś poza krzywizną ziemi’. Dyskurs wygnańczy w korespondencji Zygmunta Haupta — rekonesans (w: „Roczniki Humanistyczne” 2014, z. 1); Tożsamość wygnańca. Uwagi o zapiskach autobiograficznych Zygmunta Haupta (w: „Osoba czy tekst?”, pod red. A. Bielaka, Lublin 2015). Jest pomysłodawcą i kierownikiem ogólnopolskiego projektu naukowego poświęconego semiotycznej analizie literackich transfiguracji doświadczenia wygnania. W zakres badanego materiału wchodzi między innym twórczość pisarska autora Baskijskiego diabła.

Wydarzenie jest częścią obchodów Roku Kultury Węgierskiej w Polsce.

www.magyarevad.hu/pl

„Rzeczywistość Sinistry, świata wymyślonego, zawieszona jest między koszmarem a dziwnym mirażem, wszyscy zgadzają się na niewidoczną inwigilację, życie pod dyktando”. (Dorota Jovanka Ćirlić)

„Ptaki Wierchowiny można interpretować na wiele sposobów. A to szukając w nich realistyczno-magicznej opowieści o pewnym nieistniejącym regionie Europy Środkowej, albo próbując identyfikować ważność bohaterów i wydarzeń dla osi narracji, lub nawet traktować poszczególne epizody jako skończone zabawne, gorzkie lub straszne historie. Można też odnaleźć w tej historii pewien model obecności totalitaryzmu i zachowania w strukturze hierarchii i władzy. Niezależnie od wybranej optyki czy też poszukiwania klucza do powieści Bodora, proponowana przez pisarza historia jest bardzo wciągająca”. (Patrycja Spychalska, angelus.com.pl)

„Trudno porównywać rzeczy nieporównywalne. Bo oczywiście można stwierdzić, że u Ádáma Bodora Márquez zderza się z totalitaryzmem, a Kafka z surową pustką górskich dolin, ale to nie wystarczy, by dojrzeć dojmującą samotność prozy znakomitego węgierskiego pisarza, jej lakoniczne wyczucie absurdu, smutek zabarwiony ponurą ironią. Bodor pisze o wielkich przestrzeniach, chociaż w jego świecie brak powietrza, a głównymi zasadami rzeczywistości są strach, którego nie sposób — i nie wolno — nazwać po imieniu, oraz osobliwa fatalistyczna rezygnacja w oczekiwaniu na wyrok. W każdym razie wchodzicie tam na własną odpowiedzialność. Wrócą tylko nieliczni”. (Piotr Kofta)

„Pisarz Ádám Bodor stworzył karpacką wersję realizmu magicznego, w którym więcej jest dusznej kafkowskiej atmosfery niż márquezowskiej cudowności. W Ptakach Wierchowiny, tak jak w innych powieściach Bodora, codziennością jest bowiem to, co pozostaje nierzeczywiste”. (Maciej Robert, polityka.pl)

ÁDÁM BODOR | Prozaik węgierski. Ukończył w Klużu (Transylwania, Rumunia) studia teologiczne. W latach 1952–1954 był więźniem politycznym. W 1982 roku przeniósł się na Węgry. Jest autorem kilku tomów opowiadań i powieści. W Polsce ukazały się jego Ptaki Wierchowiny (półfinał Nagrody Literackiej Europy Środkowej Angelus), Okręg Sinistra, Wizyta arcybiskupa, Zapach więzienia oraz Z powrotem do uszatej sowy. Jest laureatem wielu prestiżowych nagród, m.in.: Nagrody im. Józsefa Attili, Węgierskiej Nagrody Literackiej i Nagrody im. Kossutha przyznawanej wybitnym przedstawicielom nauki, sztuki i literatury za całokształt twórczości.

Wydarzenie jest częścią obchodów Roku Kultury Węgierskiej w Polsce.

źródło:
www.czarne.com.pl
www.magyarevad.hu/pl

Zapisz

Zapisz

„Nasz koncert został oparty na dziełach trzech kluczowych postaci XX-wiecznej poezji europejskiej. Do wierszy Nelly Sachs, Paula Celana i Osipa Mandelsztama muzykę komponowaliśmy my sami. Nawiązując do tragedii nie tak dalekiej przeszłości, chcielibyśmy przedstawić drogę wiodącą od doświadczenia tragedii, od dyktatur i przemocy poprzez żałobę i pamięć do podnoszenia się, do odrodzenia, do odzyskiwania godności. Do Holokaustu wracamy w ten sposób nie tylko w jego konkretności, widzimy w nim także symbol przypominający wszystkie te okrucieństwa, które po dziś dzień doznają ludzie w różnych miejscach świata”.

PAUL CELAN, NELLY SACHS, OSIPA MANDELSZTAM | Drogi życiowe tych trzech twórców są napiętnowane podobnymi doświadczeniami. Osip Mandelsztam (1891–1938) szykanowany przez stalinowski aparat represji ginie w syberyjskim łagrze. Paul Celan (1920–1970) w swoich rodzinnych Czerniowcach przeżywa getto i roboty przymusowe, jego rodzice giną w obozie pracy na Ukrainie. Nelly Sachs (1891–1970) udaje się uniknąć deportacji i wyjechać z matką do Sztokholmu, lecz reszta jej rodziny ginie w Niemczech. W poezji Celana i Sachs cierpienia narodu żydowskiego i pamięć Shoah stają się głównymi wątkami. Natomiast w wierszach Mandelsztama, który był świadkiem i ofiarą zapadającej stalinowskiej nocy, można rozpoznać odbicie niegdysiejszego blasku złamanego, jednak wciąż niepokornego życia.

Wydarzenie jest częścią obchodów Roku Kultury Węgierskiej w Polsce.

źródło:
www.magyarevad.hu/pl
www.goncolszeker.hu
www.facebook.com/goncolszeker

Nie poznałaby Mikołaja, gdyby nie olbrzymi, wielobarwny witraż w jednej z lwowskich kamienic. Wspólnie starali się ocalić go przed zniszczeniem. Nić porozumienia, która pojawiła się między nimi, szybko rozwinęła się we wzajemną fascynację. Dojrzały mężczyzna odkrywa przed młodą kochanką Lwów — miasto spadających balkonów, ozdobnych niczym torty fasad kamienic i zdewastowanych pomników Lenina.

ŻANNA SŁONIOWSKA | Urodzona we Lwowie pisarka i tłumaczka, na stałe mieszka w Krakowie. W 2015 zadebiutowała powieścią Dom z witrażem, która wygrała konkurs „To się musi powieść” Wydawnictwa Znak. W 2016 roku powieść została nominowana do Nagrody Literackiej Nike i Nagrody Literackiej Europy Środkowej Angelus oraz uhonorowana Nagrodą Conrada jako najlepszy debiut roku. Jak dotąd Dom z witrażem został przetłumaczony na angielski, niemiecki, francuski, rosyjski i ukraiński.

źródło:
www.znak.com.pl

„To jest pełna życia książka o śmierci. Przejmująca i śmieszna, bo to się przeplata, jak w życiu. Śmierć jest tu oswojona, jak to na wsi, bo przy zmarłych się czuwa. I jest to też opowieść o dorastaniu: nie jest łatwo być dziewczynką, w dodatku taką, która miota klątwy. Cieszę się, że po Gugułach Wioletty Grzegorzewskiej pojawił się taki nowy, mocny głos w literaturze”. (Justyna Sobolewska)

„Weronika Gogola, zwana też Janicką Zbójnicką, to naprawdę pankarpacka pisarska zbójnicka. Wywojowująca sobie przestrzeń ponad granicami, w całych Karpatach: polskich, ukraińskich czy słowackich. Urodziła się na jednym ich, polskim, końcu, z hukiem przetarabaniła się przez całą Karpację, by osiąść na końcu drugim. Jej opis karpackiego świata jej dzieciństwa dorównuje jakością i klimatem temu rodzajowi snów, w które zapada się, leżąc w słońcu, na trawie, w lekkim górskim wietrzyku. Pod kątem leżąc, bo to w końcu Karpaty”. (Ziemowit Szczerek)

WERONIKA GOGOLA | Tłumaczka z języka słowackiego i ukraińskiego. Urodzona w Nowym Sączu. Studiowała teatrologię i filozofię, ukończyła ukrainoznawstwo na Uniwersytecie Jagiellońskim. Dzieciństwo spędziła w Olszynach, którym to postanowiła poświęcić swój debiut prozatorski — Po trochu (Wydawnictwo Książkowe Klimaty, 2017). Debiut jest wyrazem wdzięczności za wszystko, co dała jej Ojcowizna. Konsekwentnie buduje swoją Córowiznę. Wierzy, że przestrzeń pomiędzy ukraińskim Zakarpaciem, słowackim východem a jej rodzinnymi stronami to trójkąt bermudzki, w którym od czasu do czasu pozwala sobie się zagubić.

Wydarzenie realizowane przy współpracy z Wydawnictwem Książkowe Klimaty.

źródło:
www.ksiazkoweklimaty.pl

Wszystko dzwoni, pika, wibruje. Klikasz, odbierasz, gnasz. Zewsząd dopadają cię setki newsów. Nie pamiętasz, co czytałeś, dlaczego, gdzie, po co. Uwięziony w wirtualnym świecie nie dostrzegasz odległej o milion lat świetlnych rzeczywistości, aż w brutalny sposób przypomni ci o swoim istnieniu.

MICHAŁ OLSZEWSKI | Pisarz, dziennikarz, reporter, autor wielu opowiadań, esejów, wywiadów. Kierował działem reportażu w „Tygodniku Powszechnym”. Obecnie jest szefem krakowskiego oddziału „Gazety Wyborczej”. Ukończył polonistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim. Debiutował w 2003 roku zbiorem opowiadań Do Amsterdamu, którego bohaterami są młodzi ludzie z małych polskich miast. Jest autorem książek: Chwalcie łąki umajone (2005), Low Tech (2009), Zapiski na biletach (2010) nominowanej do Nagrody Literackiej Gdynia 2011. Był wielokrotnie nagradzany. Za swój debiut otrzymał I nagrodę w konkursie „Znak-Proza”, w 2012 roku zdobył Grand Prix Nagrody Dziennikarzy Małopolski w kategorii Internet Publicystyka. Otrzymał Nagrodę im. Ryszarda Kapuścińskiego 2015 oraz Literacką Nagrodę Warmii i Mazur — Wawrzyn 2014 za zbiór reportaży Najlepsze buty na świecie. Pisze głównie o polskiej przestrzeni i przemianach społecznych po 1989 roku, skupia się na tym, co zazwyczaj jest spychane na margines

źródło:
www.znak.com.pl
www.czarne.com.pl

„Kiedy pisałem Księgę szeptów, wiedziałem, że o XX wieku nie napisano w taki sposób wiele. Księga szeptów opowiada o Ormianach, ale także o Rumunach, Żydach i innych nacjach. Jest to książka o XX wieku, o jego wojnach światowych, masakrach i wspólnych mogiłach, o jego ideologiach i aparatach ucisku. Ale nie tylko. Każde miejsce, każdy czas, każdy naród ma swoją Księgę szeptów. Ona żyje, musi tylko zostać opowiedziana”. (Varujan Vosganian)

VARUJAN VOSGANIAN | Prozaik i poeta rumuński, działacz polityczny, wiceprezes Związku Pisarzy w Rumunii. Od 2012 roku zgłaszany do literackiej Nagrody Nobla przez trzy kraje: Rumunię, Armenię i Izrael. Laureat wielu nagród literackich, m.in.: hiszpańskiej nagrody Niram Art — Trofeo Mihail Sebastian za prozę i Trofeo „Tristan Tzara” za poezję. Tłumaczony na angielski, bułgarski, czeski, francuski, hebrajski, hiszpański, niemiecki, niderlandzki, norweski, ormiański, portugalski, szwedzki, węgierski, włoski. W Polsce Księga szeptów ukazała się dokładnie 24 kwietnia 2015 roku (w setną rocznicę ludobójstwa Ormian) i od razu spotkała się z szerokim odzewem czytelników. Fragmenty Księgi szeptów były czytanie na całym świecie w ramach Worldwide Reading Commemorating the Centenary of the Armenian Genocide. Powieść została uhonorowana Nagrodą Literacką Europy Środkowej Angelus 2016 oraz Nagrodą Czytelników im. Natalii Gorbaniewskiej.

Wydarzenie realizowane przy współpracy z Rumuńskim Instytutem Kultury i Wydawnictwem Książkowe Klimaty.

źródło:
www.ksiazkoweklimaty.pl
www.icr.ro

ROBERT WIĘCKIEWICZ | Aktor teatralny i filmowy, urodzony w 1967 roku w Nowej Rudzie, której jest honorowym obywatelem. Absolwent PWST we Wrocławiu. Występował w Teatrze Polskim w Poznaniu, warszawskich Rozmaitościach, Teatrze Narodowym, Teatrze Montownia, Laboratorium Dramatu, Teatrze Telewizji. Na ekranie Więckiewicz zadebiutował w 1993 roku w Ferdydurke w reż. Jerzego Skolimowskiego. Grał między innymi w filmach Feliksa Falka, Filipa Bajona, Juliusza Machulskiego, Tomasza Wiszniewskiego, Wojciecha Smarzowskiego, Jana Kidawy-Błońskiego, Grega Zglińskiego, Marka Koterskiego, Borysa Lankosza, Tomasza Bagińskiego, Adama Guzińskiego. Jego najgłośniejsze role to m.in. Socha w nominowanym do Oskara obrazie Agnieszki Holland W ciemności, Lech Wałęsa w filmie Wałęsa. Człowiek z nadziei w reż. Andrzeja Wajdy oraz Jerzy — główny bohater filmu Pod Mocnym Aniołem w reż. Wojciecha Smarzowskiego. Jest zdobywcą wielu nagród, m.in.: Warszawskiego Festiwalu Filmowego, Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni i aż czterech Orłów, Polskiej Nagrody Filmowej. Został też wielokrotnie uhonorowany przez publiczność i krytykę za granicą, m.in. w Courmayeur, w Setubal, Chicago, Tokio oraz przez Słowacką Akademię Filmową.

Gdy w 1970 roku zakładał wraz z Januszem Weissem i Michałem Tarkowskim Salon Niezależnych, z którym trzykrotnie wygrał Famę, był jeszcze studentem architektury. W życiorysie, którego starczyłoby na film długometrażowy i kilka książek, znalazło się miejsce na zarobkowe zbieranie szyszek, działalność opozycyjną, fascynację buddyzmem, malarstwo czy prace na wysokościach. Największą jego miłością zawsze jednak była (i nadal jest) muzyka. Salon Niezależnych po kolejnych wygranych Famach błyskawicznie znalazł się u szczytu popularności. Kabaret był jednak szykanowany z powodu politycznego wydźwięku jego twórczości, a w 1976 roku został ostatecznie ukarany przez władze PRL zakazem występów.

Jacek Kleyff przeniósł się na wieś, a przerwa w regularnej działalności scenicznej trwała do 1986 roku, kiedy założył Orkiestrę Na Zdrowie. Grupa zaproszona na pierwszy Przystanek Woodstock w 1995 roku od razu zdobyła Złotego Bączka — główną nagrodę publiczności. Działalność zespołu opiera się głównie na czterogodzinnych „otwartych próbach”, w których bierze udział liczna publiczność z całej Polski. Muzyka ONZ, jak określają sami członkowie zespołu, to naturalna muzyka do ruchu i do słuchu, silnie osadzona w rytmie. Swoisty styl zespołu jest oparty na syntezie muzyki reggae z muzyką etniczną — są tu rytmy folkowe i rockowe. Skład zespołu zmieniał się wielokrotnie, występowało w nim (a niektórzy nadal występują) wielu muzyków, m.in.: Antonina Krzysztoń, Kuba Sienkiewicz, Aleksander Korecki, Słoma, Ania Patynek, Daniel Słomiński, Jacek „Łoś” Osior, Sebastian Pikula, Joanna Ewa Zawłocka, Wojciech „Morawiec” Morawski, Iga Kazimierczyk, Artur „Świtek” Świtkowski, Jacek Mazurkiewicz.

Dziś Jacek Kleyff regularnie koncertując, śpiewa zarówno piosenki z okresu Salonu Niezależnych, jak i Orkiestry Na Zdrowie, dzięki czemu te dwie części jego muzycznego życiorysu komponują się w jedną całość. W 2012 roku, nakładem Wydawnictwa Czarne, ukazała się niezwykła książka Rozmowa, będąca zapisem wywiadu-rzeki z Jackiem Kleyffem. Pozycja ta przez długie tygodnie była najlepiej sprzedającą się książką w sieci Empik.

JACEK KLEYFF | Polski bard, poeta, kompozytor i malarz, urodził się w 1947 roku w Warszawie. Ukończył architekturę na Politechnice Warszawskiej. Wspólnie z Januszem Weissem i Romanem Walisiakiem (zastąpionym później przez Michała Tarkowskiego) stworzył słynny Salon Niezależnych, z którym występował przez kilka lat, zdobywając liczne nagrody na najważniejszych polskich festiwalach. W latach 80. zamieszkał na wsi pod Lublinem; tam też powstały zalążki Orkiestry na Zdrowie, ukształtowanej ostatecznie w 1987 roku w Warszawie. Razem z ONZ w 1995 roku wystąpił na Przystanku Woodstock w Czymanowie nad Jeziorem Żarnowieckim i otrzymał główną nagrodę publiczności. W 2003 roku został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

źródło:
www.facebook.com/kleyffjacek
www.czarne.com.pl

„Książka o Katarzynie Kobro to opowieść biograficzna, do czytania w pociągu i w łóżku, ale też nie do pogardzenia dla znawców tematu. Małgorzacie Czyńskiej udało się połączyć dość sensacyjny tryb opowieści o nieszczęśliwej, ale bardzo utalentowanej artystce z poważnymi badaniami w archiwach”. (Dorota Jarecka, wyborcza.pl)

„Książka Czyńskiej jest niezwykle ciekawym sprawozdaniem z życia Katarzyny Kobro na wielu poziomach. Autorka w umiejętny sposób łączy w jedną całość życie osobiste artystki z jej twórczością i poglądami na sztukę. Jest to biografia pisana z zacięciem reporterskim, która świetnie potrafi zatrzymać naszą uwagę na jednej scenie, jednym szczególe, części garderoby, opisie konkretnego zdjęcia. Pokazując realia codziennego życia (co Kobro gotowała na obiad?), uwypukla na jego tle niezwykłość swoich bohaterów”. (Marek Wasilewski, ksiazki.onet.pl)

Edward Dwurnik: malarz celebryta, ulubieniec mediów, galerzystów, kolekcjonerów i koneserów sztuki. Artysta przewrotny, po witkacowsku ukrywający się za maską błazna i prowokatora. Tytan pracy doceniony w Polsce i na świecie. Wreszcie humanista, przenikliwy komentator życia społecznego, który czasami z sarkazmem, a czasami z głębokim zrozumieniem portretuje ludzkie niedoskonałości i ograniczenia. Wywiad Małgorzaty Czyńskiej jest jak kolekcja obrazów malarza — na kolejnych stronach pojawiają się migawki z jego bogatego życia, opowieści o sobie, przyjaciołach, autorytetach, sztuce i kobietach. Balansuje na granicy zmyślenia i prawdy, nie boi się szczerych wyznań ani kontrowersji, rozmawia poważnie, by za chwilę puścić do czytelnika oko. I każdy sam musi sobie odpowiedzieć na pytanie: czy król jest nagi?

„Wnikliwą rozmowę z niepokornym twórcą przeprowadziła Małgorzata Czyńska. Powstała opowieść o artyście, człowieku, buntowniku, wrażliwcu, ojcu i uwielbiającym kobiety mężczyźnie. Ten pełen przygód (i to jakich!) prywatny życiorys mógł wygrać z malarskim, dotyczącym istoty sztuki, jaką uprawia Dwurnik. Ale tak się jednak nie stało. I to jest (ale nie tylko) wielkim atutem tej publikacji. Życie i sztuka istnieją tutaj nie tylko obok siebie. One płynnie się przeplatają. Bo dzieje Edwarda Dwurnika pełne były i są niezwykle kolorowych przygód”. (Maciej Kędziak, ksiazki.onet.pl)

MAŁGORZATA CZYŃSKA | Historyk sztuki, dziennikarka, pisarka. Autorka tekstów o sztuce, wywiadów z artystami, portretów, specjalistka od historii mody i dizajnu, kuratorka wystaw. Stypendystka Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Autorka książek: Najpiękniejsze. Kobiety z obrazów, Kobro. Skok w przestrzeń (Wydawnictwo Czarne, 2015), Kobiety Witkacego. Harem metafizyczny oraz wywiadu-rzeki z Edwardem Dwurnikiem Moje Królestwo (Wydawnictwo Czarne, 2016). Laureatka Nagrody Literackiej Juliusz za książkę Kobro. Skok w przestrzeń.

źródło:
www.czarne.com.pl

„W Echu słońca Bawołek odkrywa świat nieopisany, choć niby oczywisty: życie niemłodych już mężczyzn, którzy najchętniej poszliby z kolegami na piwo, a którym przyszło opiekować się matkami. Opowiada o nim tak, że nie zauważamy, jak codzienność, przywołana znakomicie podpatrzonym detalem, ustępuje miejsca pobudzonej wyobraźni, językowej magii i namysłowi nad nieuniknionym porządkiem rzeczy. Powrót mężczyzn do matek to powrót do pytań podstawowych. Nadchodzi czas, kiedy wstyd będzie przyznać, że nie czytało się Bawołka”. (Jerzy Jarniewicz)

„Echo słońca Waldemara Bawołka przywraca duszę ludziom pominiętym przez świat”. (Piotr Bratkowski, newsweek.pl)

WALDEMAR BAWOŁEK | Prozaik. Laureat Konkursu „Nowego Nurtu” i Wydawnictwa Kurpisz oraz Ogólnopolskiego Konkursu Wydawnictwa Zielona Sowa, trzykrotny stypendysta MKiDN. Wydał książki: Delectatio morosa (1996), Raz dokoła (2005), Humoreska (2012), To co obok (2014, nominacja do Nagrody Literackiej Gdynia), Echo słońca (2017). Od urodzenia mieszka w Ciężkowicach.

źródło:
www.czarne.com.pl

„44 zdyscyplinowane językowo, ostre jak cięcie noża prozy poetyckie tworzą równie zdyscyplinowaną kompozycję. Układają się w opowieść o wchodzeniu dziecka — dziewczynki — w świat ludzi i rzeczy. O poznawaniu granic między rozmaitymi sposobami istnienia i próbach ich przekroczenia. O emocjach i cielesności, o doświadczeniu cudzej śmierci. To opowieść mroczna, pełna niepokoju i pytań bez odpowiedzi. To książka, która po lekturze długo z nami pozostaje”. (Tomasz Fiałkowski, juror Literackiej Nagrody Nike)

„Rzeczy są wspomnieniogenne. Zarówno one, jak i ich obrazy, mają zdolność poruszania pamięci. (…) Szczególnymi dla mnie rzeczami są te, które istnieją wyłącznie pod postacią wspomnień; nie mają materii. Spis takich rzeczy stworzył kręgosłup, wokół którego ucieleśniło się Nakarmić kamień. Tylko jedna rzecz opisana w książce ma jeszcze swój fizyczny wymiar. To widelec, który przeszło siedemdziesiąt lat temu pełnił jednocześnie funkcję grzebienia. Absurdalne konglomeraty zastosowań rzeczy budowała wojna. Dziś widelec jest bransoletką należącą do wnuczki opisanej przeze mnie kobiety, która czesała się sztućcem. (…) Nie pragnę, żeby martwe rzeczy były żywe. Chciałabym, żeby żywi ludzi byli mniej martwi. O tym jest dla mnie ta książka”. (Bronka Nowicka)

BRONKA NOWICKA | Absolwentka łódzkiej Filmówki i Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Artystka interdyscyplinarna i pisarka uhonorowana Nagrodą Literacką Nike (2016) oraz Złotym Środkiem Poezji (2016). Laureatka projektu New Voices from Europe 2017, realizowanego w ramach platformy Literary Europe Live i wspierającego wyróżniających się europejskich pisarzy po debiucie.

źródło:
www.biuroliterackie.pl

Przemyśl–Szczecin to handmade: każdy egzemplarz książki został na okładce podpisany własnoręcznie przez autora, dzięki czemu każda z książek jest unikalna. Autograf — gwarantowany.

„Przemyśl–Szczecin to kolejny tom prozy Maliszewskiego poświadczający odrębność i oryginalność tego pisarza. Na prozę tę nie ma dobrej nazwy — zawsze skromna objętościowo, czyli nieprzegadana, fragmentaryczna, o luźnej kompozycji, na swój sposób kapryśna, podszyta niepokojącymi obsesjami, daleka od potocznych wyobrażeń o atrakcyjności, w pewnym sensie — nie waham się powiedzieć — irytująca. Jestem jednak przekonany, że zdeponowano w niej takie artystyczne świętości jak niepodległość głosu, szlachetne widzimisię, pisarskie poszukiwania i twórcze szajby. Wartości dziś unikatowe, bezcenne”. (Dariusz Nowacki)

KAROL MALISZEWSKI | Krytyk literacki, poeta, prozaik. Pracuje w Instytucie Dziennikarstwa Uniwersytetu Wrocławskiego. Opublikował dziesięć zbiorów wierszy, m.in. Zdania na wypadek (2007), Potrawy pośmiertne (2010), Ody odbite (2012) i kilka książek prozatorskich, np. Faramucha (2001), Sajgon (2009), Manekiny (2012). W 1999 roku ukazała się jego książka krytycznoliteracka Nasi klasycyści, nasi barbarzyńcy, a w 2001 roku Zwierzę na J. Szkice o wierszach i ludziach. Wydał także: Rozproszone głosy. Notatki (2006), Po debiucie (2008), Pociąg do literatury (2010), Wolność czytania (2015). Mieszka w Nowej Rudzie.

źródło:
www.fundacja-karpowicz.org

PROF. ALEKSANDER MADYDA | Profesor na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Zajmuje się historią literatury polskiej XX wieku, folklorystyką oraz tekstologią i edytorstwem. Z tego zakresu opublikował trzy monografie (W poszukiwaniu jedności człowieka i świata. Folklor w twórczości Stanisława Vincenza, Toruń 1992; Zygmunt Haupt. Życie i twórczość literacka, Toruń 1998; Haupt. Monografia, Toruń 2012), zbiór szkiców (Od filologii do antropologii. Szkice, Toruń 2015), cztery edycje zbiorowe poezji (M. Pawlikowska-Jasnorzewska, Poezje zebrane, t. 1–2, Toruń 1993, [wyd. 3: Toruń 1997]; B. Leśmian, Poezje zebrane, Toruń 1993, [wyd. 3: Toruń 2000]; H. Poświatowska, Poezje zebrane, Toruń 1994; J. Czechowicz, Poezje zebrane, Toruń 1997), po jednej — prozy narracyjnej ([wol. 1:] Z. Haupt, Baskijski diabeł. Opowiadania i reportaże, Warszawa 2007; [wol. 2:] Z. Haupt, Z Roksolanii. Szkice, opowiadania, recenzje, warianty, Toruń 2009) i epistolografii (Z. Haupt, Listy do redaktorów ‘Wiadomości’, Toruń 2014) oraz liczne artykuły w czasopismach i pracach zbiorowych.

DR HAB. ANDRZEJ NIEWIADOMSKI | Poeta, eseista, historyk literatury, redaktor. Współzałożyciel i redaktor Kwartalnika Literackiego „Kresy” (1989–2010). Przez kilkanaście lat zajmował się również krytyką literacką. Debiutował w 1988 roku. Autor dziewięciu książek poetyckich: Panopticum (Lublin 1992), Niebylec (Warszawa 1994), Prewentorium (Lublin 1997), Kruszywo (Legnica 2001), Locja (Kraków 2005), Tremo (Lublin 2010), Dzikie lilie (Poznań 2012), Kapsle i etykietki (Mikołów 2013), Pan Optico (Wrocław 2014), książki eseistycznej Mapa. Prolegomena (Lublin 2012) i trzech naukowych: Niebliskie wyprawy. Jerzy Zagórski i poetycka przygoda nowoczesności (Lublin 2001), Światy z jawnych słów i kwiatów ukrytych. O refleksji metapoetyckiej w nowoczesnej poezji polskiej (Lublin 2010), Jeden jest zawsze ostrzem. Inna nowoczesność Zygmunta Haupta (Lublin 2015). Ukończył również K. Esej podróżny oraz Błękitne ciało. Esej nagrobny. Autor licznych rozproszonych publikacji poetyckich, krytycznych i naukowych (artykuły w czasopismach, publikacjach zbiorowych, słownikach, publikacjach pokonferencyjnych). Zajmuje się problematyką awangardy poetyckiej, poezji najnowszej, metapoezji, katastrofizmu w literaturze dwudziestolecia międzywojennego, dziedzictwem dwudziestolecia w literaturze powojennej, dynamiką wewnętrznych związków w obrębie polskiej prozy modernistycznej. Publikował m.in. w „Kresach”, „Twórczości”, „Odrze”, „Znaku”, „Toposie”, „FA-arcie”, „Pamiętniku Literackim”, „Tekstach Drugich”. Jego wiersze były tłumaczone na języki: angielski, niemiecki, rosyjski, słowacki, słoweński, bułgarski i hiszpański oraz umieszczane w antologiach nowej poezji polskiej na przestrzeni ostatnich dwudziestu lat. Brał udział w wielu różnych wydarzeniach życia literackiego i kulturalnego. Jest kierownikiem Zakładu Literatury Współczesnej UMCS. Mieszka w Lublinie.

DR PAWEŁ PANAS | Adiunkt w Ośrodku Badań nad Literaturą Religijną KUL, członek International Institute for Hermeneutics, autor rozpraw, publikował w „Tekstach Drugich”, „Europa Orientalis. Studia z Dziejów Europy Wschodniej i Państw Bałtyckich” i „Sign System Studies”. Autor książek: Doświadczenia religijne w twórczości Gustawa Herlinga-Grudzińskiego (Lublin 2012) oraz Opisanie świata. Szkice o poezji Marcina Świetlickiego (Kraków 2014). Redaktor pracy zbiorowej Horyzont religijny polskiej literatury emigracyjnej (Lublin 2013). Twórczości Zygmunta Haupta poświęcił m.in. studia: ‘Jeździec bez głowy’ Zygmunta Haupta. Fragmenty dyskursu symbolicznego (w: „Symbol — znak — rytuał. Od narodzin do śmierci”, pod red. J. Mareckiego, L. Rottera, Kraków 2014); ‘… gdzieś poza krzywizną ziemi’. Dyskurs wygnańczy w korespondencji Zygmunta Haupta — rekonesans (w: „Roczniki Humanistyczne” 2014, z. 1); Tożsamość wygnańca. Uwagi o zapiskach autobiograficznych Zygmunta Haupta (w: „Osoba czy tekst?”, pod red. A. Bielaka, Lublin 2015). Jest pomysłodawcą i kierownikiem ogólnopolskiego projektu naukowego poświęconego semiotycznej analizie literackich transfiguracji doświadczenia wygnania. W zakres badanego materiału wchodzi między innym twórczość pisarska autora Baskijskiego diabła.

ARTHUR HAUPT | Syn Zygmunta Haupta. Mieszka w Virginii (Stany Zjednoczone). Był gościem pierwszej edycji Festiwalu im. Zygmunta Haupta w 2015 roku.

ANDRZEJ STASIUK (DYREKTOR ARTYSTYCZNY FESTIWALU) tak wspomina swoje pierwsze spotkanie z twórczością Zygmunta Haupta: „To była pierwsza polska literatura, pierwsze polskie pisarstwo, które mnie ugodziło głęboko w serce i już nigdy niczego tak wyrazistego, tak pięknego nie udało mi się przeczytać w polskiej literaturze”.

Każdego festiwalowego dnia będą się odbywać SPOTKANIA TEMATYCZNE poświęcone życiu i twórczości patrona Festiwalu. Gorlice odwiedzą: prof. Aleksander Madyda, dr hab. Andrzej Niewiadomski oraz dr Paweł Panas — badacze twórczości Haupta. Gośćmi specjalnymi tych wydarzeń będą ponadto: prof. Lajos Pálfalvi (kierownik Katedry Polonistyki na Katolickim Uniwersytecie im. P. Pázmánya w Budapeszcie, tłumacz literatury polskiej, laureat Nagrody Transatlantyk 2017), Paweł Sołtys, pseudonim Pablopavo (wokalista, autor piosenek i dziennikarz) oraz Arthur Haupt (syn pisarza).

Mając na względzie udział w rozwoju polskiej sceny literackiej, promocję czytelnictwa i wartościowych zjawisk współczesnej literatury, zaplanowaliśmy cykl SPOTKAŃ AUTORSKICH. Ponieważ dzieło Haupta łączy w sobie poetycką wrażliwość, prozatorską wyobraźnię i reporterską uważność, każdy z tych gatunków zaznaczy swój ślad w programie Festiwalu. W Gorlicach odbędą się spotkania autorskie z następującymi autorami i autorkami: Waldemar Bawołek, Ádám Bodor (Wegry), Małgorzata Czyńska, Weronika Gogola, Aldona Kopkiewicz, Antoni Kroh, Karol Maliszewski, Bronka Nowicka, Michał Olszewski, Marcin Sendecki, Żanna Słoniowska, Ziemowit Szczerek, Varujan Vosganian (Rumunia).

Moderatorami spotkań autorskich i tematycznych będą: Wojciech Bonowicz, prof. Aleksander Madyda, Karol Maliszewski, dr Paweł Panas, dr Monika Rogowska-Stangret, Andrzej Stasiuk, Monika Stopczyk.

Mamy również dobrą informację dla wszystkich uzależnionych od książek. Gorlicka Księgarnia Mieszko będzie prowadziła podczas Festiwalu stoisko z książkami naszych gości.

W tegorocznym programie znalazły się także KONCERTY. Muzyczne otwarcie Festiwalu to Pablopavo — laureat Paszportu „Polityki” (2014), artysta znany z formacji i projektów takich jak: Vavamuffin, Zjednoczenie Sound System oraz Pablopavo i Ludziki. Węgierski zespół Göncölszekér zaprezentuje materiał z albumu Izrael földjén (Z ziemi Izraela), na którym znalazły się utwory skomponowane do wierszy Paula Celana, Nelly Sachs i Osipa Mandelsztama. Ostatni muzyczny akcent to koncert Jacka Kleyffa — legendy polskiej kontrkultury, charyzmatycznej osobowości i pełnego dowcipu erudyty.

Organizatorami Festiwalu są Akademickie Biuro Kultury i Sztuki Alma Art, Miejska Biblioteka Publiczna im. Stanisława Gabryela w Gorlicach, Miasto Gorlice oraz Wydawnictwo Czarne.

Program Festiwalu jest dostępny do pobrania w zakładce POBIERZ, a szczegółowy opis wydarzeń będzie dostępny już wkrótce w zakładce PROGRAM.

Festiwal odbywa się w dniach 21–24 września 2017 roku w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Gorlicach oraz Gorlickim Centrum Kultury. Na wszystkie wydarzenia wstęp wolny. Zachęcamy do śledzenia naszej strony internetowej oraz profilu na FACEBOOKU, TWITTERZE i INSTAGRAMIE.

Zapisz

Video: Bartłomiej Kiełtyka

Zapisz

Zapisz

Zapisz

Zapisz

Organizatorami Festiwalu są Akademickie Biuro Kultury i Sztuki Alma Art, Miejska Biblioteka Publiczna im. Stanisława Gabryela w Gorlicach, Miasto Gorlice oraz Wydawnictwo Czarne. Dyrektorem Artystycznym Festiwalu i jego pomysłodawcą jest Andrzej Stasiuk.

Tegoroczna edycja została dofinansowana przez Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego.

Wsparcia finansowego udzielili również: Charles E. Merrill — amerykański nauczyciel i filantrop, Irena E. Kotowska, Bank Spółdzielczy w Gorlicach oraz Elektrociepłownia Gorlice sp. z o.o.

Za wsparcie rzeczowe dziękujemy Iwonie Budziak — właścicielce Restauracji Orchidea w Gorlicach oraz Marzenie i Mariuszowi Filarom — właścicielom Delikatesów Centrum w Gorlicach.

Wydarzenie nie mogłoby się odbyć bez wsparcia naszych partnerów, którymi w tym roku są: Węgierski Instytut Kultury w Warszawie, Rumuński Instytut Kultury w Warszawie, Wydawnictwo Książkowe Klimaty, Wydawnictwo Iskry, Gorlickie Centrum Kultury oraz Zjednoczenie Łemków.

Wszystkim osobom i instytucjom składamy nasze gorące podziękowania. To dzięki Państwa zaangażowaniu i przychylności możemy po raz trzeci spotkać się w Gorlicach, by rozmawiać o polskiej i europejskiej literaturze, o tym, co jest w niej nowe, a co nigdy się nie zmienia. Przede wszystkim jednak możemy się spotkać z twórczością Zygmunta Haupta — największego z niesłusznie zapomnianych polskich pisarzy, autora, który jak żaden inny zasługuje na to, by trwać w naszej pamięci.

W najbliższych dniach na naszej stronie internetowej opublikujemy szczegółowy harmonogram, jednak już dziś prezentujemy plan wydarzeń 3. Festiwalu im. Zygmunta Haupta:

— SPOTKANIA TEMATYCZNE: „Zygmunt Haupt. Proza, poezja, reportaż”, „Zygmunt Haupt. Geopoetyka i emigracja”, „Obraz Zygmunta Haupta w listach”;

— SPOTKANIA AUTORSKIE: Waldemar Bawołek, Ádám Bodor, Małgorzata Czyńska, Weronika Gogola, Aldona Kopkiewicz, Antoni Kroh, Karol Maliszewski, Bronka Nowicka, Michał Olszewski, Marcin Sendecki, Żanna Słoniowska, Ziemowit Szczerek, Varujan Vosganian;

— KONCERTY: Pablopavo, Jacek Kleyff, zespół Göncölszekér (utwory z albumu Izrael földjén | Z ziemi Izraela).

W spotkaniach tematycznych wezmą udział badacze twórczości Haupta: prof. Aleksander Madyda, prof. Lajos Pálfalvi (Węgry), dr hab. Andrzej Niewiadomski, dr Paweł Panas, a także wokalista, autor piosenek i dziennikarz Paweł Sołtys (Pablopavo).

Moderatorami spotkań będą m.in.: Wojciech Bonowicz, Monika Rogowska-Stangret i Andrzej Stasiuk.

Festiwal odbywa się w dniach 21–24 września 2017 roku. Na wszystkie wydarzenia wstęp wolny. Zachęcamy do śledzenia naszej strony internetowej oraz profilu na FACEBOOKU, TWITTERZE i INSTAGRAMIE.

Zapisz

Zapisz

Warto podkreślić, że będzie to pierwsza w historii konferencja naukowa w całości poświęcona życiu i dziełu pisarza. Wydarzenie organizowane jest przez występujących na Festiwalu im. Zygmunta Haupta dr. hab. Andrzeja Niewiadomskiego i dr. Pawła Panasa. Wśród prelegentów nie mogło także zabraknąć profesora Aleksandra Madydy oraz Barbary Krupy. Referaty wygłoszą również znawcy twórczości autora Baskijskiego diabła z kilku ośrodków naukowych w Polsce, w tym autorzy osobnych publikacji książkowych oraz rozpraw naukowych poświęconych dziełu Haupta.

Wśród odczytów znajdą się wykłady poświęcone zagadnieniom historycznoliterackim, genologicznym i dokumentacyjnym. Pojawią się także wystąpienia będące propozycjami interpretacyjnymi poszczególnych motywów, oddzielnych utworów i całej twórczości. Całość dopełnią ujęcia sytuujące twórczość pisarza na tle ogólnokulturowym oraz ideowym swojej epoki a także czasów dzisiejszych.

POBIERZ
Zygmunt Haupt. Powrót pisarza – program (pdf)
Zygmunt Haupt. Powrót pisarza – program (jpg)

Zapisz

Zapisz

Zapisz

Zapisz

Pierwsza edycja Festiwalu im. Zygmunta Haupta zakończyła się niewątpliwym sukcesem, jednak jego druga odsłona przez długi czas stała pod znakiem zapytania. Mimo braku finansowania ze strony Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego szczęśliwie udało się pozyskać środki na organizację nieco skromniejszej wersji wydarzenia i ponownie zaprosić do Gorlic miłośników twórczości patrona i literatury współczesnej. W tym miejscu składamy podziękowania Urzędowi Miejskiemu w Gorlicach, Instytutowi Goethego w Krakowie oraz Instytutowi Słowackiemu w Warszawie za wiarę w całe przedsięwzięcie oraz wsparcie finansowe.

Od 23 do 26 września gościnne przestrzenie Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Stanisława Gabryela oraz Gorlickiego Centrum Kultury odwiedziły tłumy czytelników — nie tylko mieszkańców Gorlic, lecz także gości z innych, nierzadko dalekich części kraju. Wśród nich liczną reprezentację stanowili pasjonaci twórczości Zygmunta Haupta, którzy po raz drugi dotarli na Festiwal, wiedzeni cyklem spotkań tematycznych poświęconych życiorysowi i pisarstwu patrona.

W tym roku do grona badaczy Haupta — prof. Aleksandra Madydy, dr. hab. Andrzeja Niewiadomskiego oraz dr. Pawła Panasa — dołączyła Barbara Krupa — Kuratorka Kolekcji Słowiańskiej i Wschodnioeuropejskiej na Uniwersytecie Stanforda, gdzie znajdują się archiwa Zygmunta Haupta. W wydarzeniu poświęconym przekładom tekstów pisarza na język niemiecki uczestniczyła redaktorka i wydawczyni Katharina Raabe oraz tłumaczka Esther Kinsky.

W programie znalazło się także kilkanaście spotkań autorskich, podczas których publiczności o swoich najnowszych — i nie tylko — książkach opowiedzieli autorzy prozy, reportażu, poezji i eseju. Na pytania prowadzących i publiczności odpowiadali: Michał Cichy, Urszula Honek, Magdalena Kicińska, Esther Kinsky, Maroš Krajňak, Andrzej Muszyński, Piotr Nesterowicz, Klara Nowakowska, Andrzej Stasiuk, Krzysztof Środa, Adam Wiedemann i Zofia Zaleska.

Na festiwalowych scenach wybrzmiała nie tylko literatura, ale również muzyka. Pierwszego dnia słuchacze zostali zabrani w świat klimatycznych dźwięków, a to za sprawą Kuby Jaworskiego, krakowskiego artysty występującego jako Gypsy and the Acid Queen. Z kolei zwieńczenie Festiwalu stanowił eksperyment filmowo-muzyczno-literacki, na który złożyły się projekcja filmu Tutaj autorstwa Kamila Gubały, Jakuba Ziołka i Piotra Bukowskiego oraz czytanie opowiadania Deszcz Zygmunta Haupta w interpretacji Andrzeja Stasiuka, któremu na gitarze akompaniował Piotr Bukowski.

Cztery intensywne dni pełne wrażeń, literackich inspiracji i przede wszystkim pamięci o Zygmuncie Haupcie — wyjątkowym pisarzu, przez lata niesłusznie pomijanym przez literaturoznawców i krytykę. Wierzymy, że takie przedsięwzięcia jak Festiwal czy wznowienie przez Wydawnictwo Czarne Baskijskiego diabła przyczynią się do tego, że proza autora Pierścienia z papieru zagości na półkach czytelników. Tym samym mamy nadzieję, że za rok znów spotkamy się w Beskidzie Niskim — z twórczością patrona, poetami, prozaikami, reporterami oraz oczywiście czytelnikami.

Fotorelację ze wszystkich festiwalowych wydarzeń można obejrzeć w zakładce GALERIA. Zachęcamy do śledzenia naszej strony internetowej oraz profilu na FACEBOOKU, TWITTERZE i INSTAGRAMIE.

Tym, kto do nas mówi jest polski inteligent wychowany na ziemiach dawnego zaboru austro-węgierskiego, człowiek wykształcony, któremu obca jest wszelka pospolitość, jednak pozostający z dala od sfer arystokracji. W tym swoim socjalnym usytuowaniu trochę przypomną bohatera–narratora Prousta. Drogie jest mu dziedzictwo kultury, którego depozytariuszem był niegdysiejszy dwór, jednak nie należy do wąskiego, elitarnego kręgu. Niestety, spotyka go życiowy zawód, ponieważ młoda kobieta, którą bardzo kochał, jest dla niego niedostępna z racji zbyt „wysokiego” urodzenia. Autor wspomina ten epizod dyskretnie, bez cienia sentymentalizmu; o faktach pisze taktownie, jak gdyby mówił o doświadczeniach innej osoby. Otwiera się przed nami perspektywa Polski przedwojennej, koloryt miast kresowych, gdzie, prócz Polaków, żyli obok siebie Ukraińcy i Żydzi. Pod pewnym względem w prozie Haupta czuć powinowactwo z literacką wizją Brunona Schulza czy filozoficzną poezją Leśmiana. Skądinąd klimat twórczości Haupta przypomina nieco „Szkice piórkiem” Andrzeja Bobkowskiego. Skromność, prawość, pisanie jakby od niechcenia na marginesie powagi życiowych obowiązków, bez artystowskiego zadęcia. Humanizm i wierność tradycji, choć niedeklarowane, zdają się być nieodłącznym elementem tła, oczywistą prepozycją. Leśne pejzaże, polowania, obraz przyrody bardzo sugestywny i oryginalny, jednak bez romantycznej, panteistycznej nuty, widziany z twardej pozycji myśliwego. Narrator prowadzi nas przez historię — od scen z życia na przedwojennych Kresach przez doświadczenia żołnierza II wojny światowej, służącego później w polskich oddziałach walczących w obronie Francji. Ostatnie zapiski pochodzą z czasów pobytu bohatera w Stanach Zjednoczonych.

Bardzo często wykorzystywanym przez pisarza środkiem stylistycznym jest oksymoron budowany z przeciwstawnych jakości przedmiotów, gdzie rekwizyty obrazu literackiego wzmagają swą siłę ekspresji poprzez zderzenie elementów niewspółmiernych z uwagi na własności zmysłowe oraz ich symbolikę.

Więc to jest spełnienie dawnych marzeń i zachceń, majaków przewidywanych i odgadywanych. Bo zastanowić się: przedtem to była pustka tak jak przed dniem stworzenia, przestrzeń nie skontrastowana, czarno-biała, z rozsypanymi opiłkami gawronów i kruków na chropowatym od białości polu. Lśnią tylko oślizłe łozy, łozina, i jak wieczór, to gwiazdy trzeszczą ponad wierzchołkami gałęzistymi drzew.*

Zimowy pejzaż i jego „oślizłe łozy” — jakości zmysłowe o zdecydowanie negatywnym nacechowaniu — kontrastują z metafizyczną, wręcz „witrażową”, przywołującą echo pytania o istnienie Boga, kosmiczną wzniosłością „trzeszczących gwiazd”.

Innym wątkiem refleksji autora jest doświadczenie czasu. I znowu pojawia się zderzenie skończoności ludzkiej egzystencji z ogromem historii w skali wręcz geologicznej. W pejzażu Francji widzimy drogę wytartą kołami wozów z okresu cesarstwa rzymskiego, starego człowieka na tle resztek kamyków pochodzących ze starożytnego fresku.

Dziwne to pomyśleć! Więc jak to? Naprzód było coś skałą, gnejsem, piaskowcem, alabastrem, masą nieprzeliczoną i tępą natury, calizną, blokiem i odłupane cierpliwie, i obrobione skrzętnie, i zlepione, i ułożone, przesiane przez mózg ludzki jak przez sito, dobrane, wyspekulowane, wygładzone i wyszlifowane, kiedy zbiegło się w obraz, kiedy pobłogosławione i wyświęcone do zaszczytu, do wzruszenia sztuki, dzieła sztuki, po to tylko, ażeby przyszedł czas i rozdmuchał to znowu w chaos, w mnogość, czyli nicość?

Widzisz, stary, myślę, wyszedłeś mi tu naprzeciw jak groźne memento, jak przypomnienie o nietrwałości (…). Co się stało z dawną chwilą? Dlaczego odleciała od ciebie, dlaczego była? Kto zaklął ją wtedy? (…). Karykatura człowieka? Czemu wybucha to nagle wpośród nas, a potem odchodzi i pozostawia nas jak wydmuchane szczątki preparatów entomologicznych?”.**

I w inny miejscu:

Jedyny, jedyność człowieka! Jakże mi sobie z tym tu dać radę? Co zrobię, kiedy rozlezie mi się w palcach w ogromny kraj, nieogarnięty przestwór? Gubi mi się w przestrzeni, w czasie. Człowiek sprzed kilku lat przepadł mi tak jak woda, która ciekła rzeką pięćdziesiąt lat temu. Pewnie, że naniosło w tym miejscu mułem, pewnie, że, o, tu! leży spróchniały pień, jaki przyniosła na swym grzbiecie umarła lat temu pięćdziesiąt fala.***

W swej refleksji nad potocznym doświadczeniem czasu autor odwołuje się wprost do Bergsona i Prousta jako do autorów, którzy podważyli nowożytne, zdroworozsądkowe wyobrażenie przemijania. Utrwalone przez mechanistyczną fizykę oraz tzw. odczarowanie świata dało w efekcie pojęcie czasu linearnego, skądinąd tzw. pustego czasu, w którym zdarzenia o różnym znaczeniu dzieją się równolegle — znajdują się „obok siebie”, w jednej homogenicznej czasoprzestrzeni, jak przedmioty w pudełku. To wyobrażenie zrodziło się wraz mechaniką Newtona i układem współrzędnych Kartezjusza. Czas i ustalone przyczynowo zależności między zdarzeniami, także ich wzajemne przestrzenne relacje, są nałożone na rzeczywistość jak siatka kartograficzna na rzeczywistą Ziemię. Pozwalają liczyć, ułatwiają orientację w terenie, ale pod pewnym względem fałszują jej obraz wskutek utrwalonego rutynowego nawyku — gdy zaczynają być brane dosłownie, tworzą zgoła nieprawdziwe wyobrażenie o naturze rzeczy. Inkowie nie znali mapy, to znaczy odzwierciedlenia powierzchni ziemi na płaszczyźnie, analogicznie jak dla ludzi kultur przedpiśmiennych niepojęte było słowo oderwane od sytuacji rozmowy, żywej opowieści, osobistej ekspresji.

Spójrzmy na dość obszerny fragment, wybrany z przeszło siedemsetstronicowego dzieła, który może posłużyć jako ilustracja niniejszych rozważań:

Ta nowoczesność zachłyśnięta jest nagle nadeszłą zdolnością ludzkiego mózgu do szeregowania, systematyzowania obserwowalnych zjawisk i do wybijania monety słów, które kosztem rzeczywistości nabierają niezachwianych i opętujących nas zaznaczeń. Razem z dawną sztuką uogólniania i abstrahowania i logiką dedukcji stworzyliśmy sobie osobny obraz o świecie fool’s paradise, jak mówią Anglicy.

Dedukcja nas zubaża. Dedukcja, logiczny wątek, który determinuje nam przyszłość i sprowadza ją do nudy. Jesteśmy funkcjami rozmaitych danych, które grodzą nasze życie od pierwszej świadomości do agonii. Z życia zrobiliśmy mechaniczną maszynę do wnioskowania, nomogramiczny cyrk, jesteśmy jak cyfra w suwaku logarytmicznym. Powie ktoś, że ten absurd cyfrowy — planowanie pozwoli nam na przetrwanie, że co innego, kiedy na przykład zasiewa się pole dla przyszłorocznych zbiorów, to ma się na to kalendarz rolniczy i znajomość klimatu, i kołowrót pór, i sezonów, a Murzyn z Wybrzeża Kości Słoniowej to pomagał sobie i pewny był sukcesu, bo według niego pora zbiorów nadchodziła dlatego, że składał ofiary i wypraszał u bóstw właśnie tę jesień zbiorów. No to ten przysłowiowy Murzyn miał więcej zabawy, panie dziejski, więcej smaku w życiu, obcował z bogami i sam był prawie półbogiem, jeżeli z jego obcowania i komitywy dopraszania się miał taki sam sukces, jak nasz współczesny facet i jego statystyki, i kalendarzyk. (Zdarza się nam być świadkiem bankructwa najbardziej w nas wyrosłych pojęć. Weźmy pojęcie czasu. Są jacyś prymitywni Algonkińczycy czy inni jacyś, nie pamiętam, jak im tam, mający bardzo obszerny słownik, bardzo różnoraki, gdzie potrafili logicznie dać różne nazwy dla tego samego karibu zależnie od tego, czy on się pasie, czy biegnie, czy stoi, inne dla ptaka w powietrzu, a inne — w gnieździe; wydaje mi się to bardzo trafne i bogate. Nie mają za to określenia na coś, co było lub że będzie — symultaniczność urągająca wbudowanej w nas świadomości przemijania czasu, wbudowanej w nas, innych, od tysięcy lat. I dopiero przychodzą Bergson i Proust, i nawracają do punktu, gdzie zaczęliśmy i rozeszliśmy się z tymi anegdotycznymi Algonkińczykami, i zrobiliśmy wielkie koło).****

Haupt zdaje się podzielać głębokie przeświadczenie, obecne w twórczości Leśmiana i Schulza, zgodnie z którym rzeczywistość posiada wymiar nieskończony, ma nieprzebraną ilość aspektów. Rzec by można za Heglem, że nawet papier, na którym piszę, zbutwiałby, zanim zdołałbym wyliczyć wszystkie jego właściwości. Stąd ta drobiazgowość w opisach najprostszych czynności, uważne wskazywanie wyglądów przedmiotów, jakości zmysłowych. Jednak Haupt pozostaje realistą, nie wchodzi na ścieżkę subiektywizmu, która nieuchronnie uwodzi niemal każdego, kogo oczarował ten amalgamat historycznie odległego spinozyzmu i współczesnej fenomenologii. Haupt widzi nieprzebrane bogactwo świata, które się ukazuje, ponieważ jest dość wrażliwy, by je ujrzeć, jednak nie delektuje się subiektywną fikcjonalnością świata przeżywanego. U Prousta, na którego Haupt się powołuje, jest obecne przeświadczenie, że przedmioty, jako fizyczne kształty i masy, nic nie znaczą, właściwie są niczym bez otoczki wspomnień i marzeń, bez aury sensu, który zyskują, znajdując się w polu ludzkiej wyobraźni i ekspresji. W twórczości Zygmunta Haupta daje się doczuć zachwyt nad różnorodnością świata, głód wrażeń, zarazem szacunek dla rzeczy w ich pierwotnej realności. Rzeczy są niezależnie od tego, jak je postrzegamy. Właśnie dlatego są ciekawe i pełne dostojeństwa. Pod pewnym względem w prozie Haupta mamy do czynienia z precyzją realistycznego opisu, zdolnością dostrzegania detali, które umykają zrutynizowanej obserwacji osób uwięzionych w schematach narzuconych przez wytarty frazes nazywania, zrazem narzędziowego „rozumienia” przedmiotów, wyłącznie poprzez ich funkcję, bycie do czegoś.

Oddajmy głos autorowi:

To nieprawda. Życie nie jest ciągłym łańcuchem jakby skomponowanych frazesów, to by było za łatwe i nudne pewnie także, życie nie jest jednym ciągiem przyczyn i skutków, szeregiem przesłanek, z których wynikają łagodnie zaokrąglone wnioski, ani też nie jest materiałem do funkcji, ani też — rodzajem nomogramu. No to w takim razie to jest sztuka.*****

Prawdy ludzkiego życia nie da się zamknąć w schematach myślowych, które bez wątpienia są owocne w dziedzinie nauk ścisłych. Nie da się znaturalizować, to znaczy sprowadzić do tego rodzaju wiedzy, który jest skuteczny dziedzinie opisu przyrody, np. w fizyce, wraz z jej logiczno-matematycznym zapleczem. Nasza samowiedza i autonarracja nie są linearnym ciągiem od przesłanek do wniosków. Może bliższe i bardziej trafne byłoby tu zastąpienie kategorii przyczyny i skutku, przesłanki i wniosku pojęciem prefiguracji znanym z egzegezy „Biblii”, gdzie pewne zdarzenia dają się odczytać jako zapowiedzi odległych wypadków, a zależność, jaka zachodzi pomiędzy jednymi i drugimi ma charakter symboliczny, nie sprawczy. Podobnie jak doniosłość wydarzeń roku kościelnego kształtuje się przez współuczestnictwo z odległymi z punktu widzenia w czasu kosmicznym aktami będącymi przedmiotami wiary, nie zaś poprzez temporalną bliskość czy kauzalną zależność z tym, co miało miejsce w kalendarzowym sąsiedztwie. Charles Taylor****** wyraża myśl, że Wielki Piątek 2016 roku pozostaje w bliższej relacji z opisanymi w „Ewangeliach” faktami z życia Chrystusa sprzed ponad 2000 lat, niż z wydarzeniami mającymi miejsce parę tygodni wcześniej tegoż 2016 roku. Ludzkie życie w jego najpełniejszym i najbardziej adekwatnym opisie jest zawsze autonarracją, zarazem jako opowieść, która jest pojmowana i akceptowana przez pewną wspólnotę (nigdy nie jest solipsystycznym monologiem; choćby w samotności zawsze jest adresowana do innych, choćby chwilowo nieobecnych — tych, z których opinią się liczymy). Czas w ludzkim życiu nie płynie liniowo, jak może to być przyjęte wówczas, gdy jest traktowany jako parametr procesów mechanicznych. Nieraz stoi w miejscu całymi latami — są rozmowy, relacje międzyludzkie, które trwają w zwieszeniu, do których wracamy jak do pokoju opuszczonego przed laty. Warto w tym miejscu przypomnieć filmy Davida Lyncha, z ich błądzącą fabułą, nielinearnymi modelami trwania. Skądinąd Martin Heidegger sugeruje nam, że ciekawy trop w refleksji da się wyprowadzić z arystotelesowskiego pojęcia zmiany jakościowej.

Czymś ważniejszym niż „relatywizm” ocen przeszłości zdaje się konstatacja, że wszelkie dziejące się „teraz” zamykające ustalenia na wzór domykania kompozycji tradycyjnej powieści zdają się mylące i nieadekwatne. Ile razy ulegaliśmy złudzeniu, że oto „coś się kończy i teraz będzie już tylko…”. Ile elementarnych błędów (zaniechań) popełniliśmy, przyjmując taką optykę.

Znany z potocznego myślenia, uznany wręcz za paradygmatyczny model czasu, który się opiera na intuicji przemijania dzień po dniu wydaje się więc nieoczywisty. Być może czas da się wyobrazić jako „mroczna maszyneria” generująca wielowątkowe i wielokształtne struktury? Dlaczego „skądś” przychodzą pomysły? Gdzie one były? W innej przestrzeni — „w zaświatach” — gdzieś „jak za ścianą”.

Jak pamiętamy w „Księdze Δ Fizyki” Arystoteles mówi o ruchu nie tylko w sensie zmiany miejsca, zgodnie z intuicją przemieszczenia w przestrzeni, lecz także opowieści, która ma początek, środek i koniec. Mówi także o zmianie jakościowej, którą możemy rozumieć jako dojrzewanie, tężenie, zagęszczanie; ale też o ruchu rotacyjnym po kole lub martwej fali, wodzie będącej w ruchu, która jednak nigdzie nie płynie. W końcu możemy wskazać na krystalizację, wyłanianie struktur w obrębie całości, której „objętość” się nie zmienia. Samopodobna struktura dzieła Prousta (porównywana do średniowiecznej katedry) pt. „Czas odnaleziony” jest „poza czasem” w tradycyjnym sensie, to znaczy ponad linearnie pojętym przemijaniem. Więc to, co doniosłe, wydarza się, wraca jak element konstrukcji, który ukazuje się w różnych aspektach budowli. Niekoniecznie musi być jawny „nieustannie”, odkryty. Ukazuje się niekiedy jak czyjeś typowe rysy charakteru ujawniają się tylko przy szczególnych okazjach.

Zygmunt Haupt dotyka w swych zapiskach najważniejszych zagadnień współczesności. Jego dzieło może być przedmiotem namysłu filozoficznego. Zarazem niesie bardzo ważny wkład w dziedzictwo literatury polskiej. Wiele wątków w tym pobieżnym szkicu celowo pominąłem, choćby stosunek człowieka do rzeczy, ich dostojeństwo, zarazem zalew nowoczesnej tandety, której pojawienie się jest chyba odzwierciedleniem oblicza dzisiejszego człowieka. Myślę, że twórczość Zygmunta Haupta będzie przedmiotem licznych analiz i studiów oraz że przyczyni się do wzbogacenia naszej samowiedzy.

Jak wspomniałem na wstępie często wykorzystywanym przez pisarza środkiem stylistycznym jest oksymoron, gdzie rekwizyty obrazu literackiego wzmagają swą siłę ekspresji poprzez zderzenie elementów niewspółmiernych jakościowo. Dzieje się to zarówno na poziomie doznań zmysłowych, jak i poprzez przeciwstawienie sobie wyobrażeń dotyczących wartości, np. pospolitości i brzydoty — delikatności i piękna.

W połowie kwietnia w całej Bretanii zakwitły jabłonie. Pomiędzy domami, na polach, na wzgórzach, łąkach wpośród skał, w rozpadlinach i na otwartym wybuchły nagle białoróżowe kule i dnie zrobiły się białe. Stare, zgrzybiale drzewa jabłoni i młode sadzonki pokrywające niebo czarnymi błyskawicami gałęzi, zanim jeszcze wypuściły pierwsze liście, rozpękły się w tych białoróżowych kwiatach. A potem, kiedy pierwsze ich płatki zaczęły opadać, u każdego drzewa, jak cień, rozsiewała się biała plama, kładła się na czarnej ziemi i gnoju białą zadymką i różową zaspą. Z daleka, z daleka widać było, jak skośnie, mądrze, uparcie, biało, księżycowo sypią się te płatki — medaliki, skroplone powietrze.*******

Ten motyw da się porównać z obrazem obecnym w jednym z tomów Prousta, gdzie jest ukazany obraz wiosny w Paryżu. Tutaj znowu, jak w wielu innych partiach prozy Zygmunta Haupta, pojawia się oksymoron. Delikatność kwiatów, słodycz jabłek i zapach kwitnących jabłoni kontrastuje z wzmianką o gnoju. Pojawia się także odwrócony motyw cienia. Cień, który jest czarny, w każdym razie ciemniejszy od przedmiotu, który go rzuca, tu jest ukazany jako wstęga białych płatków rozsypanych po ziemi. Biały cień drzewa — smuga na ziemi utworzona z opadających płatków — ukazuje obraz literacki przypominający fotograficzny negatyw.

*Z. Haupt, „Baskijski diabeł”, Wołowiec 2016, s. 318.
**Ibidem, s. 385–386.
***Ibidem, s. 566.
****Ibidem, s. 714.
*****Ibidem, s. 727.
******Ch. Taylor, „Tożsamość a czas świecki”, (in:) „Rozmowy w Castel Gandolfo”, t. 2, Kraków 2010.
*******Z. Haupt, op. cit., s. 372.

Zygmunt Haupt, „Baskijski diabeł”, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2016

PAWEŁ NOWICKI | Nauczyciel, poeta, filozof. Absolwent studiów filozoficznych na Uniwersytecie Jagiellońskim; asystent w Akademii Pedagogicznej w Krakowie w latach 1989–1999; nauczyciel–instruktor w Młodzieżowym Domu Kultury w Gorlicach w latach 2000–2008. Od 2006 roku prowadzi zajęcia w ramach Gorlickiego Klubu Miłośników Filozofii Cogito w Muzeum Dwory Karwacjanów i Gładyszów w Gorlicach. W 2007 roku wykładał filozofię dla gorlickich studentów Niepublicznego Ośrodka Doskonalenia Nauczycieli WENA oraz dla członków Uniwersytetu Złotego Wieku. Autor publikacji prasowych w czasopismach: „Kwartalnik Filozoficzny”, „Principia”, „Koniec Wieku”, „Magdalenka Literacka”, „Gazeta Gorlicka”, „Tygodnik Gorlicki”. Autor książek „Magia codzienna” (1998) i „Za oknem” (2004) oraz recenzji i szkiców publikowanych na stronie internetowej Miejskiej Biblioteki Publicznej w Gorlicach. Zainteresowania: literatura, filozofia, psychologia, teoria komunikacji, filozoficzne problemy fikcji literackiej.

„Baskijski diabeł” zbiera wszystkie najwartościowsze artystycznie utwory Zygmunta Haupta: opowiadania i reportaże. Ambicją edytora, Aleksandra Madydy, stała się prezentacja wersji tekstów uznanych przez ich twórcę za ostateczne, dlatego za podstawę publikacji przyjęto autografy utworów (wszystkie, jakie udało się odnaleźć), które w razie potrzeby konfrontowano z pierwodrukami. W stosunku do poprzedniego wydania zrewidowano zasady edytorskie, w wyniku czego nadano twórczości literackiej Haupta porządek chronologiczny, przedrukowując poszczególne tomy opowiadań według kryterium czasu ich powstania, z większym niż poprzednio pietyzmem oddano licznie występujące w języku autora archaizmy, wreszcie zdecydowano się na konsekwentne zastosowanie we wszystkich tekstach interpunkcji możliwie najprostszej, czyli takiej, która uwydatnia przede wszystkim logiczną strukturę wypowiedzi. Sprostowano też błędy tekstologiczne poprzedniego wydania.

W rezultacie tych wszystkich zabiegów proza Haupta ukazuje się obecnie w formie możliwie najbardziej poprawnej, a zarazem najbliższej intencji autorskiej. Całość poprzedził wstępem Andrzej Stasiuk, Dyrektor Artystyczny Festiwalu im. Zygmunta Haupta:

„Splot myśli i rzeczy w prozie Zygmunta Haupta tworzy tkaninę tak gęstą, że władze rozumu stają się bezsilne i w dodatku najzupełniej zbędne. (…) Wyobrażone i wyrażone splata się w materii języka, który, śmiem twierdzić, nie ma sobie równego w polskiej literaturze XX wieku.”

Korzystając z okazji, przypominamy o trudnej sytuacji festiwalu, która jest wynikiem nieprzyznania dotacji przez MKiDN. Uzyskana ilość punktów pozwoliła nam na złożenie odwołania od decyzji Ministra. Nasze odwołanie również zostało rozpatrzone negatywnie.

Sytuacja jest trudna, jednak nie chcemy rezygnować. O postępach będziemy informować na naszej stronie www i facebooku.

Wernisaż: 31 marca 2016, czwartek, 18:00, sala Pod Sową MBP w Gorlicach, ul. Jagiełły 1.

źródło: Miejska Biblioteka Publiczna w Golicach

Gdy podupadł na zdrowiu i nie mógł już tak aktywnie spędzać wolnego czasu, zajął się pisaniem. I szło mu całkiem nieźle, zważywszy, że nie był humanistą, a typowym umysłem ścisłym. Opisywał różne okresy z dziejów Gorlic, osiągnięcia kulturalne rodzinnego miasta, swoje doświadczenia z pracy zawodowej, a także historie z wysokogórskich wycieczek. Właśnie te przeżycia składają się na Szkice gorlickie, które powstały z miłości do Gorlic, ludzi tu mieszkających, do natury będącej dla niego odskocznią od codzienności i postępu technologicznego, któremu niejednokrotnie się dziwił: „Coraz więcej mamy techniki, uniformizacji działania, typowych procedur i standardowych wyrobów fabrycznych, a coraz mniej natury, twórczej fantazji i wytworów indywidualnego dzieła człowieczego. Zamiast szerokiej i urozmaiconej gamy zapachów swojszczyzny mamy dezodoranty i odór spalin. Nic za darmo, zawsze coś za coś. Tęskno, ale trudno, bo na tym właśnie polega odwieczny postęp ludzkości”. Miał rację?

Szkice gorlickie / Kazimierz Gnat; oprac. Marian Stępień; projekt okładki Zdzisław i Eryk Tohl. — Gorlice : Flexergis, 2015.

źródło: Miejska Biblioteka Publiczna w Golicach, © Judyta Rosin

Wielu absolwentów warsztatów, których organizatorem jest Wydawnictwo Czarne, pisze i publikuje. Są wśród nich Wioletta Grzegorzewska (autorka „Guguł”, dwukrotnie nominowana do najważniejszych nagród literackich: Nike i Gdyni), Joanna Jagiełło („Hotel dla twoich rzeczy”), Weronika Murek (autorka znakomicie przyjętej „Uprawy roślin południowych metodą Miczurina”, nominowana do Paszportów Polityki), a także Andrzej Muszyński – autor „Południa”, „Miedzy”, „Cyklonu” oraz „Pokrzywdzia”, także nominowany do Paszportów Polityki.

Warsztaty, które odbędą się w terminie 4-12 czerwca 2016, poprowadzą: Natasza Goerke, Magdalena Budzińska, Piotr Siemion, Tomasz Zając i Monika Sznajderman. Zgłoszenia można przesyłać do 7 marca 2016. Szczegółowe informacje dotyczące naboru i przebiegu warsztatów dostępne są pod linkiem: www.bit.ly/CZARNE-warsztaty-2016.

źródło: Wydawnictwo Czarne

Zajęcia poprowadzi Wojciech Chmielarz – jego książka „Przejęcie” otrzymała Nagrodę Wielkiego Kalibru dla najlepszej polskiej powieści kryminalnej. Autorowi pomagać będą redaktorzy Czarnego i zaproszeni eksperci, którzy podzielą się z Wami praktyczną wiedzą o zbrodni.

„Spróbujmy razem napisać kryminał! Powieści w tym gatunku piszę już od ładnych kilku lat. Sporo się przez ten czas nauczyłem, sporo przeżyłem i, co tu ukrywać, popełniłem sporo błędów. Cel naszych zajęć jest prosty – chcę, żeby po ich zakończeniu startowali Państwo z lepszej pozycji niż ja. Porozmawiamy o kryminale: czym jest i dlaczego warto się nim zajmować. Zastanowimy się, jakie jest jego miejsce we współczesnej literaturze i czy da się w nim opowiedzieć poważne historie. Przede wszystkim skupimy się na bebechach gatunku, na literackim mięsie, na rzemiośle i zasadach, których niekoniecznie trzeba przestrzegać, ale które trzeba znać. Będziemy się koncentrować na praktyce, bo uważam, że tak najłatwiej i najszybciej człowiek się uczy. Spróbujemy razem napisać kryminał. Wymyślimy bohatera, miejsce akcji, intrygę. Do tego pisarskie zadania domowe. Zobaczymy, co nam z tego wyjdzie!” | Wojciech Chmielarz

Szczegółowe informacje dotyczące naboru i przebiegu warsztatów dostępne są pod linkiem: www.bit.ly/23xUBRu.

źródło: Wydawnictwo Czarne

Adaptacja i reżyseria: Antoni Ferency, realizacja akustyczna i opracowanie muzyczne: Tomasz Perkowski. Występują: Sławomir Grzymkowski, Anna Gajewska, Alicja Sawicka.

Słuchowiska będzie można także posłuchać on-line pod adresem: http://player.polskieradio.pl/-2.

Zachęcamy również do odwiedzenia naszej GALERII oraz kanału youtube, gdzie można obejrzeć rejestrację VIDEO monodramu.

Przez ponad tydzień w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Gorlicach, Gorlickim Centrum Kultury oraz Dworze Groblewskich w Szymbarku-Bystrzycy odbywały się wydarzenia poświęcone twórczości patrona festiwalu, jak również literaturze współczesnej. Beskid Niski odwiedzili w tym czasie literaturoznawcy i badacze dorobku Zygmunta Haupta, krytycy literaccy, poeci, prozaicy, reportażyści, ale również muzycy i aktorzy.

Festiwalowa publiczność miała okazję spotkać się z Jurijem Andruchowyczem, Justyną Bargielską, Waldemarem Bawołkiem, Barbarą Klicką, Angeliką Kuźniak, Arturem Danielem Liskowackim, Weroniką Murek, Andrzejem Niewiadomskim, Wojciechem Nowickim, Michałem Olszewskim, Lidią Ostałowską, Tarasem Prochaśko, Robertem Puckiem, Pawłem Smoleńskim, Andrzejem Stasiukiem, Ziemowitem Szczerkiem, Małgorzatą Szejnert, Arturem Szlosarkiem, Krzysztofem Środą, Krzysztofem Vargą, Ewą Winnicką, Agnieszką Wolny-Hamkało, Bohdanem Zadurą.

Ważnym punktem programu wydarzenia były spotkania tematyczne poświęcone biografii i twórczości Zygmunta Haupta z udziałem badaczy: prof. Aleksandra Madydy, dr hab. Andrzeja Niewiadomskiego, dr Zofii Król, dr Pawła Panasa i Marka Dziedziaka. Spotkania z festiwalowymi gośćmi prowadzili: Darek Foks, dr Jarosław Klejnocki, dr Zofia Król, dr Monika Rogowska-Stangret, Michał Sowiński i Monika Stopczyk.

Autorskie interpretacje prozy Haupta zaprezentowali: w monodramie wyreżyserowanym przez Antoniego Ferencego – Sławomir Grzymkowski, a w czytaniach opowiadań – Tomasz Schimscheiner i Jerzy Trela. Nie zapomnieliśmy także o miłośnikach muzyki. Z myślą o nich w programie znalazły się trzy ciekawe koncerty. Tradycyjnymi pieśniami z całej Europy oczarowało słuchaczy Laboratorium Pieśni, Misha Alperin zachwycił recitalem fortepianowym, a Karbido wraz z Jurijem Andruchowyczem zabrali publiczność w muzyczną podróż po europejskich miastach.

Wszystkim wydarzeniom przyglądał się gość specjalny, syn patrona festiwalu – Arthur Haupt, który do Polski przyleciał z USA. To dzięki uprzejmości Arthura Haupta w Miejskiej Bibliotece Publicznej otwarto wystawę „Haupt mniej znany. Rysunki 1933-1975”. Do końca października odwiedzający gmach biblioteki mają okazję zobaczyć owoce drugiej, uprawianej obok literatury, pasji pisarza.

Pierwsza edycja Festiwalu im. Zygmunta Haupta miała na celu przywrócenie pamięci o wyjątkowym autorze, który pozostawił po sobie utwory najwyższej próby. Drugim celem wydarzenia było promocja czytelnictwa i nowości wydawniczych oraz prezentacja wartościowych pozycji aktualnej literatury. Oba założenia udało się wcielić w życie, tworząc ważne i wartościowe wydarzenie, które – mamy nadzieję – na stałe wpisze się w kalendarz festiwali literackich w naszym kraju.

Organizatorami pierwszej edycji Festiwalu im. Zygmunta Haupta byli: Akademickie Biuro Kultury i Sztuki Alma-Art, Miejska Biblioteka Publiczna im. Stanisława Gabryela w Gorlicach, Urząd Miasta w Gorlicach i Wydawnictwo Czarne. Projekt dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Urzędu Miasta w Gorlicach i Gminy Gorlice. Partnerami festiwalu byli: Gmina Gorlice, Gorlickie Centrum Kultury, Stacja Naukowa Instytutu Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN w Szymbarku i Miesięcznik Twórczość, a patronat medialny nad wydarzeniem objęli: Tygodnik Powszechny, Dwójka Polskie Radio, Trójka Polskie Radio, Gazeta Wyborcza i Radio Kraków. Dziękujemy!

Zachęcamy do obejrzenia fotorelacji z festiwalowych wydarzeń, które dostępne są w zakładce GALERIA, oraz do subskrybowania festiwalowego kanału w serwisie YOUTUBE, gdzie sukcesywnie publikowane są zapisy wszystkich festiwalowych wydarzeń, oraz do śledzenia naszej strony na FACEBOOKU.

Magdalena Miller, Dyrektor Miejskiej Biblioteki Publicznej w Gorlicach:
„Nie jest może skromnie i politycznie tak powiedzieć, ale uważam, że było wspaniale. Po pierwsze, w jednym czasie i prawie w jednym miejscu spotkały się osoby i instytucje, którym na tym przedsięwzięciu zależało i które dały jakąś cząstkę siebie. Począwszy od Wydawnictwa Czarne, skąd wyszedł pomysł, przez Biuro Alma Art, które dało całą swoją siłę, energię, kontakty i możliwości, po Miejską Bibliotekę Publiczną, która zadbała o klimat lokalności. Wiele rzeczy dzięki temu udało się sprawnie zorganizować. I to jest pierwsza oznaka, że Festiwal im. Zygmunta Haupta trafił pod „szczęśliwą gwiazdę”. Po drugie, nie zawiodła nas publiczność. Wiele osób przyjechało spoza Gorlic, wiele z nich było tu po raz pierwszy. Poza tym, jeżeli w niespełna 30 tysięcznym mieście w ciągu dziesięciu dni wydarza się tyle rzeczy, przyjeżdża tylu znakomitych autorów, otwieramy wystawę, oglądamy spektakle, słuchamy trzech koncertów, jest to wielkie wydarzenie. Uważam, że było ono udane pod każdym względem i jestem głęboko przekonana, że odbędą się kolejne edycje.”

Andrzej Stasiuk, Dyrektor Artystyczny Festiwalu im. Zygmunta Haupta:
„Pięknie było! Świeciło słońce, przez ostatnie dni lał deszcz, a mimo to frekwencja kapitalna. Mnóstwo ludzi przychodziło na spotkania, tak więc jestem dumny z moich Gorlic i okolic. To był udany festiwal… Haupt zmartwychwstał i mam poczucie, że będzie żył wiecznie – o to chyba w tym festiwalu chodziło. Cieszę się, jestem dumny i dziękuję wszystkim realizatorom.”

Alicja Sawicka, Menadżer Programowa Festiwalu im. Zygmunta Haupta:
„Wydarzenie spotkało się z bardzo pozytywnym przyjęciem gości i festiwalowej publiczności oraz z dużym wsparciem ze strony lokalnych władz i instytucji partnerskich. To jest doskonały punkt wyjścia dla kolejnych edycji festiwalu i dla kolejnych powrotów Zygmunta Haupta. Trudno mi już wyobrazić sobie Gorlice bez tego festiwalu, tak samo jak wolę nie wyobrażać sobie swojej przyszłorocznej jesieni bez pobytu w Gorlicach. Pierwsza edycja udowodniła – jednoznacznie, bez jakichkolwiek „ale” – że ten festiwal jest potrzebny, że krąg jego odbiorców będzie się poszerzał, podobnie jak grono miłośników Haupta.”

Sztuka w ogóle jest sztuką odrzucania – jak w drewnianej rzeźbie, jak w jednym jedynym tatuażu, który trzeba wybrać spośród wszystkich symboli, znaków, obrazów i słów świata. Tak oto literatura pisana stała się dyktaturą tego, co przyjęto odrzucać. Tyranią stylu, początku, kulminacji i zakończenia, wyrwania z czasu, z przestrzeni, z geometrii złożonych płaszczyzn, z nieskończonego następowania po sobie. Literatura straciła w tym sensie nawet więcej wolności, niż partytura symfonii.

Hauptowi udało się wyrwać z tej linearności. On naprawdę może „myślą rozpływać się po drzewie”. To ten przypadek, kiedy dla napisania jednego niewielkiego tekstu trzeba wiedzieć (a on wie) wszystko o tym, z czego zrobiony jest świat. Jak gotowanie zupy fasolowej z trzydziestu fasolek. Ale te fasolki, nie wiadomo dlaczego, wedle jakiej reguły, właśnie w tym momencie zostają wybrane z kilku tysięcy ziaren – różniących się kształtem, wielkością, kolorem, wiekiem, twardością, pochodzeniem – które właśnie w tej chwili leżą przed tobą, rozsypane cienką warstwą. I kiedy gotujesz taką zupę, wiesz, że twoja zupa będzie ugotowana z niepowtarzalnych fasolek. I wiesz, że, niezależnie od tej dzisiejszej zupy, przed tobą wciąż rozciąga się płaszczyzna, szczelnie zapełniona nie zużytymi fasolkami. I wiesz, że te wszystkie zupy, które kryją się w nie wybranych dzisiaj fasolkach, mają na dzisiejszą zupę jeszcze większy wpływ, niż ugotowane fasolki.

A do tego wiesz, że zupełnie spokojnie można obejść się i bez zupy, i bez fasoli.

Właśnie coś takiego robił Haupt.

Podejrzewam, że rozumiał jeszcze jedną ważną rzecz – że literatury i tak jest już za dużo.

Natomiast aluzji – za mało.

Na razie napisałem nieco więcej, niż Zygmunt Haupt. Nie jestem jeszcze taki stary i mam szanse napisać więcej, bo pisanie weszło mi w nawyk. Ale nawet ja jestem w stanie poczuć, że tego, co napisałem, już teraz jest za dużo, żeby przeciętny czytelnik zdołał to przyjąć, zdołał zapamiętać, zdołał rozpoznać to, co napisane przeze mnie jako przeze mnie napisane. Nie sądzę, żeby wiele było osób, które mogłyby choć w przybliżeniu streścić to, co swego czasu wyczytały w moich tekstach.

Tak więc, podejrzewam, że Haupt doszedł do tego wszystkiego bardzo wcześnie. Dlatego jego najlepszymi utworami są niektóre tytuły. On wiedział, że tytuły – podobnie jak niektóre przedmioty, związane z przeszłością drogich i ważnych dla nas ludzi – mogą najlepiej zapadać w pamięć. I nadejdzie taki czas, kiedy to tytuły staną się najważniejszą wiedzą o przeszłej literaturze. I dlatego właśnie w nich warto zawierać wszystkie te aluzje, których – w przeciwieństwie do tekstów – jest wyraźnie za mało. Może stąd właśnie te jego niewiarygodne tytuły, które budzą więcej emocji, niż zwykła powieść: poker w Gorganach, pierścień z papieru, baskijski diabeł, ogród jezuicki, o Stefci, o Chaimie Immerglücku i o scytyjskich bransoletkach… Tyle chyba wystarczy?

tłum. Katarzyna Kotyńska

TARAS PROCHAŚKO | Dziennikarz i pisarz, z wykształcenia botanik. Jeden z czołowych reprezentantów „fenomenu stanisławowskiego” i najbardziej interesujących pisarzy ukraińskich ostatnich czasów. Jego twórczość skupia na sobie zainteresowanie krytyków, dziennikarzy, badaczy literatury, czytelników. Polskim odbiorcom znane są cztery książki Prochaśki: zbiór opowiadań „Inne dni Anny”, powieści „Niezwykli” i „Z tego można zrobić kilka opowieści” oraz esej reporterski „W gazetach tego nie napiszą”.

Tyle po jednym, kilku zdaniach. Jeśli jednak do opowiadań siądzie się na dłużej, wszystkie te polonistyczne uwagi idą w kąt. Hauptowska chińszczyzna jest przede wszystkim gigantycznym, heroicznym wysiłkiem sprostania gęstwinie świata. Można to dobrze wyśledzić w pisanym także w latach 40. XX wieku opowiadaniu „Dzień targowy“, bo tu słowa-rzeczy opisują bezpośrednio kolejne wyłożone na straganach rzeczy-rzeczy, i wysiłek ich zbliżania do siebie, równoległego przylegania, staje się tym bardziej widoczny. Podobnie jak w kilku innych opowiadaniach imiona, nazwiska czy nazwy miejscowości, tu autor obsesyjnie wymienia kolejne artykuły: perkale, uprząż dla koni, kury powiązane za nogi, sita i kosy, słoniny, sadło i kiełbasę, piszczałki z toczonego drzewa i cynowe kogutki. I znów – bardzo chciałoby się te fragmenty skandować, wykrzykiwać, a co najmniej głośno je czytać. A przede wszystkim nauczyć się ich na pamięć, żeby przez cały czas mieć przy sobie tę obietnicę przystawalności. Tak jakby spełniło się marzenie wielu o słowie-konkrecie, obiekcie, który leży tu, przy nas, obok tego realnego i bezpośrednio się do niego odnosi.

W opowiadaniu o czterech porach roku, „Entropia“, tym samym, w którym „muchy popstrzyły“ i „odrywa się kobieta“ – w polonistycznym zeszyciku można zanotować, że dziwaczność zdań nie jest dostrzegalna na poziomie związku podmiotu i orzeczenia – pojawia się z kolei wiele mówiący opis wczesnowiosennego nieba. O tej porze roku „czarne wody rozlewisk wiernie odbijają niebieskie gonitwy“. Ziemia i jej wody nawiązują kontakt z niebem i je naśladują, powtarzają – można to uznać za wariację czy metaforę przystawania języka do rzeczy. Ale co innego jest tu ważniejsze. Otóż wczesna wiosna to ten jedyny czas, kiedy „niebo jest najbliższe ziemi“, porzuca swoją stałą „splendid isolation“ – w pozostałych porach roku pozostaje boleśnie odległe i niedosiężne.

Dochodzę tu do sedna: otóż oprócz wysiłku zbliżania słów do rzeczy u Haupta następuje, zależny oczywiście od tamtego, a co najmniej mu pokrewny, wysiłek zbliżenia świata, krajobrazu do percepcji, oswajania go. Żeby pokonać nieszczęsne odosobnienie, „isolation“ nieba od ziemi, horyzontu od oka, świata od człowieka, trzeba krajobraz w jego bliskości zobaczyć, wleźć w przestrzeń i jej obecność odczuć na własnej skórze. To dotyk właśnie bywa tym zmysłem, który pozwala na najbardziej bezpośredni kontakt ze ściółką otoczenia. Chwile, kiedy można dotknąć nagą skórą wód stawów, czy „surowizny“ stratowanej trawy na brzegu, są jednak niezwykle rzadkie. Na co dzień to tylko wzrok – trzymający przecież widok wciąż na odległość – łączy piechura, przechodnia, pasażera z tym, co mija. A etap ujmowania w słowa nastąpi później, choć z konieczności czytelnik już tylko poprzez nie może zobaczyć tamten drugi, czy raczej pierwszy, rodzaj wysiłku.

Prawie każde z opowiadań, których liczba zbliża się do setki, zawiera element wycieczki, podróży, ruchu, czy bardziej statyczny element krajobrazu, na który się spogląda. Było to także stałym elementem życia samego Haupta, który wiele się przemieszczał, chodził po górach, za spadek po ojcu podobno kupił sobie motocykl, za pierwszy żołd we Francji pojechał na wycieczkę w Alpy, a po zatrudnieniu w „Głosie Ameryki“ zgłosił się natychmiast po pożyczkę na zakup konia. Liczne i rozmaite opisy krajobrazów i sposobów poruszania się czynią z opowiadań rodzaj fenomenologicznego atlasu, przeglądu widoków w ich rozmaitych ustawieniach, zależnych także właśnie od pozycji i możliwości patrzącego ciała.

Charakterystyczne jest pod tym względem opowiadanie „Poker w Gorganach“, w którym zagubiony w górach bohater włazi do skromnego pasterskiego szałasu i obserwuje „pochyły świat“. Stok jest bardzo stromy, a po nim goni chmura, znad niej wystają czubki jodeł. Widoczny z szałasu kawałek skosu jest jedynym widokiem, dostępnym wykrojem świata. Oko cofa się po chwili do wnętrza szałasu, obserwuje kilka leżących wokół lichych przedmiotów, tlące się ognisko. Wysiłek opisu tego tylko, co mieści się w kadrze, w jego dalekim albo bliskim planie, ze szczególnym zwróceniem uwagi na kąty płaszczyzn, widoczne fragmenty kształtów zamiast całości, których możemy się tylko domyślać – jest wysiłkiem nie tylko literackim, to eksperyment fenomenologa, który próbuje pilnie widzieć, zanim pilnie zapisze. Kłopoty z odpowiednio czujnym widzeniem i pisaniem bywają równie poważne, ale nie zawsze są ze sobą tożsame.

Wyjątkowym laboratorium widzenia staje się także samolot, z którego bohater obserwuje olbrzymią misę lądu, „ziemię rozciągniętą i podartą, jak skórę z jaszczura“, odnotowuje rozchwianie proporcji, stąd jest inaczej i „przepaściściej“ („Henry Bush i jego samolot“). Zamiast „stożka“, który na co dzień obejmuje spojrzenie „z wysokości naszej postury“, tu otwiera się szeroka, pozioma linia horyzontu. Testem percepcji, próbką ruchu odmieniającego widzenie może być też jazda konna („Tarok“), statek na morzu, gdzie ruch zdaje się w ogóle nie istnieć, a tafla wody pozostaje „niezaprzeczalną płaszczyzną, zamkniętą krechą horyzontu“ („W drodze na morzu“), narty, przemarsz wojsk, czy po prostu kadr okna pociągu. W tym ostatnim przypadku głównym motywem staje się znów rytm: stukot kół, „rozpaczliwa jednostajność” słupów telegraficznych, „dysonans” ramp, „miliony kretowisk” („«Kiedy będę dorosły»”). Rytm mijania ma swoją perspektywę i porządek, który zależy od odległości – słupy telegraficzne „uciekają szybko wstecz, mniej śpiesznie – białe pnie brzóz przy torze, a czarna siatka grabów w głębi lasu stoi uporczywie w miejscu” („Krzemieniec”), jak fale na morzu widziane z daleka. W opowiadaniu „Rigor mortis” do wszystkich tych zaokiennych rytmów dołączy pierwszy plan – odbicie twarzy dziewczyny.

Wrażliwość na rytmy wiąże się z Hauptowym wyczuciem samego języka, z kolei świadomość linii, skosów, przechyłów, płaszczyzn i perspektyw łatwo powiązać z jego wyobraźnią malarską. W tym sensie próba przybliżenia krajobrazu, uczynienia go dostępnym dla zmysłów, cieleśnie bliskim wiąże się nie tylko z pierwotną potrzebą uważnego zobaczenia i następującego potem opisu, ale bywa także przygotowaniem gruntu pod farbę, która precyzyjnie wyznaczy widoczne plamy, kontury drzew i łąk. Jeśli przeanalizować metafory, które służą tu do opisów krajobrazu, okaże się, że niezwykle często dochodzi do zaskakującego spłaszczenia perspektywy, osadzenia głębi krajobrazu na płaszczyźnie, właśnie w malarskim akcie, a zarazem w stałym wysiłku przybliżenia go oczom. Góry jak „parawany wycięte z blachy”, las jako szczotka, ośnieżone pole jak kartka papieru, przez którą wrony i kruki przelatują jak przyciągane magnesem opiłki żelaza, chłopi na tle krajobrazu jak ruchome przecinki, poszycie lasu przypominające „zmarszczki i zrogowacenia własnej skóry”, wreszcie kopuła bliskiego nieba jak „szklany dzwon z niebieskiego szkła”. Krajobraz wypłaszcza się w deszczu i we mgle, w odpowiednich ustawieniach kolorów albo po prostu dzięki metaforze, punktowi widzenia. Wypłaszcza się i przez to staje się bardziej swojski, możliwy do pojęcia i opisania. Człowiek – jak przywoływana w opowiadaniu o samolocie płaska pluskwa – żyje raczej w dwuwymiarowym niż trójwymiarowym świecie. Wrzucony w głębię, trójwymiar świata, w dziką naturę czuje się boleśnie niedopasowany, staje się we własnym odczuciu tym bardziej „płaski, blaszany“, zupełnie „jakby wpadł do klubu angielskiego bez zaproszenia i niewłaściwie ubrany“ („Poker w Gorganach“). Tęskni za głębią, a zarazem za każdym razem, kiedy udaje mu się w nią wreszcie wleźć, popełnia grubą gafę.

Być może to właśnie głębia krajobrazu przełożona na język płaszczyzny sprawia, że czymś tak wyjątkowym stają się mapy. Wyrysowany na gazetkach meteorologicznych kontur kontynentu amerykańskiego Haupt porównuje do szynki i szczegółowo opowiada zasady, wedle których krajobraz i pogoda zostały przełożone na izobary, linie frontów atmosferycznych i kierunki wiatru („Cyklon“). Zatoka meksykańska jest jak zielone oko – od góry „rzęsa Florydy“, od dołu „powieka Jukatanu“, mapa przypomina obraz. Badacz twórczości Haupta, który nie przypadkiem przecież jest także badaczem map, Andrzej Niewiadomski podkreśla w swojej książce „Mapa. Prolegomena“, że znaki na mapie są odzwierciedleniem bogactwa bycia, ale że zarazem „czas poświęcony mapie jest czasem straconym, jeśli uwierzymy, że uśmierzy to nasze pożądanie; jest wręcz przeciwnie“. Płaski, blaszany człowieczek tkwi w stałej izolacji od otaczającej go gęstwiny, momenty, kiedy niebo na chwilę przybliża się ku ziemi, zwykł świętować, skandując miarowo zbitki słów w swoim dziwacznym języku.

ZOFIA KRÓL, DR | Redaktorka naczelna i szefowa działu literatury magazynu o kulturze dwutygodnik.com. Publikowała także w „Gazecie Wyborczej”, „Zeszytach Literackich” i „Tygodniku Powszechnym”. Krytyczka i historyczka literatury, doktor filozofii. Autorka książki „Powrót do świata. Dzieje uwagi w filozofii i literaturze XX wieku” (2013).

Jako malarz o wyobraźni bardziej statycznej, wywołuje Pan z pamięci oddzielne obrazy, nie zajmując się układaniem ich w serie ciągłe. Magię te znał Petrarka. Wszystkie miejsca pobytu opisał jak gdyby w ćwiczeniach topograficznych.

Spróbujmy więc w ramach tych ćwiczeń dotrzeć do jednej z bliskich nam miejscowości, które odnaleźć można na kartach wspomnianej powieści. Miejscowości, którą nie tylko Zygmunt Haupt uznał za urokliwą.

Mieszkałem w Szymbarku w malutkiej oficynie, drzwi zbakierowane, ale bardzo czysto, i jakiś jeden i drugi mebelek, antyk, muślinowe firaneczki w oknach, świeca w lichtarzu z niebieskiej emaliowanej blachy, zapałki gościnne, łóżko usłane, że to aż pachnie (lawendą?), a śniadanie to przysyłali, jak Boga kocham! do łóżka i snobowali się tam na angielskie śniadania, jajka na miękko w kubkach, dżemy, masełka, biszkopty, trochę tego, trochę owego. A wieczorem leżeliśmy, naprawdę leżeliśmy pokotem przed kominkiem w salonie, na kominku paliły się kloce bukowe i trzaskało w nich, a także trzaskało (…) w kasztanach, „maronach”, jakie piekliśmy przy tych klocach. (…) Stanisława, pani Stasia leżała w swej wieczorowej sukni, i ona głównie celebrowała to pieczenie kasztanów nam, którym aż ślina ciekła z ust.

Taki właśnie, niezwykle malarski, obraz dworu w szymbarskiej Bystrzycy uwiecznił Haupt w „Pierścieniu z papieru”. Skromnego, drewnianego, ale przytulnego, otwartego i ciepłego. I nader nowoczesnego, z elektrycznością, ogrzewaniem gazowym i bieżącą wodą. Chłopscy sąsiedzi mówili z nieskrywanym podziwem:

A we dworze jest pstryka, woda leje się ze ściany, a pali się smrodem.

Przyjeżdżał tam kilkakrotnie w latach 30. XX wieku do swoich lwowskich znajomych Stanisławy i Karola Groblewskich. Gospodarzy pisarz poznał zapewne w czasach swoich studiów na Politechnice Lwowskiej. „Pani Stasia” – Stanisława Groblewska była w ówczesnym Lwowie „gwiazdą” Lwowskiego Klubu Tenisowego. Ta dobrze wykształcona, obyta w lwowskim środowisku inteligencji i sportu, kobieta na pewno mogła imponować. Nie tylko sukcesami sportowymi: kilkakrotnym tytułem mistrzyni Lwowa i dwukrotnym Mistrzostwem Polski w grze deblowej w parze z wybitną Jadwigą Jędrzejowską. Ta silna i nowoczesna kobieta, po śmierci swojego ojca musiała zamienić lekki tenisowy strój – jak sama pisała – na „stajenny płaszcz”. W latach 30. wspólnie z mężem gospodarzyli na 50 hektarach kamienistej, podgórskiej ziemi, specjalizując się w hodowli bydła górskiego. Nie zapomniała jednak całkiem o swojej sportowej pasji – w dworskim ogrodzie znalazło się miejsce na tenisowy kort, i o swoich przyjaciołach z Lwowa, Krakowa i Warszawy, którzy chętnie przyjeżdżali do gościnnego domu Groblewskich. Zygmunta Haupta zachwyciła nie tylko atmosfera dworu. W opowiadaniu ze zbioru „Pierścień z papieru” zwrócił także uwagę na wspaniałe relacje między rodzicami, szczególnie matką, a dorastającym synem Januszem.

Ale nie tylko Groblewscy z Bystrzycy byli prekursorami agroturystyki. Także inni gościli licznych letników. Podobnie serdecznie przyjmowano gości w rozbudowanym dworze Marii i Kazimierza Groblewskich na Łęgach, w skromnym dworku pani Kazimiery Słowikowskiej i w willi Sikorskich na Roli. Najliczniej jednak odwiedzany był majątek w centralnej części Szymbarku, zwany „Zamkiem”. Gości zapewne przyciągała romantyczna ruina dworu obronnego z XVI stulecia, ale i dobre warunki do wypoczynku. Właściciel majątku Zbigniew Lucjan Sękiewicz w latach 1927-28 wzniósł okazałą willę letniskową. Od 1934 willą i całym majątkiem zarządzała jego kuzynka Maria Kuźniarka i jej syn Janusz. Latem 1933 roku wypoczywała tu pisarka Maria Dąbrowska. Deszczowa pogoda jednak nie sprzyjała spacerom, prawdopodobnie więc oddała się ona pisaniu, kontynuując swoją powieść „Noce i dnie”. Oczekiwanymi letnikami u Kuźniarskich byli m.in. goście z Warszawy: Drozdowscy i Świerczewscy oraz Antonina i Tadeusz Grodyńscy. Ten ostatni był profesorem ekonomii Wyższej Szkoły Handlowej i Uniwersytetu Warszawskiego, a w latach 1927-39 pełnił wysokie funkcje w ministerstwie skarbu, gdzie był wiceministrem, a nawet kilka miesięcy osobiście kierował tym znaczącym resortem. Najczęściej do modrzewiowego dworku i willi przyjeżdżali bracia Marii Kuźniarskiej: ks. Kajetan Łańcucki – proboszcz w Lubatowej oraz pułkownik dyplomowany Seweryn Łańcucki z rodziną.

Dla licznych gości ze stolicy, Śląska, Lwowa czy Krakowa warunki odpoczynku były bardzo dobre. W willi letniskowej oprócz skromnych, ale wygodnych pokoi przygotowano wanny do leczniczych kąpieli. Trudno się było tutaj nudzić. Atrakcją były piesze spacery, konne przejażdżki, a zimą kuligi. Wieczory spędzano w ogrodzie lub na tarasie willi grając w karty, słuchając patefonu czy radia. Gościom służyła także bogato zaopatrzona biblioteka. Gospodarze dbali także o dobrą kuchnię. Śniadania serwowano do pokoi, a obiady, podwieczorki i kolacje podawano w modrzewiowym dworze. Przygotowywane posiłki były bardzo urozmaicone, bogate w warzywa i owoce, których dostarczał własny ogród. Ówczesny szymbarski proboszcz, ks. Ludwik Wachowicz, w Kronice parafialnej oceniał, że latem przybywało do wsi ok. 250 osób, którzy „zachwalali piękną okolicę, zdrowe powietrze, dobrą wodę do picia i miłe kąpiele w rzece”.

Przedwojenny Szymbark odwiedzali nie tylko zamożniejsi kuracjusze, ale także miłośnicy turystyki pieszej i biwakowania. Za sprawą gorlickich działaczy Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego (m.in. Witolda Tokarskiego, Kazimierza Zabierowskiego, Karola Kosiby) po 1932 roku oznakowano szlak turystyczny ze Stróż, przez Szymbark, na Magurę Małastowską. W zakolu rzeki, poniżej ruin kasztelu, rozbijały się obozy harcerskie. Na miejscowej poczcie w okresie letnim panował ruch, a licznie wydawane pocztówki z atrakcyjnymi widokami Szymbarku cieszyły się popularnością. Wzmożony ruch turystyczny w Szymbarku wiązał się z rosnącym zainteresowaniem wypoczynkiem w niedocenianych wcześniej Beskidach, od Nowego Sącza po Sanok. Pisała o tym w krajoznawczym opracowaniu „Na szlakach Łemkowszczyzny” Krystyna Pieradzka:

(…) ruch turystyczny promieniuje do dworów i dworków, do większych wsi, na obozy turystyczne, harcerskie, letnie, przysposobienia wojskowego, pracy itp. (…). Z tego względu gospodarka uzdrowiskowo-letniskowa obszaru Karpat, powinna być otoczona specjalną opieką władz.

Tak też się działo w Szymbarku. Latem 1938 roku do wsi przyjechała z Krakowa Wojewódzka Komisja Zdrowotna, w celu urzędowego uznania wsi jako miejscowości uzdrowiskowej. Była szansa przyznania subwencji rządowej na rozbudowę bazy noclegowej, szczególnie w chłopskich domach, oświetlenie elektryczne, budowę kąpieliska na rzece Ropie oraz uruchomienie sezonowej komunikacji ze stacjami kolejowymi w Zagórzanach i Stróżach. Pogorszenie sytuacji międzynarodowej kilka miesięcy później spowodowało, że władze państwowe zamiast o budowie pensjonatów myślały o pośpiesznym wznoszeniu wojskowych umocnień na granicach państwa.

Mimo to w lipcu 1939 roku Szymbark znów był pełen letników, którzy zachwycali się urokliwym dworem obronnym i niezwykłym jeziorkiem na leśnym osuwisku. Korzystali z kąpieli w rzece, spacerów po lesie, z ciekawością słuchali miejscowych legend i przyglądali się barwnym zwyczajom i uroczystościom religijnym. Maria Cegielska, córka Franciszka Rzihy, właściciela kopalni ropy naftowej, sąsiadującej z dobrami Groblewskich na Bystrzycy wspominała, że:

16 lipca odbywał się odpust z okazji święta Matki Bożej Szkaplerznej. W czasach mojego dzieciństwa stanowił dla mnie największą atrakcję wakacyjną. Buszowałam wśród straganów z równym entuzjazmem jak szymbarskie wiejskie dzieciaki, podziwiając owe blaszane koguciki, serca z piernika, czy prowadzone na kijku, kłapiące drewnianymi skrzydłami kurczaki. (…) Na odpuście zjawiali się wszyscy: chłopi, miejscowe ziemiaństwo i letnicy, kierownik poczty z małżonką i nauczycielstwo, harcerze z obozów rozbijanych w zakolu Ropy. Pachniały lipy wokół starego drewnianego kościółka z XVIII wieku, brzęczały uwijające się wśród ich kwiecia pszczoły.

Sielanka beztroskich wakacji na szymbarskiej wsi skończyła się sześć tygodni później. Wojna, która wybuchła 1 września 1939 roku zmieniła wszystko. Stanisława Groblewska została bohaterką gorlickiego ruchu oporu, pułkownik Seweryn Łańcucki ruszył na wojenną tułaczkę, a Tadeusz Grodyński i Zygmunt Haupt zakosztowali emigracyjnego chleba i do Polski już nie wrócili. Po wojnie Szymbark nie spełnił swych marzeń o tym, by być modnym letniskiem. Dziś nadal pełen uroku – czeka na letników i turystów. A może na nowego Zygmunta Haupta?

MAREK DZIEDZIAK | Nauczyciel historii w Zespole Szkół w Szymbarku, inicjator imprez edukacyjnych i kilku publikacji z zakresu historii regionalnej.

Raz jeszcze zacznijmy od korespondencji pisarza. W liście z 9 stycznia 1949 roku Zygmunt Haupt zwierzał się Józefowi Wittlinowi:

Czeka mię jeszcze w niedługim czasie nieprzyjemna w swoim rodzaju historia. Mianowicie zwrócił się do mnie jakiś komitet nowoorleański, ażeby pomóc im jako tłumacz w przyjęciu jednego z pierwszych wielkich transportów polskich DP, który ląduje w tym porcie. Jeżeli do tego ma przyjść, to będę się starał ograniczać do roli tłumacza tylko, bo moje opinie o nowym, upragnionym życiu, jakie mają tu zacząć, byłyby te prywatne opinie paradoksalne i nieentuzjastyczne.*

W jakiś czas później, w piśmie datowanym na 13 czerwca 1949 roku, autor „Pożegnania z ojczyzną” dopowiadał:

Urzęduję stale jako komitetowy na przybycie okrętów z polskimi DPsami, a potem odwiedzam ich po Louisianie, na ich nowych miejscach i współczująco wysłuchuję żalów i zmartwień i rozczarowań. W zamian za to nasłucham się polszczyzny z okolic Sanoka, Konina i Kamionki Strumiłowej. Pytam się ich, a może wrócicie do Polski. „A pod Moskala, powiadają, nie pójdziemy”. Naturalnie że do mnie, inteligenta, nie mają zaufania, dobrze sobie zapamiętali, jak ich inteligenci wykiwali. Ale czasami bardzo się rozkrochmalą, aż do opowiadania swych snów („Śniła mi się Matka Boska i dużo ludzi – pewnie będziemy mieli pogrzeb…”).

Przybycie statków z transportem polskich emigrantów (displaced persons) staje się dla pisarza kolejną okazją do podjęcia trudnej problematyki wygnańczych losów, bliskiej Hauptowi na płaszczyźnie egzystencjalnej, nieobcej także jego intelektualnym i artystycznym zainteresowaniom. Oczywistemu brakowi entuzjazmu, wywiedzionemu przecież bezpośrednio z własnego, emigracyjnego doświadczenia, towarzyszy realistyczna, wyraźnie zdystansowana postawa. Ujawniona niechęć nie ma jednak źródła w egoizmie. Przeciwnie, motywowana jest współczuciem i – co być może najważniejsze – świadomością uczestniczenia we wspólnej historii, odgrywania roli w jednej sztuce. Im większa świadomość, tym dotkliwszy ból. Bez wątpienia ból ten był udziałem korespondenta pisarza, był też nieodłącznym elementem samoświadomości Haupta.

Nie chciałbym jednak sprowadzić przytoczonego fragmentu korespondencji jedynie do poziomu zawartej w niej anegdoty, co w przypadku analizy tekstów epistolograficznych jest oczywiście dosyć częstą pokusą. W tym niewielkim fragmencie można przecież zauważyć coś więcej, coś równie zastanawiającego i ważnego. Zacytowane wersy, kiedy im się uważniej przyjrzeć, nabierają bowiem dodatkowych odcieni, z których odcień tęsknoty, wydaje się najważniejszy. Pozornie rzecz jest dosyć oczywista i – by tak rzec – typowa. Oto wygnaniec żyjący w nowym świecie, z dala od tego co oswojone i bliskie, tęskni za każdym, nawet najdrobniejszym elementem przywracającym, choćby na chwilę, utracone dziedzictwo. To może być przypadkowe lub zaplanowane spotkanie z innym Polakiem (Haupt każde takie wydarzenie niezwykle skrupulatnie odnotowywał w listach). To może być również przeczytana książka (pisarz starał się aktywnie i na bieżąco śledzić krajową twórczość). To może być wreszcie zasłyszane słowo. Słowo wyjątkowe, rozpoznawalne w różnorodności swoich odmian (polszczyzna z Sanoka i Konina), nierozłącznie związane ze specyfiką znajomych, przyjemnie drażniących ucho dźwięków (Kamionka Strumiłowa).

O wadze i potrzebie rozmowy oraz dźwiękach jej towarzyszących pisał Haupt do Wittlina w liście z 10 grudnia 1947 roku:

To już parę miesięcy, kiedy spotkaliśmy się w Nowym Jorku i bardzo sobie cenię wspomnienie tego spotkania. Bardzo było przyjemnie i swojsko błąkać się z Państwem po Manhattanie i kiedy się szło i rozmawiało o polskich sprawach, to można było zapomnieć, że idzie się 58-ulicą, kiedy tak się rozmawia, jakby to była np. ul. Chorążczyzny.

Nieprzypadkowy to wybór. W emblematycznych słowach pisarza zestawiających wielką, zachodnią metropolię, z utraconym Lwowem, kryje się przecież także szczególna metafora wygnańczych losów. Bezosobowości nowego świata przeciwstawiona bowiem zostaje wyjątkowość własnej ojczyzny, bezimienności (symbolizowanej abstrakcyjną cyfrą) – trudna do wymówienia, niemożliwa do zapomnienia nazwa. Chorążczyzny – proustowskie imię własne. Znamię. Żywa rana.

2.

Trauma języka towarzyszy najintymniejszym chwilom emigracyjnego losu Haupta. Dobrze to widać chociażby wtedy, kiedy pisarz obserwuje postępy syna w nauce polskiej mowy, o czym wspomina Wittlinowi w liście z dnia 6 marca 1948:

Pan jest starym emigrantem, ale proszę sobie wyobrazić, że do niedawna, kisnąc w wojsku polskim w Anglii, żyłem zawsze wpośród polskiej wyspy, aż tu nagle zostałem skazany na siebie samego. Proszę Pana, ja mam małego synka, jest mu teraz już dwa lata i cztery miesiące i zaczyna mówić. Wygląda to tak, że liczę: „trzy”, „cztery”, mój syn powtarza za mną „tsy”, „stery”, idziemy do Zoo, mówię mu „słoń”, powtarza za mną „fłoń”, pokazuję mu skarbonkę „świnia”, mówi „finia”. Jestem szalenie, niewymownie wzruszony. Ale jest to rodzaj nienormalnego wzruszenia, nieprawdziwa sytuacja, nieprawdopodobna sytuacja. Moje niepotrzebne wzruszenie szkodzi mnie, a może szkodzić synowi. Naturalnie że przesadzam w tem, nie tylko ja jeden po tych czasach skazany jestem na samotność i niezdrowe wzruszenie.

Podobnych zapisów znajdziemy więcej, jednak interesująca nas problematyka nie wyczerpuje się na poziomie doświadczenia egzystencjalnego. Pozostaje także kwestia twórczości artystycznej, choć oczywiście trudno precyzyjnie rozdzielić obie sfery od siebie.

Tworzenie na wygnaniu (zwłaszcza w materii językowej) związane jest oczywiście z obiektywnymi, transkulturowymi trudnościami komunikacyjnymi i to od razu na dwóch równorzędnych planach. Zagadnienia przekładu, obok najbardziej praktycznego wymiaru, mają bowiem swój głębszy, meta-twórczy charakter – na oba wielokrotnie zwracał uwagę autor „Baskijskiego diabła”. Dla Haupta, który był maksymalistą, zasadniczy zręb programu pisarskiego stanowiło dążenie do uniwersalizmu, co w połączeniu ze specyfiką jego prozy nie było łatwym celem do osiągnięcia. Wszelkie dysonanse miały swoje źródła w problemach czysto translatorskich, również tematycznych, ale przede wszystkim myślowych. Haupt myślał bowiem i tworzył w ojczystym języku. I nawet jeżeli brzmi to banalnie, ów banał przełamuje jednak prawda trudnego, autorskiego doświadczenia.

Mam niesamowite uczucie jakby człowieka z anegdoty, który pewnego wieczoru wyszedł z domu, ażeby na rogu kupić paczkę papierosów, i odnalazł się po dwudziestu latach na drugim końcu świata, prosperujący i zadziwiony światem okoliczności. Wyjechałem z kraju, gdzie wszystko było ułożone w bardzo solidny deseń, wszystko zbiegało się tak, jak należy. Można żyć i nie żyć w ten sposób, ścieka się strumieniem emocji i wrażenia, automatyzmem drobnych niwelacyjnych różnic w taki czy inny rowek, i tak pociecze i poniesie życie, jak deseń takiego działu rzecznego życia jest rozgałęziony i wyjedzony w pomarszczonej troską powierzchni ziemi. Chcąc czy nie chcąc, wciekam w nowy deseń, ale mój zmysł grawitacji jest uwarunkowany dawnym.

– notował pisarz w szkicu „Zapiski autobiograficzne” i rzeczywiście trudno pozostać wobec takich słów obojętnym. Dźwięczą w uszach jeszcze długo po przeczytaniu, dźwięczą znajomym tonem.

3.

Więc kiedy leżę pośród traw
i nic to, że szaleje koło mnie, bodiaki, że srebrzysty piołun, jaskry jak płomyki, macierzanka, powój,
a powój kręci się,
dziki owies jest, jak włóczęga, wesoły i zadzierżysty,
dziki mak i rosiczka,
a przy wodzie,
gdzie mokre kaczeńce, solidnie żółte i tłuste kaczeńce
(proszę zauważyć, że używam całej nomenklatury, ale to nieodpowiedzialnie),
kiedy leżę i słucham, jak grzmi bąk o pluszowym, prążkowym odwłoku,
jak leci pszczoła,
kiedy podpatruję po odwrotnej stronie liści
mszyce lepiące się cierpliwie do ich zieleni,
to jestem jak w innym kraju.

(Zabawa w „zielone”)

Typowy Haupt: arcypolski, a przy tym na swój sposób uniwersalny. Bez reszty zakorzeniony w naturze i kulturze ojczystego kraju. To czuć od razu. Jak wszak wytłumaczyć cudzoziemcom naturę bodiaku. Nie wystarczy przecież zwykły, botaniczny opis, równie ważna jest w tym wypadku znajomość Sienkiewicza, może nawet lektura „Sklepów cynamonowych”. Co dalej począć z piołunem, macierzanką, pnącym powojem, cudaczną rosiczką? Jak oddać w obcym języku melodię nazw, zmysłowość słów i określeń. Zwracam uwagę na niezamierzoną aliterację: „zmysłowość słów”. To nie przypadek, bowiem Hauptowski podmiot chłonie świat wszystkimi zmysłami, także słuchem. A potem odtwarza, a raczej stwarza go na nowo, przy pomocy taumaturgii słów.

Świata można słuchać – to ważna i uniwersalna lekcja płynąca z cierpliwej lektury dzieła pisarza (tylko taka lektura – niespieszna – ma w tym przypadku sens). W tym nasłuchiwaniu stajemy się podobni do dzieci, które na nowo odkrywają świat wokół siebie, o czym pisał Haupt w fenomenalnych „Fragmentach”, po brzegi wypełnionych brzmieniami i powojami:

Uczę się pośród tego, czy chcę, czy nie chcę, chłonę to naokoło wszystkimi porami skóry, tak jak oddycha się skórą albo tak jak soliter w jelitach chłonie całą powierzchnią ciała, swego robakowego ciała. Przychodzi to do mnie i rozmienia się we mnie, i tu właśnie zaczyna się to przetwarzanie świata na mój własny świat.

I dalej:

A potem naokoło głosy i głosy i powiedzenia, ogród słów, wystrzygane w tym ogrodzie ścieżeczki, naciągnie się taką gałąź ze słowami, jak gałąź jaśminu, aż dreszcz przechodzi, kiedy posypie się deszcz kropel rosy. „Tamten ogród” to był drugi ogród koło składu desek Szora, od składu desek pachniało trocinami i śmiećmi żydowskimi. „Idzie jak z płatka” – mówiła mama i zastanawiałem się, jak to może być, że coś łatwo, składnie idzie jak z płatka. „Tadeuszowa” – to słowo określało cały świat stróżowej, jej dzieci, jej męża pijaczyny i, co tu ukrywać, złodzieja, i nieschludnego mieszkania biednych ludzi, a „Roszlakowscy” to znowu słowo obejmujące całą mieszczańską rodzinę, cały mieszczański światek, cały kosmos obracający się wokoło tych samych, ustalonych spraw mieszczańskich (…).

Bardzo to wszystko modernistyczne, a jednocześnie tak niepodobne do niczego co do tej pory znaliśmy. W tym chyba tkwi szczególna siła pisarza, który jak nikt inny potrafił pogodzić w sobie tylko wiadomy sposób wszystkie sprzeczności, zmieścić je w jednej, jakże pojemnej, a przy tym nad wyraz spójnej formie. Kunszt z jakim używał pisma do wypowiedzenia (sic!) słów może zadziwiać. Tym bardziej zadziwia siła ewokacji, która jest osnową Hauptowskich narracji. Już nie klasycznie rozumiane opowiadanie, ale odtwarzanie i stwarzanie wydają się głównym celem pisarskiego trudu. Co ważne i o czym nie wolno zapominać, dotyczy to w równym stopniu wszystkich warstw tekstu, także brzmieniowej: tak jak słucha się świata, tak też słucha się pisarskiej opowieści o nim.

4.

Dzieło sztuki to według recepty Haupta swoisty mikrokosmos, rojący się i pachnący, poznawalny wszystkimi zmysłami. Kto słucha, ten z pewnością usłyszy. Kto czyta (najlepiej na głos), ten wie, że mam rację.

*Korespondencję Haupta z Wittlinem cytuję według oryginałów zdeponowanych w zbiorach specjalnych Harvard College Library; sygn. bMS Slavic 7 (105).

PAWEŁ PANAS, DR | Adiunkt w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, członek International Institute for Hermeneutics, autor rozpraw, publikował w „Tekstach Drugich”, „Europa Orientalis” i „Sign System Studies”. Autor książek: „Doświadczenia religijne w twórczości Gustawa Herlinga-Grudzińskiego” (Lublin 2012) oraz „Opisanie świata. Szkice o poezji Marcina Świetlickiego” (Kraków 2014). Redaktor pracy zbiorowej „Horyzont religijny polskiej literatury emigracyjnej” (Lublin 2013). Twórczości Zygmunta Haupta poświęcił m.in. studia: „’Jeździec bez głowy’ Zygmunta Haupta. Fragmenty dyskursu symbolicznego” (w: „Symbol – znak – rytuał. Od narodzin do śmierci”, red. J. Marecki, L. Rotter, Kraków 2014); „’… gdzieś poza krzywizną ziemi’. Dyskurs wygnańczy w korespondencji Zygmunta Haupta – rekonesans” (w: „Roczniki Humanistyczne” 2014, z. 1); „Tożsamość wygnańca. Uwagi o zapiskach autobiograficznych Zygmunta Haupta” (w: „Osoba czy tekst?”, red. A. Bielak, Lublin 2015). Jest pomysłodawcą i kierownikiem ogólnopolskiego projektu naukowego, poświęconego semiotycznej analizie literackich transfiguracji doświadczenia wygnania. W zakres badanego materiału wchodzi między innym twórczość pisarska autora „Baskijskiego diabła”.

Jak tu o niej nie myśleć, rozprawiając o pisarzu, którego obie wielkie wojny wygnały z dwóch rodzinnych domów? Nie był on jednak obrażony na ten nowoczesny świat, przynoszący i klęski, i nadzieje. Interesowało go – jak się zdaje – zarówno to, co odeszło jak i to, co nadchodzi, choć pierwsza lektura jego opowiadań sprawia inne wrażenie, zaburza proporcje i pozornie przenosi nas wyłącznie w minione. W obrębie tego, co wydobyte z prywatnej pamięci, łatwo zapominamy, czym dla bohatera (bohaterów) tej prozy były fascynacje nowymi wytworami ludzkiej myśli i rąk. Toteż nie przesadzajmy z obawami – po kilku monografiach, kilkudziesięciu artykułach, recenzjach, esejach czas zacząć kolejny etap recepcji. Podejrzewam, że sam pisarz byłby ciekaw (tak jak ciekaw był – mimo rozwijanej często w sobie nostalgii – Innego, obcych krajów i ludzi), co dociera do nas zza czy spośród linijek jego utworów, tej misternie, latami cyzelowanej prozy. Skromność, jaka ujawnia się w jego listach, a może bardziej zdziwienie czy niewiara we własne możliwości i talent – to także kwestia pewnej konwencji. Ale czyż pisarz tak uczciwy wobec własnego dzieła, tak staranny w całej swojej nonszalancji i tak bezkompromisowy w antydogmatyzmie, byłby zupełnie pozbawiony troski o rezultat swoich działań?

Wyobrażam sobie, że Haupt – gdyby dane było mu to zobaczyć – pisze opowiadanie na kanwie Festiwalu Hauptowskiego. Jego samego zainteresowałyby być może wygłaszane sądy i tezy, ale jego bohatera… raczej sylwetki, sama fizyczność i duchowość poetów, prozaików, badaczy, obyczajowa otoczka, kontekst natury i kultury. Nie wątpię, że i z takiego zdarzenia mógłby wywieść arcydzielną prozę, która udaje, że nią nie jest. Inny byłby tylko garnitur postaci, lecz stalibyśmy się, razem lub osobno, przedmiotem kreacji, co jest zbudowana na prostym przecież postrzeganiu, jak w „Czuwaniu i stypie”, jak w „Białym mazurze”, jak w „To ja sam jestem Emmą Bovary”, ot, tu współczesny porucznik Boczyła, tam Benedyk, czy też jakaś leniwa, lecz czujna i nerwowa Emma, paląca nie Hele, a na przykład Marlboro.

Porzućmy jednak fantazje. Nawet jeśli ten rzeczywisty festiwal, który symbolicznie otwiera nowy czas obecności Haupta w świadomości czytelników-amatorów-miłośników i czytelników-badaczy, miałby być pretekstem dla jakiegoś oderwanego od dzieła bajania o Haupcie, to przecież nie bylibyśmy daleko od ducha tegoż dzieła: wszak wiemy, że „nieudałość” to jego stały składnik – i z tego wszystkiego, co nietrafione, niezręczne, nieprzystające do czegoś i do czegoś nieprzystosowane, Haupt budował  epizody tworzące wizerunek cudownej „nieistotności” (w kategoriach powszechnie akceptowanych hierarchii) i – mając zawsze kłopot z ludźmi – wybierał te fragmenty ich egzystencji, które „nie znaczyły” lub były tak głęboko zanurzone w intymność doświadczenia, że nie sposób o nich wyrokować rzeczy pewnych. Toteż jeśli grozi nam „nieudałość”, możemy sobie ów stan zrekompensować wchodząc w materię prozy Haupta, obcując z nią „od wewnątrz”, oceniając możliwość autoidentyfikacji, nie robiąc niczego na siłę, smakując te partie, które naprawdę nas zachwycają.

Pewnie mógłbym ciągnąć to nieco dłużej, mnożyć trafione i nietrafione argumenty, ale nie zmienia to faktu, że jeśli miałem w związku z wieściami o festiwalu jakieś wątpliwości, to teraz niemal pewien jestem, że żaden festiwal Hauptowi nie zaszkodzi, a może raczej jego dziełu pomóc. Nie, cóż ja mówię, może nam raczej pomóc lepiej zrozumieć paradoksy wiążące się z przyswajaniem jego dzieła. Gdzie mi tam stawiać się w jednym rzędzie z autorem „Szpicy”, no ale on nieustannie miewał wątpliwości – usprawiedliwiał się z nich i nadal je pielęgnował. Zatem nic dziwnego, że naczytawszy się Haupta dziwowałem się jakiś czas hasłem „Festiwal Haupta w Gorlicach”. A dlaczegóż to w takim, a nie innym miejscu? Bo trzeba wiedzieć, że już planowano sesję hauptowską w Żółkwi, w samym centrum „niebyłej” przestrzeni pisarza: na zamku i w cieniu kolegiaty, o krok od parku nad Świnią, w którym to bohater jednego z opowiadań nieudale obcował ze Stefcią. I miała być ponoć tablica na ścianie rodzinnego domu, miał być symboliczny powrót, intronizowanie Haupta na tron ustawiony nad pustym grobem Żółkwi. I, jak to bywa często, coś tam nie wypaliło, nie wyszło i cały ten – klnę się, że mówię to bez ironii – piękny plan szlag trafił, jakieś problemy z pieniędzmi, potem jakaś wojna u bram, Rzym Żółkiewskiego, Krym Putina, więc – mimo dobrych chęci inicjatorów – bardzo to znów hauptowskie, że zaistniał ten fakt w sferze wyłącznie mitycznej, jako niespełnienie, idealna możliwość, coś, co zapowiada się pięknie, bo przecież miasto-cenotaf mogłoby bez żadnego naciągania faktów (o co aż się prosi) uhonorować swojego dawnego obywatela – i gdzie można by lepiej rozprawiać o Haupcie, szukać klucza do jego dzieła niż tam, gdzie jego bohater odnalazł swój czuły instrument – lutnię?

Niech jednak przejdzie ów fakt jedynie zamierzony do sfery idealnych wyobrażeń i – jak to w opowiadaniach Haupta bywa – zostanie skonfrontowany z tym, co nie tak gładkie i wypolerowane, co nieoczywiste i w jego biografii niby przypadkowe, peryferyjne. Tak jak Chełm/Chłąd czy Bystrzyca w Gorganach, tak jak Gorlice, Szymbark i Łosie. Napisałem „niby”, bo „Gorlickie” leży wszak na linii, po której Haupt poruszał się w czasach i wojny i pokoju, na północ od Karpat i wzdłuż nich, raz to się od gór oddalając, raz to się zbliżając, w tych górach i na ich przedpolu ocierając się o śmierć, klęskę, szczęście, o pamięć, samotność i kontemplację życia, od Zakopanego do Rachowa i gdzieś tam, niekoniecznie pośrodku, zahaczając o Gorlice, Szymbark i Łosie.

Opowiadanie, w którym przewijają się tutejsze realia, było jednym z pierwszych, jakie zapadło mi głęboko w pamięć podczas lektury wydanych w drugim obiegu próz Haupta. A może było inaczej? Może tę pamięć utrwalił i „zmanipulował” fakt, że kiedy w 1991 roku przypominaliśmy w „Kresach” sylwetkę mało komu znanego wówczas pisarza, to przedrukowaliśmy wariant wspomnianego opowiadania jako jedną z kilku „ilustracji” jego twórczości? Tak czy owak, ruszyłem wówczas tropem autora „Balonu”, tyle że niewiele utkwiło mi w głowie z moich wizyt gorlickich, jednego pobytu w Szymbarku i w Łosiach, a jak na złość prześladują mnie obrazy z pobytu w Krempnej, dokąd wracałem okrężną drogą z tamtych okolic. A to jest już znacznie dalej, a to jest miejsce, gdzie wówczas siedziałem z synem na tarasie geesowskiej knajpy i jedliśmy kotlety i popijałem je ohydnym wówczas szczyrzyckim piwem, chyba dlatego ohydnym, że browar wchodził w fazę upadku i ani się wkrótce obejrzałem, a nie było śladu po jego wyrobach. I czułem się, obserwując miejscowych, trochę tak jak bohater Haupta, który wkroczył do baru Harry’ego w Luizjanie, a lato i w Gorlickim i w Krempnej było wtedy bardzo gorące (w owym czasie przestrzenie te były dla mnie egzotyczne niemal jak Luizjana) i też patrzyliśmy uważnie z synem, „co tu i jacy tu”, tylko to piwo ze Szczyrzyca wcale nie było „śmiertelne z lodu”, a zęby mi nie „kołczały”, ale cierpły od lurowatego płynu. I mógłbym dziś powtórzyć, zmieniając jedynie toponimy (bo do Krempnej jeszcze powracałem): „W tym Szymbarku-Bystrzycy byłem tylko trzy razy albo dwa – tyle lat temu, że nawet nie pomnę, ile to razy było. Wspomnienie tego bardzo odosobnione, bo to daleko od mych stron, bardzo wycięte osobno, wspomnienie tak odgraniczone jak naklejona w albumie amatorska fotografia. Parę amatorskich dni życia osobno. I z tego tak nic się nie pamięta”.

Nie zamierzam oczywiście nikogo przekonywać, że świadomie czy nieświadomie wszedłem w skórę pisarza, wiem tyle, że doświadczenie tego niepamiętanego niczego jest czymś, co nie tylko Haupta pozwala lepiej zrozumieć, ale razem z nim pięknie nie rozumieć świata.

A teraz znów Gorlice – przypadkowo i zupełnie nieprzypadkowo – być może właśnie ze względu na swoje położenie (nie Żółkiew, nie Lwów, ale też nie Warszawa czy Kraków) całkiem bezpieczne, przynajmniej na tyle, by można było tu spokojnie rozmawiać o Haupcie. O tym, co już w sprawie dzieł pisarza zrobiono i o tym, co jeszcze należałoby (chciałoby się) zrobić. Dobrze też byłoby przy okazji sprawdzić, jak to jest z tym Szymbarkiem-Bystrzycą i czy przypadkiem w pamięci Haupta nie nałożyły się topografie Beskidu Niskiego i Gorganów z rzeką Bystrzycą, ale może i z miejscowością nad Czeczwą (tu już się zagalopowałem, bo Haupta można zawsze o takie rzeczy podejrzewać, a przecież Bystrzyca, pozostałość majątku, to część szymbarskich okolic, być może zresztą nieprzypadkowo w „Pierścieniu z papieru” opowiadanie „gorlickie” znalazło się tuż za „Pokerem w Gorganach”). A może trzeba byłoby raczej poszukać pośród licznych górskich cmentarzy pierwszej wielkiej wojny nagrobka z napisem: „Meine liebe Mutter, sei stolz, Ich trage die Fahne” (kto wie, czy jednak wskazówka Haupta o cmentarzu położonym na trasie bryczki z Szymbarka do Gorlic nie zwiedzie nas na manowce?). Ale to już drobiazgi…

Zaglądam do tej krótkiej, kilkustronicowej prozy i – o dziwo, bez zdziwienia – odkrywam, że długo moglibyśmy rozprawiać o jej niuansach. Nie na jednym festiwalu, konferencji, sesji, spotkaniu. Na przykład o jej języku, o którym dałoby się napisać oddzielną rozprawę, i o językoznawczych obserwacjach Haputa (swoją drogą, o Szymbarku i o czystości tamtejszej polszczyzny napisał niemal to samo, co o Chełmie/Chłądzie, utożsamiając tę czynność z naturalną reakcją na „obce”, jaka rodzi się w strefach pogranicza kulturowego). A może też dałoby się powiedzieć coś o zaskakującym wpływie tego języka na prozę kilku jak najbardziej współczesnych pisarzy?

Ileż zagadek kryją w sobie też autokomentarze Haupta, cała metaliteracka warstwa opowiadań, włącznie z pozornie nieważnymi wtrąceniami, jak tym o dworze w Szymbarku – że palą się w kominku „polana” a nie „kloce”, bo kloce, to „zaraz bardzo sceniczne” – więc trzeba się przyjrzeć raz jeszcze procedurze komponowania otoczenia i własnych refleksji w poszukiwaniu, no właśnie, czego: prawdy realiów czy prawdy artyzmu?

Albo cytując pierwsze zdanie z interesującego nas cały czas opowiadania z 1951 roku („Były raz trzy siostry: Stanisława, Maria i Lala”), zapytać jak ma się ono (i czy w ogóle się ma) do początku Hauptowskiego cyklu o Nietocie z roku 1969 („Mógłbym to zacząć staromodnie, na przykład tak”) albo do drugiego zdania powieści Kuśniewicza z 1971 roku („Były raz dwie siostry – Elżbieta i Bernadetta, oraz ich brat, Emil”). A idąc dalej i myśląc o kolejnych partiach tekstu, zapytać o to szczególne upodobanie do imienia Maria, a potem jeszcze dociekać, dlaczego to buldog z szymbarskiego dworu nazywa się Trefl i czy fakt ten – per analogiam – ma coś wspólnego z tajemniczymi znaczeniami imienia psa Asa albo z karcianymi oznaczeniami na wojskowej taczance? A może historia czwartej, początkowo nieobecnej, siostry, Elżbiety-Biety ma na przykład charakter kompensacyjny? Jest to przecież jedna z nielicznych historii miłosnych, które kończą się czymś w rodzaju happy endu, co też jest zresztą niedopowiedziane (historia z leśnikiem, jak w zaborskich prozach Haupta), i być może pozostaje ona w jakimś nie do końca jasnym związku z narracjami o Pannie i Nietocie. Ale tu już wchodzimy w cały system misternych powiązań i powinowactw, a przecież warto zauważyć, że dla Haupta – skoro już mówimy o Gorlickim i jednym opowiadaniu jako na przykład domniemanym punkcie wyjścia lektury całości – sam podział na to, co peryferyjne czy prowincjonalne i to, co centralne, pierwszoplanowe i „światowe”, jest problematyczny. Bo kiedy pisze o Łosiach, to ludzi tamtejszych widzi jak wielorybników z New Bedford i Nantucket, a napis na grobie zestawia ze znakiem fabrycznym „Made in USA”. Zresztą grób ów to mogiła kogoś o nazwisku z „von und zu”, może kogoś, kto pochodził z odległych od Galicji terenów, z których przywędrowali do niej protoplaści pisarza – terenów obcych i odległych, szczególnie jeśli weźmiemy pod uwagę stopień zakorzenienia Haupta w polszczyźnie.

Nie wiemy do końca, jak działała wyobraźnia pisarza, ale wiemy, że grób młodego chorążego znajdował się w cieniu liści kaliny, tak jak grób królewny scytyjskiej. Haupt – lokując swojego bohatera w różnych miejscach – obsesyjnie powielał i literacko-kulturowe konteksty, i scenerię miłosnych lub śmiertelnych katastrof. Dlatego można zacząć czytać tę prozę od „Gorlickiego” równie dobrze jak od innych przestrzeni, bo hierarchia hierarchią a sposób postrzegania ten sam. Wybierając jedno, wybieramy wszystko, także to, co w „Meine liebe Mutter…” jawi się w takiej oto postaci: „Coś co jest samo w sobie, coś bez historii, bez przyszłości, co było i czego już nie będzie”. Jak to – pytamy – coś było, a nie ma historii? Czy to możliwe? Dla Haupta – tak. Bo nieco dalej pisze: „Wydało mi się, że tym kamieniem została na zawsze i niepowrotnie przykryta moja własna młodość, stała się kiedyś i teraz osobną i niezrozumiałą dla mnie samego”. Bo Haupt nam swojej młodości nie opowiada, on ją przed nami raczej rozpościera. Nie szukajmy tu zatem historii i jej praw; coś, co jest „samo w sobie” musi pozostać do pewnego stopnia niezrozumiałe i obce. Pisarz funduje nam raczej przewodnik po sferze przejściowej – od zwykłości do artyzmu, od banału biografii do blasków i cieni literackiej kreacji. Nie mówi nam, jak mamy rozumieć to „coś”, ale wprowadza nas w strefę opowieści o nierozumieniu.

„Można zapomnieć wszystko, zachować tylko jeden szczegół, próbkę do sprawdzenia, szyfr katalogowy, kontramarkę, którą wystarczy pokazać w kontramarkarni, ażeby wydany mi został cały bagaż, skład pozostawiony w niepamięci”. No więc wystarczy „Meine liebe Mutter…”, by zagłębić się w ten wielki skład, w którym czepiamy się kurczowo ważnych (a o tym decydujemy kapryśnie i arbitralnie) rekwizytów. Haupt nie tyle epatuje nas swoim światem (nie może być do końca „jego”, bo stał się przecież obcy), co zaprasza nas do podróży po zawsze wspólnej przestrzeni pamięci-niepamięci i pokazuje nam strukturę naszych wzruszeń, będących w równym stopniu impulsami świata rzeczy, języka i uczuć.

Przestrzeń jego prozy jest przestrzenią nieskończoną, choć – zdawałoby się – geograficznie ograniczoną. Można zacząć od Gorlickiego, można zorganizować festiwal niepamięci, która mówi o sobie „pamięć”, festiwal niezrozumienia, o ile chce się choć trochę zrozumieć pisarza, dla którego bezinteresowność sztuki była czymś najważniejszym. A tylko taka sztuka i takie dzieło mówią nam cokolwiek o świecie, o egzystencji i esencji, bo tak jak sprawy tych wszystkich sfer, jest meandryczna, pozbawiona prostych point i pełna niedopowiedzeń. Jeśli Festiwal Haupta w Gorlicach stanie się świętem nieoczywistości – spełni swoją rolę.

ANDRZEJ NIEWIADOMSKI, DR HAB. | Poeta, eseista, historyk literatury, redaktor. Współzałożyciel i redaktor Kwartalnika Literackiego „Kresy” (1989-2010). Przez kilkanaście lat zajmował się również krytyką literacką. Debiutował w 1988. Autor dziewięciu książek poetyckich: „Panopticum” (Lublin 1992), „Niebylec” (Warszawa 1994), „Prewentorium” (Lublin 1997), „Kruszywo” (Legnica 2001), „Locja” (Kraków 2005), „Tremo” (Lublin, 2010), „Dzikie lilie” (Poznań, 2012), „Kapsle i etykietki” (Mikołów, 2013), „Pan Optico” (Wrocław 2014), książki eseistycznej „Mapa. Prolegomena” (Lublin, 2012) i trzech naukowych: „Niebliskie wyprawy. Jerzy Zagórski i poetycka przygoda nowoczesności” (Lublin 2001), „Światy z jawnych słów i kwiatów ukrytych. O refleksji metapoetyckiej w nowoczesnej poezji polskiej” (Lublin 2010), „Jeden jest zawsze ostrzem. Inna nowoczesność Zygmunta Haupta” (Lublin 2015). Ukończył również „K. Esej podróżny” oraz „Błękitne ciało. Esej nagrobny”. Autor licznych rozproszonych publikacji poetyckich, krytycznych i naukowych (artykuły w czasopismach, publikacjach zbiorowych, słownikach, publikacjach pokonferencyjnych). Zajmuje się problematyką awangardy poetyckiej, poezji najnowszej, metapoezji, katastrofizmu w literaturze 20-lecia międzywojennego, dziedzictwem 20-lecia w literaturze powojennej, dynamiką wewnętrznych związków w obrębie polskiej prozy modernistycznej. Publikował m. in. w „Kresach”, „Twórczości”, „Odrze”, „Znaku”, „Toposie”, „FA-arcie”, „Pamiętniku Literackim”, „Tekstach Drugich”. Jego wiersze tłumaczone były na języki: angielski, niemiecki, rosyjski, słowacki, słoweński, bułgarski i hiszpański oraz umieszczane w antologiach nowej poezji polskiej na przestrzeni ostatnich dwudziestu lat. Brał udział w wielu różnych wydarzeniach życia literackiego i kulturalnego. Jest kierownikiem Zakładu Literatury Współczesnej UMCS. Mieszka w Lublinie.

czołówka | Zuzanna Rogatty, Katarzyna Turowska
muzyka | http://bit.ly/2xTPxMB

Zapisz

czołówka | Zuzanna Rogatty, Katarzyna Turowska
muzyka | http://bit.ly/2xTPxMB

Zapisz

MBP w Gorlicach zrealizowała projekt „Polska Cyfrowa Równych Szans”, którego celem było wprowadzenie w świat komunikacji cyfrowej dorosłych Polaków z pokolenia 50+. W ostatnim czasie MBP uczestniczyła także w projekcie „Budowa zintegrowanego systemu informacji i zarządzania zbiorami 33 bibliotek publicznych w woj. małopolskim z użyciem technologii teleinformatycznych”, współfinansowanym przez UE w ramach Małopolskiego RPO na lata 2007-2013.

MBP w Gorlicach uczestniczy w projekcie „Biblioteka Miejscem Spotkań Wielu Kultur”, który ma na celu wypracowanie modelu biblioteki integrującej różnorodną społeczność oraz wyposażenie bibliotekarzy w wiedzę potrzebną przy realizacji działań wielokulturowych, podejmowanych razem z przedstawicielami mniejszości. Wśród aktualnych projektów wymienić można również: „Bitwa Gorlicka 2.0”, „Tablety w Twojej Bibliotece”, „Zakup nowości wydawniczych do bibliotek”. Prowadząc działalność kulturalną, MBP podejmuje ponadto takie akcje, jak: młodzieżowy klub DKK, Klub Czytelniczy „Nad Lipą”, Klub Małego Czytelnika, „Cała Polska czyta dzieciom”, „Odjazdowy Bibliotekarz”.

źródło:
www.mbpgorlice.info

Druga Ogólnopolska Wystawa Znaków Graficznych (04.09-23.10.2015, Gdynia) to wydarzenie prezentujące przekrojowo osiągnięcia polskiego projektowania: polskie znaki oraz systemy komunikacji wizualnej. Ekspozycja przypomina ikoniczne projekty z lat 1945-69, przybliża historię polskiej grafiki użytkowej, a także pozwala skonfrontować dokonania nestorów projektowania z najnowszymi dokonaniami w dziedzinie projektowania graficznego.

Pierwsza część ekspozycji jest odtworzeniem legendarnej Pierwszej Ogólnopolskiej Wystawy Znaków Graficznych z 1969 roku – na wystawie odbywającej się w Związku Polskich Artystów Plastyków w Warszawie pokazano wówczas 335 projektów takich twórców jak: Ryszard Bojar, Roman Duszek, Emilia Nożko-Paprocka, Karol Śliwka. Nawiązując do tamtego wydarzenia, druga część ekspozycji przedstawia 335 najnowszych znaków powstałych w latach 2000–2015, wybranych przez Radę Konsultantów i Kuratorów wystawy spośród prawie trzech tysięcy zgłoszeń.

źródło: Ogólnopolska Wystawa Znaków Graficznych

NAGRODA GŁÓWNA: 5000 zł brutto, publikacja opowiadania w miesięczniku „Twórczość”, a w późniejszym terminie na www festiwalu: BARTOSZ KONSTRAT – „TO WSZYSTKO NA TEN TEMAT”. Laureat zostanie również zaproszony do udziału w Festiwalu w dniach 18-21 września 2015; koszty zakwaterowania pokryją Organizatorzy.

I WYRÓŻNIENIE: BOGDAN NOWICKI – „WIZERUNKI”.

II WYRÓŻNIENIE: GRZEGORZ TOMICKI – „PUNKT ZERO”.

„Lektura prawie trzystu opowiadań to nie jest normalne zajęcie dla normalnego człowieka, jednak jury złożone z doświadczonych czytelników okazało się jak najbardziej normalne. Przy tej liczbie tekstów istniało duże prawdopodobieństwo, że jurorskie obrady wyznaczone na wczesną godzinę popołudniową zamienią się w wielogodzinną przepychankę, która przeciągnie się do późnych godzin nocnych. Nic z tego. Obrady były nadzwyczaj spokojne. Bez większych problemów udało nam się wybrać trzy najlepsze teksty. „Punkt zero” Grzegorza Tomickiego wyróżniliśmy za bogatą ornamentykę i topograficzny upór, a „Wizerunki” Bogdana Nowickiego za udany stylistyczny ukłon w stronę prozy Zygmunta Haupta. Bartosz Konstrat zwyciężył opowiadaniem „To wszystko na ten temat” dzięki poczuciu humoru, nostalgii, ironii i prawdopodobnie temu zdaniu: ‚Czasami wchodzę do pokoju, w którym jest wiele kobiet, a każda z nich jest moją matką’.” | Darek Foks

Parę lat temu pojechaliśmy do Ułaszkowców na Podolu gdzie się urodził ponad sto lat temu. Zrujnowany kościół stał samotnie na wzniesieniu. Najpewniej właśnie w nim go chrzcili. Przyszedł chłopiec ze wsi, wsunął dłoń w szczelinę wrót, odsunął żelazo i mogliśmy wejść. Gruz, resztki malowideł, blask spadający z wysokich okien na rumowisko. Zrobiłem zdjęcie. Ale nawet nie wiem, czy kiedykolwiek je obejrzałem. Przepadło w elektronicznych otchłaniach. Skopiowane, zarchiwizowane, wśród tysięcy innych. Nigdy go nie odnajdę. Pamiętam tylko wilgotny zapach starego tynku i słoneczny blask spadający z wysokich okien. Tęsknię do tego obrazu, ale wiem, że pewnie nigdy tam nie powrócę.

Zygmunt Haupt wielkim pisarzem jest. Nie zostawił po sobie żadnego wielkiego „Dzieła”. Można rzec, że poniósł klęskę. Niemal zapomniany umarł na wygnaniu w dalekiej Wirginii. Za pierwszy amerykański kredyt kupił konia i nazwał go „Lisowczyk”. W biograficznym filmie o pisarzu jego przyjaciel mówi: „On w ogóle nie wyglądał jak pisarz. Wyglądał jak piekarz albo rzeźnik.” Był samotny. Samotność przenika jego pisarstwo. Samotność jest jego istotą, a minione jedynym tematem. Bo to są w ogóle rzeczy najważniejsze w literaturze: nasze życie, które nas opuszcza.

Haupt nie ma sobie równych. Odkrył, czy też wynalazł język wskrzeszenia. Gdy opowiada swoje pozornie statyczne, pozbawione wyrazistej fabuły historie, przeszłość zmartwychwstaje. Nie będziemy mieli nic innego nad to, co przeżyliśmy. Nic innego nie jest warte uwagi. Cała reszta to mydlenie oczu,  czcza rozrywka i zabawianie tłumu. Haupt o tym wie. Dlatego stworzył język, który nie ma sobie równych. Opowiada tak, że słowa wydają się w sposób idealny przylegać do desygnatów.  Tak, jakby pamięć była silniejsza od czasu, od straty, od nicości.

Czyta się Haupta i  utracone powraca. Jakby się odnalazło drogę ocalenia. Jakbyśmy na chwilę lektury zeszli ze ścieżki, która nieodwołalnie wiedzie nas ku śmierci. Nie znam w literaturze polskiej nikogo, kto polszczyznę potrafiłby tak przysposobić do przywracania światów pozornie odeszłych, pozornie nieistniejących. Może jeden Bruno Schulz  przychodzi mi do głowy.

Czas by Haupt powrócił. Myślę, że zwyczajnie jesteśmy mu to winni. Skazać go na zapomnienie, to wyrzec się mistrza pamięci. Bez której jesteśmy tylko dwunożnymi zwierzętami, które nie wiedzą nawet skąd i po co się tutaj znalazły.

ANDRZEJ STASIUK | Prozaik, eseista, współtwórca Wydawnictwa Czarne, Dyrektor Artystyczny Festiwalu im. Zygmunta Haupta. Publikuje w „Tygodniku Powszechnym”. Od końca lat 80. ubiegłego wieku mieszka w Beskidzie Niskim. Autor książek: „Mury Hebronu”, „Dukla”, „Opowieści galicyjskie”, „Dziewięć”, „Jadąc do Babadag”, „Taksim”, „Dziennik pisany później”, „Grochów”, „Nie ma ekspresów przy żółtych drogach”, „Wschód” i innych. Laureat wielu nagród, m.in.: Nagrody Fundacji Kultury, Nagrody Fundacji im. Kościelskich, Nagrody im. Beaty Pawlak, Nagrody Literackiej Nike, Międzynarodowej Nagrody Literackiej Vilenica, Nagrody Literackiej Gdynia, Dorocznej Nagrody MKiDN w dziedzinie literatury. Jego książki tłumaczone były na niemal wszystkie języki europejskie (łącznie blisko 130 tłumaczeń).

Nauki pobierał od 1918: w szkole realnej w Tarnopolu (po złożeniu egzaminu wstępnego do klasy drugiej) i w szkole realnej w Jarosławiu, maturę zaś uzyskał w 1924 w Państwowej I Szkole Realnej im. Mikołaja Kopernika we Lwowie. Studiował na Wydziale Komunikacyjnym Politechniki Lwowskiej inżynierię (1924-25), potem na Wydziale Architektonicznym tejże uczelni architekturę (1925-26) oraz na Sorbonie urbanistykę (1931-32), lecz żadnego z tych kierunków nie ukończył. Ukończył natomiast kurs w Szkole Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim (1928-29), uzyskując kolejno: stopień bombardiera z cenzusem, kaprala podchorążego, plutonowego podchorążego rezerwy. Następnie trzykrotnie odbył ćwiczenia wojskowe dla rezerwistów: pierwsze w 1931 (w 7. Baterii 2. Pułku Artylerii Ciężkiej w Chełmie), uzyskując awans na podporucznika rezerwy, drugie w 1933 (w 7. Baterii 3. Dywizjonu 10. Pułku Artylerii Ciężkiej w Przemyślu) i trzecie w 1936 (w 1 Pułku Artylerii Motorowej w Stryju).

W latach 1933-34 brał aktywny udział w życiu kulturalnym Lwowa, uczestnicząc m.in. w spotkaniach studenckiego klubu dyskusyjnego „Rybałci”, z którego w 1936 wyodrębniła się efemeryczna grupa literacka „Rybałci”, zapewniając sobie stałe miejsce publikacji pn. „Kolumna Rybałtów” na łamach „Krytyki i Życia” – dodatku do lwowskiego „Dziennika Polskiego”. 12 maja 1935 zadebiutował jako pisarz w krakowskim ilustrowanym magazynie tygodniowym „As”, publikując opowiadanie „Cel” (napisane wspólnie z Władysławem Janem Turzańskim). W latach 1936-38 publikował w „Asie” i w „Dzienniku Polskim”, został też przyjęty do lwowskiego oddziału ZZLP.

Zmobilizowany w maju 1939, odbył kampanię wrześniową jako dowódca 1. Plutonu 1. Baterii 16. Dywizjonu Artylerii Motorowej 10. Brygady Kawalerii Zmotoryzowanej płk. Stanisława Maczka. Internowany wraz z całą brygadą na Węgrzech, przedostał się do Francji i wstąpił do organizującej się armii polskiej; stacjonował w Bretanii (Coëtquidan) – gdzie współpracował z tworzącym tygodnik „Polska Walcząca” Tymonem Terleckim – i w Prowansji. W wojnie francusko-niemieckiej nie brał udziału. Pod koniec czerwca 1940 został ewakuowany do Anglii, potem przeniesiony do Gosford House w Szkocji, a stamtąd do Londynu. W 1941 publikował w „Polsce Walczącej” i w „Dzienniku Żołnierza”.

We wrześniu 1944 ożenił się z Amerykanką Edith Norris. W latach 1943-45 zamieszczał teksty w „Wiadomościach Polskich Politycznych i Literackich” oraz w „Nowej Polsce”. Zdemobilizowany w październiku 1946, w grudniu przeniósł się do Nowego Orleanu; publikował w „Nowej Polsce” i w almanachu „Wiek klęski”. W latach 1947-50 usiłował utrzymywać się z pracy literackiej, ogłaszając utwory w „Wiadomościach”, „Tygodniku Polskim” i „Kulturze” oraz tłumacząc swoje opowiadania na angielski i drukując je w amerykańskich periodykach literackich „Accent”, „The Chicago Review”, „New Directions”, „Furioso”, „The Nassau Litterary Review”, „Perspective”, „The Paris Review”. W czerwcu 1951 podjął pracę w polskiej sekcji „Głosu Ameryki” w Nowym Jorku, co ustabilizowało jego sytuację materialną. W 1958 został przeniesiony do redakcji miesięcznika „Ameryka” w Waszyngtonie, gdzie pracował jako tłumacz, sporadycznie zamieszczając również noty i recenzje.

W latach 1951-63 utwory literackie Haupta ukazywały się wyłącznie w „Wiadomościach” i w „Kulturze”. W 1962 nawiązał współpracę z kwartalnikiem „Tematy”. W 1963 otrzymał Nagrodę Literacką „Kultury”, a Instytut Literacki w Paryżu wydał tom opowiadań „Pierścień z papieru”. Po przejściu w 1968 na emeryturę aż do śmierci nadal publikował, głównie w „Kulturze”, a także w „Wiadomościach” i w „Tematach”. W latach 1968-72 Jerzy Giedroyc planował wydanie drugiego tomu opowiadań, który jednak, mimo przygotowania go do druku przez autora, nie ukazał się. W 1971 Haupt otrzymał Nagrodę Fundacji im. Kościelskich. Został pochowany na cmentarzu Metairie w Nowym Orleanie.

W 1982 archiwum pisarza trafiło wskutek zabiegów jego syna, Arthura, do Biblioteki Greena w kalifornijskim Stanford University. W 1989 nakładem Instytutu Literackiego ukazał się tom prozy Haupta „Szpica. Opowiadania, warianty, szkice”, opracowany przez Renatę Gorczyńską na podstawie autorskiego projektu drugiego tomu, lecz różniący się od niego zasadniczo. W 2007 nakładem Spółdzielni Wydawniczej Czytelnik ukazał się tom „Baskijski diabeł. Opowiadania i reportaże”, opracowany przez Aleksandra Madydę i zawierający wszystkie artystycznie najwartościowsze utwory Haupta, wydane na podstawie rękopisów autora. W 2008 nakładem Księgarni Studenckiej ukazał się tom „Z Roksolanii. Opowiadania, szkice, recenzje, warianty”, opracowany przez Aleksandra Madydę i zawierający pozostałą twórczość prozatorską Haupta, opublikowaną na podstawie rękopisów autora.

Proza Haupta została również wydana we Francji („L’anneau de papier”, [przeł.] A. Van Crugten i E. Destree-Van Wilder, Les Editions Noir sur Blanc, Montricher – Paris 1992) oraz w Niemczech („Ein Ring aus Papier. Erzählungen. Aus dem Polnischen übersetzt und mit einem Nachwort von Esther Kinsky. Mit einem Essay von Andrzej Stasiuk”, Suhrkamp Verlag, Frankfurt am Main 2003; „Vorhut. Erzählungen, Skizzen, Fragmente. Aus dem Polnischen übersetzt und mit einem Nachwort versehen von Esther Kinsky”, „Bibliothek Suhrkamp”, Suhrkamp Verlag, Frankfurt am Main 2007).

Koronnym gatunkiem twórczości Haupta jest opowiadanie, choć zdarzało mu się też pisywać reportaże, eseje i recenzje. Uprawianie literatury rozpoczął od opowiadań fikcjonalnych, by szybko porzucić tę konwencję na rzecz prozy autobiografizującej, której pozostał wierny do końca swej drogi twórczej. W opowiadaniach Haupta dominuje tematyka kresowa (przedwojenna Galicja wschodnia), lecz nie są to utwory typowo epickie, ponieważ prezentacja świata zewnętrznego jest podporządkowana rozmyślaniom nad zagadnieniami uniwersalnymi – psychologicznymi i filozoficznymi. Nie dokumentacja rzeczywistości minionej, lecz autoanaliza, rozważanie problematyki prawdy, miejsca człowieka w naturze i kulturze czy też indywidualnych uwarunkowań percepcji – czynione z subiektywnej perspektywy „ja” piszącego – są w twórczości Haupta najistotniejsze. Refleksja nad sobą i światem prowadzona jest jednak w sposób literacki, a więc niesystematyczny. Haupt posługuje się narracją pierwszoosobową, wspomnieniową, jednoznacznie autobiograficzną, ale rezultatów sięgania pamięcią wstecz nie porządkuje chronologicznie, zachowując ich asocjacyjną kolejność. Prawie każdy jego utwór jest ciągiem fragmentów stanowiących odrębne całostki tematyczne, organizowanym niekiedy w oparciu o zasadę paralelizmu. Proza Haupta ma w przeważającej mierze charakter niefabularny, opisowo-dyskursywny, co w połączeniu z autobiografizmem i występującym również dość często autotematyzmem sytuuje ją na pograniczu literatury pięknej i paraliteratury. „Pierścień z papieru”, jedyna książka wydana za życia Haupta, reprezentuje odrębny gatunek – cykl opowiadań – któremu autor nadał strukturę literackiej autobiografii.

ALEKSANDER MADYDA, PROF. | Profesor na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Zajmuje się historią literatury polskiej XX wieku, folklorystyką oraz tekstologią i edytorstwem. Z tego zakresu opublikował trzy monografie („W poszukiwaniu jedności człowieka i świata. Folklor w twórczości Stanisława Vincenza”, Toruń 1992; „Zygmunt Haupt. Życie i twórczość literacka”, Toruń 1998; „Haupt. Monografia”, Toruń 2012), zbiór szkiców („Od filologii do antropologii. Szkice”, Toruń 2015), cztery edycje zbiorowe poezji (M. Pawlikowska-Jasnorzewska „Poezje zebrane”, t. 1–2, Toruń 1993, [wyd. 3: Toruń 1997]; B. Leśmian „Poezje zebrane”, Toruń 1993, [wyd. 3: Toruń 2000]; H. Poświatowska „Poezje zebrane”, Toruń 1994; J. Czechowicz „Poezje zebrane”, Toruń 1997), po jednej – prozy narracyjnej ([wol. 1:] Z. Haupt, „Baskijski diabeł. Opowiadania i reportaże”, Warszawa 2007; [wol. 2:] Z. Haupt, „Z Roksolanii. Szkice, opowiadania, recenzje, warianty”, Toruń 2009) i epistolografii (Z. Haupt, „Listy do redaktorów ‚Wiadomości’”, Toruń 2014) oraz liczne artykuły w czasopismach i pracach zbiorowych.

źródło:
www.gck.gorlice.pl

Zapisz

Od ponad 30 lat, latem, odbywa się w Beskidzie Niskim ŁEMKOWSKA WATRA (aktualnie w Zdyni), która gromadzi społeczność łemkowską z całego świata. Na program wydarzenia składają się koncerty, wystawy, warsztaty i spotkania z twórcami. Jego organizatorem jest Zjednoczenie Łemków. Na www wydarzenia czytamy: „Rozproszonych przed ponad półwieczem na cztery strony świata autochtonicznych mieszkańców Łemkowszczyzny Rusinów-Ukraińców miało nie być. Mieli roztopić się w morzu większości. To z ich przeogromnej tęsknoty za górską Ojczystą Ziemią zrodziła się idea organizowania Łemkowskiej Watry. Na trzy dni na skrawek Łemkowszczyzny powraca życie, z jego własną, niepowtarzalną atmosferą. Wieczorem przy wielu płonących ogniskach rozmowom, wspomnieniom, opowieściom i wspólnemu śpiewaniu nie ma końca. Własna tożsamość zachowywana w sercu na obczyźnie, nierzadko ukrywana, tu wśród tak wielu rodaków z całego niemal świata normalnieje i dochodzi do głosu.”

Beskid Niski to NAJDZIKSZE PASMO GÓRSKIE w Polsce. Zaskakuje ono spokojem; na szlakach nie napotka się wielu turystów, a zapomniane doliny, niegdyś tętniące życiem, są dziś zupełnie puste. Piękne widoki i cisza zostają jednak zderzone ze śladami burzliwej historii ziem i ich mieszkańców. Wśród ZABYTKÓW KULTURY uwagę zwracają drewniane cerkwie i kościoły, przydrożne kapliczki, opuszczone chaty łemkowskie, renesansowy kasztel obronny i skansen w Szymbarku oraz cmentarze z okresu I wojny światowej, będące świadectwem krwawej historii regionu, na których pochowani są żołnierze polscy, niemieccy, austriaccy, rumuńscy, bośniaccy, słoweńscy i chorwaccy i in.

źródła:
www.pl.wikipedia.org
www.beskid-niski.pl
www.watrazdynia.pl

KRAJOBRAZ jest tutaj zróżnicowany, malowniczy i atrakcyjny dla turysty: górzysto-lesiste południe wokół Bielanki i pagórkowata część pozostała, oddzielona doliną rzeki Ropy. W gminie Gorlice odnajdziemy wszystko to, co jest charakterystyczne w krajobrazie, klimacie, architekturze, etnografii i tradycji całego regionu gorlickiego, zwanego Ziemią Gorlicką.

Specyfiką gminy Gorlice, podobnie jak regionu, jest DWUKULTUROWOŚĆ. W paśmie podgórskim wsie nad Ropą od wieków zamieszkiwali Pogórzanie. Do dnia dzisiejszego pielęgnuje się pogórzańskie tradycje w Bystrej, Dominikowicach, Kobylance, Klęczanach, Kwiatonowicach, Ropicy Polskiej, Stróżówce, Szymbarku i Zagórzanach. Natomiast wieś Bielanka, położona już w zachodnim skrawku Beskidu Niskiego, to stara wieś łemkowska, wręcz brama Łemkowszczyzny, krainy Łemków – grupy odrębnej etnicznie i wyznaniowo od pogórzańskich Polaków.

Gminę wyróżnia również bogata HISTORIA – wraz z najsłynniejszym wydarzeniem, Bitwą pod Gorlicami (1915), w wyniku której został przerwany front rosyjski oraz ukształtowała się powojenna geopolityka.

TURYŚCI znajdą tutaj ciszę, czyste powietrze, malownicze krajobrazy, gościnnych mieszkańców i szereg gospodarstw agroturystycznych z tradycyjną kuchnią, opartą na ekologicznej żywności. Wśród atrakcji turystycznych wymienić należy: kasztel w Szymbarku, sanktuarium w Kobylance, cerkwie w Bielance i Owczarach, drewniany kościół w Binarowej, ośrodek koronkarstwa i starą synagogę w Bobowej, łemkowską wieś Bartna, gotycki kościół w Sękowej, malowniczy zalew na rzece Ropie w Klimkówce, uzdrowiska Wapienne i Wysowa, rezerwat przyrody na Jeleniej Górze, trasę Winnego Szlaku Rowerowego oraz ścieżkę przyrodniczo-edukacyjną Szlakiem Architektury Drewnianej. Wycieczkę do pobliskiej Słowacji umożliwią dogodne drogi.

Gmina Gorlice była partnerem projektu utworzenia Karpacko-Galicyjskiego Szlaku Naftowego, mającego na celu ocalenie od zapomnienia przeszłości światowej kolebki przemysłu naftowego na Ziemi Gorlickiej. Na terenie gminy działa Ośrodek Kultury, który organizuje imprezy folklorystyczne, odpowiadające tradycyjnemu kalendarzowi obrzędowemu.

źródło:
www.gmina.gorlice.pl

Wśród miejskich ZABYTKÓW wymienić można: Dwór Karwacjanów (XV w.), neorenesansowy kościół Narodzenia NMP, LO im. Biskupa Marcina Kromera (1914), kamienice wokół rynku (XVIII-XIX w.) oraz pomniki, m.in. Bohaterów Ziemi Gorlickiej, Janusza Korczaka, Ignacego Łukasiewicza i Juliusza Słowackiego. Będąc w Gorlicach warto również zobaczyć: miejski Ratusz, Muzeum PTTK, Bazylikę Mniejszą NMP (projektu M.F Pavoniego, z ołtarzem Marconiego i obrazem Jana Styki), Cerkiew prawosławną pod wezwaniem św. Trójcy, kapliczki przy ulicy Węgierskiej i przy ulicy Krzywej. Zwiedzając miasto i jego okolice, turysta przekona się o wielowiekowym zgodnym współistnieniu kultur pogórzańskiej, łemkowskiej i żydowskiej.

W Gorlicach odnaleźć można NEKROPOLIE upamiętniające bohaterów Bitwy pod Gorlicami – największej bitwy wschodniego frontu I wojny światowej. W samych Gorlicach można zwiedzić pięć cmentarzy wojennych (na terenie powiatu aż kilkadziesiąt), poświadczających dramat krwawych zmagań sprzed blisko 100 lat. Liczne pamiątki z tamtych dni można również oglądać w Muzeum Regionalnym PTTK.

źródło:
www.gorlice.pl

1936
4| „Curling w St-Moritz”, w: „As” nr 3, s. 29.
5| „Za rzeką Tweed leży Szkocja”, w: „As” nr 8, s. 8-9.
6| „Polo – sport high life’u”, w: „As” nr 11, s. 16-17.

1937
7| „Aspekt Śląska”, w: „Krytyka i Życie” nr 6, s. 17 („Dziennik Polski” nr 38).
8| „Moi przyjaciele”, w: „Krytyka i Życie” nr 7, s. 17 („Dziennik Polski” nr 45); „Krytyka i Życie” nr 8, s. 17 („Dziennik Polski” nr 52).
9| „Krzemieniec”, w: „Krytyka i Życie” nr 11, s. 16 („Dziennik Polski” nr 73).
10| „New York +70°”, w: „Dziennik Polski” nr 91, s. 7; nr 92, s. 6.
11| „Fluctuat nec mergitur”, w: „Krytyka i Życie” nr 16, s. 16-17 („Dziennik Polski” nr 106).
12| „Admirał Gaspar Hojeda”, w: „Krytyka i Życie” nr 17, s. 16 („Dziennik Polski” nr 113).
13| „Rodeo – święto kowboja”, w: „As” nr 17, s. 25.
14| „Biosfera sztuki. (Próba przykładu)”, w: „Krytyka i Życie” nr 20, s. 16 („Dziennik Polski” nr 133).
15| „Pan Pickwick i dzieci. (À la manière Charles Dickens)”, w: „Krytyka i Życie” nr 21, s. 17 („Dziennik Polski” nr 139); „Krytyka i Życie” nr 22, s. 17 („Dziennik Polski” nr 146).
16| „List z Arktydy”, w: „Krytyka i Życie” nr 24, s. 17 („Dziennik Polski” nr 160).
17| „Muzeum wojny w Paryżu”, w: „As” nr 24, s. 4-5, 8.
18| „Wspomnienie z III Zawodów Szybowcowych w Rhön Polski – Ustjanowej”, w: „Krytyka i Życie” nr 29, s. 16-17 („Dziennik Polski” nr 202).
19| „Paralela ironiczna”, w: „Krytyka i Życie” nr 32, s. 17 („Dziennik Polski” nr 216).
20| „Tarok”, w: „Krytyka i Życie” nr 35, s. 16-17 („Dziennik Polski” nr 237).
21| „Recital poetów lwowskich”, w: „Dziennik Polski” nr 311, s. 7.
22| „O poezji outsidera”, w: „Dziennik Polski” nr 349, s. 11.

1938
23| „Dwie recenzje” [rec.: K.I. Gałczyński, „Utwory poetyckie” Warszawa 1938; S. Rogowski „Wieczór oczekujących” Lwów 1938], w: „Dziennik Polski” nr 79, s. 11.
24| „Szkocki pułk Argyll and Sutherland”, w: „As” nr 16, s. 8.
25| „Panowie! Zaczynamy!”, w: „As” nr 29, s. 8, 31.
26| „Hansomcab”, w: „As” nr 33, s. 9-10.
27| „Radio Alameda wzywa PBY na Pacyfiku!”, w: „As” nr 34, s. 8-9.
28| „Wojsko Stanisława Augusta”, w: „As” nr 36, s. 8-9.
29| „Sprawa Wilsona. Biuletyn z gór”, w: „Dziennik Polski” nr 293, s. 10.

1941
30| „Wspomnienie o baterii motorowej”, w: „Dziennik Żołnierza” nr 374, s. 2; nr 375, s. 2; nr 376, s. 2.
31| „’Bateria śmierci’ 1. Pułku Artylerii Motorowej. W święto pułku”, w: „Polska Walcząca” nr 40, s. 5.
32| „Święto 16. Dywizjonu Artylerii Motorowej”, w: „Polska Walcząca” nr 42, s. 7.
33| „W wędrówce na morzu. (Fragment z pamiętnika)”, w: „Dziennik Żołnierza” nr 403, s. 2; nr 404, s. 2.
34| „Dwie placówki”, w: „Dziennik Żołnierza” nr 420, s. 2; nr 421, s. 2.

1943
35| „Polowanie świąteczne i Maupassant”, w: „Wiadomości Polskie Polityczne i Literackie” nr 51–52, s. 3 [pt. „Polowanie z Maupassantem” – poz. 106].

1944
36| A. Koestler „Inteligencja” [przekł.], w: „Nowa Polska” z. 1, s. 753–762.
37| „Wesele na wsi”, w: „Wiadomości Polskie Polityczne i Literackie” nr 4, s. 2.
38| „Gołębie z placu Teodora”, w: „Wiadomości Polskie Polityczne i Literackie” nr 7, s. 3.
39| „Entropia wzrasta do zera”, w: „Nowa Polska”  z. 3-4, s. 218-225 [pt. „Entropia zbliża się do zera” – poz. 95].
40| „Ogród Jezuicki”, w: „Nowa Polska” z. 6, s. 307-351.
41| „Elektra”, w: „Nowa Polska” z. 8, s. 524-531 [pt. „Wanda” – poz. 58; pt. „Co nowego w kinie?” – poz. 106].
42| „Ludzie na wsi”, w: „Nowa Polska” z. 12, s. 803–810 [pt. „PIM” – poz. 106].

1945
43| „Kapitan Blood”, w: „Nowa Polska” z. 2, s. 99-104.
44| „W Paryżu i w arkadii”, w: „Nowa Polska” z. 4, s. 236-244 [pt. „In Paris and in arcadia” – poz. 84].
45| „Uwagi i spostrzeżenia Fortunata Zajączkowskiego”, w: „Nowa Polska” z. 6, s. 386-388.

1946
46| „Stacja Zielona”, w: „Wiek klęski. Almanach historyczno-literacki”, „Orbis-Polonia” Londyn, s. 22-31.
47| „Rigor mortis”, w: „Nowa Polska” z. 2, s. 803-810.

1947
48| „Polonez na pożegnanie ojczyzny”, w: „Tygodnik Polski” nr 7, s. 10-11.
49| „Krzemieniec”, w: „Wiadomości” nr 27, s. 1.
50| „Dzień targowy”, w: „Wiadomości” nr 41, s. 1.

1948
51| „Luizjana”, w: „Wiadomości” nr 2, s. 2.
52| „W barze Harry’ego”, w: „Wiadomości” nr 15, s. 2.
53| „Zamierzchłe echa”, w: „Wiadomości” nr 24, s. 2 [przedr. – poz. 94].
54| „Oak Alley nad Missisipi”, w: „Wiadomości” nr 28, s. 2.
55| „Cyklon”, w: „Wiadomości” nr 36, s. 2.
56| „Spotkanie z Marsylianką”, w: „Wiadomości” nr 41, s. 1 [pt. „La Marseillaise” – poz. 79; pt. „Marsylianka” – poz. 106].
57| „Henry Bush i jego samolot”, w: „Wiadomości” nr 43, s. 2.

1949
58| „Wanda”, w: „Accent” vol. 10, nr 1, s. 42-50 [pt. „Elektra” – poz. 41; pt. „Co nowego w kinie?” – poz. 106].
59| „Playing Poker”, w: „The Nassau Literary Review” vol. 108, nr 2, s. 9-11, s. 19-21 [pt. „Poker w Gorganach” – poz. 106].
60| „Tierra del Fuego albo Biały mazur”, w: „Wiadomości”, nr 2-3, s. 1 [pt. „Tierra del Fuego” – poz. 85; pt. „Biały mazur” – poz. 106].
61| „Jak się uczyli współcześni pisarze polscy. Odpowiedź na ankietę ‚Wiadomości’”, w: „Wiadomości” nr 19, s. 3.
62| „Barbarzyńcy patrzą w krajobraz podbitego kraju. Nad Rodanem”, w: „Wiadomości” nr 29, s. 1.
63| „Barbarzyńcy patrzą w krajobraz podbitego kraju. Wycieczka do miasta”, w: „Wiadomości” nr 40, s. 2.
64| „Barbarzyńcy patrzą w krajobraz podbitego kraju. Fałszywy alarm”, w: „Wiadomości” nr 43, s. 2.
65| „Barbarzyńcy patrzą w krajobraz podbitego kraju. Matuzalem”, w: „Wiadomości” nr 45, s. 2.
66| „Madrygał dla Anusi”, w: „Wiadomości” nr 49, s. 2 [pt. „Madrigal” – poz. 86].

1950
67| „Meerschaum”, w: „Wiadomości” nr 1, s. 2 [pt. „Kawaler z morskiej pianki” – poz. 106].
68| „Coup de grâce”, w: „Wiadomości” nr 4, s. 3.
69| „Pięć lat dzieciństwa”, w: „Wiadomości” nr 21, s. 2 [pt. „Fragmenty” – poz. 106; pt. „Fragment of Work” – poz. 75].
70| „Światy. Wstęp do dłuższej historii”, w: „Wiadomości” nr 32-33, s. 3.
71| „Czuwanie i stypa”, w: „Kultura” nr 2-3, s. 119-130 [pt. „The Wake and the Repast” – poz. 74; pt. „Stypa” – poz. 106].
72| „The little magazine”, w: „Kultura” nr 6, s. 118-121.
73| „Warianty”, „Kultura” nr 7-8, s. 80-85.
74| „The Wake and the Repast”, w: „Furioso” vol. 5, nr 1, s. 21-33 [pt. „Czuwanie i stypa” – poz. 71; pt. „Stypa” – poz. 106].
75| „Fragment of Work”, w: „The Chicago Review” vol. 4, nr 2, s. 3-14 [pt. „Pięć lat dzieciństwa” – poz. 69; pt. „Fragmenty” – poz. 106].

1951
76| „Młodość utracona”, w: „Wiadomości” nr 15, s. 1 [pt. „Meine liebe Mutter, sei stolz, Ich trage die Fahne” – poz. 106].
77| „Jak wiosna przyjechała”, w: „Wiadomości” nr 22, s. 2.
78| „Szpica”, w: „Kultura” nr 7-8, s. 61-65.
79| „La Marseillaise”, w: „Perspective” vol. 4, nr 2, s. 47-60 [pt. „Spotkanie z Marsylianką” – poz. 56; pt. „Marsylianka” – poz. 106].

1952
80| [Nota autobiograficzna], w: „Kultura” nr 6, s. 2.
81| „Dziewczyna z nóżkami na księżycach”, w: „Kultura” nr 6, s. 26-34 [pt. „The Girl With Her Reels Set On Half Moons” – poz. 87; pt. „Dziewczynka z nóżkami na księżycach” – poz. 106].

1953
82| „O Stefci, o Chaimie Immerglücku i o scytyjskich bransoletkach”, w: „Wiadomości” nr 6, s. 2.
83| „Deszcz”, w: „Wiadomości” nr 26, s. 2.
84| „In Paris and in arcadia”, w: „The Paris Review” nr 4, s. 70-83 [pt. „W Paryżu i w arkadii” – poz. 44, 106].

1955
85| „Tierra del Fuego”, w: „The Paris Review” nr 8, s. 84-96 [pt. „Tierra del Fuego albo Biały mazur” – poz. 60; pt. „Biały mazur” – poz. 106].
86| „Madrigal”, w: „The Paris Review” nr 10, s. 83-95 [pt. „Madrygał dla Anusi” – poz. 66, 106].

1957
87| „The Girl With Her Reels Set On Half Moons”, w: „New Directions in Prose and Poetry” vol. 16, s. 62-77 [pt. „Dziewczyna z nóżkami na księżycach” – poz. 81; pt. „Dziewczynka z nóżkami na księżycach” – poz. 106].

1958
88| „Henry James”, w: „Kultura” nr 3, s. 124-127.
89| „Dwie wizyty”, w: „Wiadomości” nr 19, s. 3.
90| „James Agee”, w: „Kultura” nr 6, s. 33-34.
91| J. Agee „Pochwalmy teraz sławnych ludzi. (Wyjątek)” [przekł.], w: „Kultura” nr 6, s. 34-38.
92| „Jeździec bez głowy”, w: „Wiadomości” nr 32, s. 3.
93| „Pisarze emigracyjni a literatura krajowa. Odpowiedź na ankietę ‚Wiadomości’”, w: „Wiadomości” nr 33, s. 4.
94| „Zamierzchłe echa”, w: „Nowy Świat”. Dodatek tygodniowy „Ogniwo” nr 39, s. 2-3 [prwdr. – poz. 53].
95| „Entropia zbliża się do zera”, w: „Nowy Świat”. Dodatek tygodniowy „Ogniwo” nr 46, s. 1-2 [pt. „Entropia wzrasta do zera” – poz. 39].

1959
96| „Z kroniki o latającym domu”, w: „Wiadomości” nr 18, s. 3.

1961
97| „Pejzaż ze wschodem słońca i obiektami ze stali”, w: „Kultura” nr 10, s. 41-45.
98| W.H. Auden „Ach co to za głos” [przekł.], w: „Kultura” nr 10, s. 46-47.

1962
99| R. Frost „Skarby skarb”, „Zamysł”, „Przystanąwszy pod lasem w zimowy wieczór” [przekł.], w: „Tematy” nr 2, s. 54-55.
100| R. Lowell „Cmentarz kwakrów w Nantucket” [przekł.], w: „Tematy” nr 4, s. 52-56.
101| [Rec.:] „Kartoteka”, w: „Ameryka” nr 45, s. 10-11.
102| „Pierścień z papieru”, w: „Kultura” nr 11, s. 36-40.

1963
103| „Symbol i kamień. Narodowa Świątynia Niepokalanego Poczęcia w Waszyngtonie”, w: „Ameryka” nr 59, s. 34-35.
104| „Paderewski”, w: „Ameryka” nr 60, s. 18-19 [sygn.: Z.H.].
105| „Do dwu razy sztuka”, w: „Wiadomości” nr 13, s. 3.
106| „Pierścień z papieru” Instytut Literacki, Paryż, „Biblioteka ‚Kultury’” t. 86, ss. 247 [zawartość: „Stypa”, „Co nowego w kinie?”, „Coup de grâce”, „W Paryżu i w arkadii”, „O Stefci, o Chaimie Immerglücku i o scytyjskich bransoletkach”, „Poker w Gorganach”, „Meine lieber Mutter, sei stolz, Ich trage die Fahne”, „Madrygał dla Anusi”, „Deszcz”, „Polowanie z Maupassantem”, „Biały mazur”, „PIM”, „Jak wiosna przyjechała”, „Gołębie z placu Teodora”, „Dziwnie było bardzo, bo…”, „Jeździec bez głowy”, „Marsylianka”, „Dziewczynka z nóżkami na księżycach”, „Barbarzyńcy patrzą w krajobraz podbitego kraju”, „Kawaler z morskiej pianki”, „Pejzaż ze wschodem słońca i z obiektami ze stali”, „Henry Bush i jego samolot”, „Z kroniki o latającym domu”, „Pierścień z papieru”, „Fragmenty”].
107| „Strachy”, w: „Kultura” nr 11, s. 33-39.
108| R. Frost „Czarownica z Coös. (Wolny przekład z …)” [przekł.], w: „Kultura” nr 11, s. 39-42.

1964
109| „Fundacja Kościuszkowska i jej słownik”, w: „Ameryka” nr 72, s. 20-21.

1966
110| „Kaplica Matki Boskiej Częstochowskiej w Waszyngtonie”, w: „Ameryka” nr 86, s. 20.
111| „Lili Marlene”, w: „Kultura” nr 9, s. 26-35 [poz. 118].
112| „Lutnia albo Przewodnik po Żółkwi i jej pamiątkach, zebrał i do druku podał …”, w: „Kultura” nr 11, s. 3-17.

1967
113| „Ziarno polskie, niwa amerykańska. Zjazd Naukowców Polskiego Pochodzenia w Nowym Jorku”, w: „Ameryka” nr 102, s. 24-26.

1969
114| „Nietota”, w: „Kultura” nr 1-2, s. 36-44.
115| „Perekotypołe”, w: „Kultura”  nr 7-8, s. 19-26.
116| „To ja sam jestem Emmą Bovary…”, w: „Tematy” nr 31-32, s. 28-43.

1970
117| „El Pelele”, w: „Kultura” nr 1-2, s. 57-69.
118| „Lili Marlene”, w: „Explorations in Freedom: Prose, Narrative, and Poetry from Kultura” ed. by L. Tyrmand, The Free Press, The State University of New York at Albany, Collier-Macmillan, New York, s. 152-163 [poz. 111].
119| „Baskijski diabeł”, w: „Kultura” nr 5, s. 47-57.
120| „Balon”, w: „Kultura” nr 9, s. 40-47.

1971
121| „Trzy”, w: „Kultura” nr 1-2, s. 61-68.
122| „Meldunek o nieprzybyciu Wełnowskiego”, w: „Kultura” nr 7-8, s. 55-63.
123| „Więzień z Isle of Ely”, w: „Kultura” nr 12, s. 27-34.

1972
124| „Z Laczczyny”, w: „Kultura” nr 4, s. 65-72.

1973
125| „Ptaki albo ‚Zanim zaczną schodzić się goście, przetańczmy jeszcze raz menueta…’”, w: „Kultura” nr 1-2, s. 51-62.
126| „Inwokacja do powiatu latyczowskiego”, w: „Kultura” nr 7-8, s. 75-80.

1974
127| „Tam, gdzie rosną poziomki – i gdzie pieprz rośnie…”, w: „Kultura” nr 5, s. 131-137.

1975
128| „Dziś, przedwczoraj, wczoraj, jutro…”, w: „Kultura” nr 1-2, s. 204-210.
129| „Z Roksolanii”, w: „Wiadomości” nr 11, s. 1.

1988
130| „Pierścień z papieru”, Respublica, Lublin.
131| „Szpica. Opowiadania, warianty, szkice”, Instytut Literacki, Paryż („Biblioteka ‚Kultury’”, t. 446) [zawartość: R. Gorczyńska (E. Czarnecka) „Mięszkał ubogi szlachcic na Podolu…” (wstęp); „Lutnia albo Przewodnik po Żółkwi i jej pamiątkach”; „Lili Marlene”; „To ja sam jestem Emmą Bovary…”; „Wesele na wsi”; „Entropia wzrasta do zera”; „Ogród Jezuicki”; „Kapitan Blood”; „Nietota”; „Perekotypołe”; „El Pelele”; „Baskijski diabeł”; „Balon”; „Światy. Wstęp do dłuższej historii”; „Warianty”; „Czuwanie i stypa”; „Zabawa w zielone” (prwdr.); „Szpica”; „Do dwu razy sztuka”; „Meldunek o nieprzybyciu Wełnowskiego”; „Więzień z Isle of Ely”; „Ptaki albo ‚Zanim zaczną schodzić się goście, przetańczmy jeszcze raz menueta…’”; „Trzy”; „Złota hramota” (prwdr.); „Inwokacja do powiatu latyczowskiego”; „Dziś, przedwczoraj, wczoraj, jutro…”; „Z Lacczyny”; A. Haupt „Zygmunt Haupt (1907–1975). Szkic biograficzny”, tłum. R.G. (R. Gorczyńska)].

1989
132| „Szpica. Opowiadania, warianty, szkice”, Oficyna Literacka, Kraków.

1990
133| „Cyrk. Pierwszy dzień wojny”, w: „Kultura” nr 6, s. 30-36.

1991
134| „Ułan Czuchnowski”, w: „Kultura” nr 4, s. 40-44.
135| „Młodość utracona”, w: „Kresy” nr 6, s. 5-7.
136| „Strachy”, w: „Kresy” nr 6, s. 7-11.
137| „Czarownica z Coös. (Wolny przekład z Roberta Frosta)”, w: „Kresy” nr 6, s. 11-12.
138| „Z Roksolanii”, w: „Kresy” nr 6, s. 13-15.
139| „Tam, gdzie rosną poziomki – i gdzie pieprz rośnie…”, w: „Kresy” nr 6, s. 16-19.
140| „Dwie wizyty”, w: „Kresy” nr 6, s. 19-20.
141| „Jak się uczyli współcześni pisarze polscy. Odpowiedź na ankietę ‚Wiadomości’”, w: „Kresy” nr 6, s. 21-22.
142| „Pisarze emigracyjni a literatura krajowa. Odpowiedź na ankietę ‚Wiadomości’”, w: „Kresy” nr 6, s. 22-23.
143| „Listy do Tymona Terleckiego”, w: „Kresy” nr 7, s. 36.
144| „Inwokacja do powiatu latyczowskiego”, w: „Kresy” nr 7, s. 37-40.

1992
145| [„Pierścień z papieru. Szpica”], „L’anneau de papier”, (przeł.) A. Van Crugten i E. Destree-Van Wilder, Les Editions Noir sur Blanc, Montricher-Paris.

1997
146| „Tarok”; „Rigor mortis”; „Polonez na pożegnanie ojczyzny”, (oprac. A. Madyda), w: „Fraza” nr 4, s. 5-21.
147| „Pierścień z papieru”, Wydawnictwo Czarne, Czarne.
148| „Deszcz”, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, [zawartość: „Deszcz”; „Pierścień z papieru”; „Dziwnie było bardzo, bo…”].

1999
149| „Pierścień z papieru”, Wydawnictwo Czarne, Czarne.

2000
150| „Aspekt Śląska”, w: „Śląsk” nr 5, s. 55.

2003
151| [„Pierścień z papieru“], „Ein Ring aus Papier. Erzählungen. Aus dem Polnischen übersetzt und mit einem Nachwort von Esther Kinsky. Mit einem Essay von Andrzej Stasiuk“, Suhrkamp Verlag, Frankfurt am Main, [nie włączone: „Poker w Gorganach“; „Kawaler z morskiej pianki“].

2007
152| [„Szpica. Opowiadania, warianty, szkice”], „Vorhut. Erzählungen, Skizzen, Fragmente. Aus dem Polnischen übersetzt und mit einem Nachwort versehen von Esther Kinsky”, Suhrkamp Verlag, Frankfurt am Main („Bibliothek Suhrkamp”) [nie włączone: „Lili Marlene”; „Baskijski diabeł”; „Do dwu razy sztuka”; „Meldunek o nieprzybyciu Wełnowskiego”; „Więzień z Isle of Ely”; „Ptaki albo ‚Zanim zaczną schodzić się goście, przetańczmy jeszcze raz menueta…’”; „Trzy”; „Złota hramota”; „Inwokacja do powiatu latyczowskiego”; „Dziś, przedwczoraj, wczoraj, jutro”; „Z Laczczyny”; włączone: „Kawaler z morskiej pianki”].
153| „Baskijski diabeł. Opowiadania i reportaże”, zebrał, opracował i posłowiem opatrzył A. Madyda, Spółdzielnia Wydawnicza Czytelnik, Warszawa [zawartość: PIERŚCIEŃ Z PAPIERU (1963): „Stypa”; „Co nowego w kinie?”; „Coup de grâce”; „W Paryżu i w arkadii”; „O Stefci, o Chaimie Immerglücku i o scytyjskich bransoletkach”; „Poker w Gorganach”; „Meine liebe Mutter, sei stolz, Ich trage die Fahne”; „Madrygał dla Anusi”; „Deszcz”; „Polowanie z Maupassantem”; „Biały mazur”; „PIM [II]”; „Jak wiosna przyjechała”; „Gołębie z placu Teodora”; „Dziwnie było bardzo, bo…”; „Jeździec bez głowy”; „Marsylianka”; „Dziewczynka z nóżkami na księżycach”; „Barbarzyńcy patrzą w krajobraz podbitego kraju”; „Kawaler z morskiej pianki”; „Pejzaż ze wschodem słońca i obiektami ze stali”; „Henry Bush i jego samolot”; „Z kroniki o latającym domu”; „Pierścień z papieru”; „Fragmenty”; OSTATNI ZBIÓR OPOWIADAŃ (1972): „Wstęp”; I – „Lutnia”; „Lili Marleen”; „To ja sam jestem Emmą Bovary”; „Dwie wizyty”; II – „Nietota”; „Perekotypołe”; „El Pelele”; „Baskijski diabeł”; „Balon”; „Trzy”; III – „Światy”; „Warianty”; „Strachy”; „Zabawa w zielone”; IV – „Szpica”; „Do dwu razy sztuka”; „Meldunek o nieprzybyciu Wełnowskiego”; „Więzień z Isle of Ely”; „Z Laczczyny”; Z tomu OPOWIADANIA (1946): I – „Cztery pory roku – Entropia”; „Faites vos jeux!”; „Kiedy będę dorosły”; „Wesele u chłopów”; II – „O Pannie herbu Panna na Niedźwiedziu – Odwilż”; „Kulig”; „Wyjazd o świcie”; „Kapitan Blood”; „Appendicitis”; „Ogród Jezuicki”; „Wyspy Galapagos i wyprawa na Mount Everest”; „PIM [I]”; „Nuda”; III – „Pageant Ward – Cyrk”; „Polonez na pożegnanie ojczyzny. (Opowiadanie ułana Czuchnowskiego)”; „Pejzaż armorykański”; „Sur le pont d’Avignon”; „W drodze na morzu”; „Rigor mortis”; „Ułan Czuchnowski. (Opowiadanie dydaktyczne)”; UTWORY ROZPROSZONE (1937–1950): „Aspekt Śląska”; „Moi przyjaciele”; „Krzemieniec”; „Fluctuat nec mergitur”; „Wspomnienie z III Zawodów Szybowcowych w Rhön Polski-Ustjanowej”; „Tarok”; „Elektra [I]”; „Elektra [II]”; „Ułan Czuchnowski”; „Dzień targowy”; „Luizjana”; „W barze Harry’ego”; „Zamierzchłe echa”; „Oak Alley nad Missisipi”; „Cyklon”; „Czuwanie i stypa”; Posłowie (A. Madyda)].

2009
154| „Z Roksolanii. Szkice, opowiadania, recenzje, warianty”, zebrał, opracował, bibliografią i posłowiem opatrzył A. Madyda, Księgarnia Studencka, Toruń [zawartość: „Z Roksolanii”; I – „’Biosfera sztuki’. (Próba przykładu)”; „O poezji outsidera”; „Radio Alameda wzywa PBY na Pacyfiku!”; „Wojsko Stanisława Augusta”; „Zapiski autobiograficzne”: [Wersja pierwsza], [Wersja druga]; „Jak się uczyli współcześni pisarze polscy. Odpowiedź na ankietę ‚Wiadomości’”; „’The little magazine’”; „Czasopisma literackie w Stanach Zjednoczonych” [Audycja radiowa]; „Henry James”; „James Agee”; „Pisarze emigracyjni a literatura krajowa. Odpowiedź na ankietę ‚Wiadomości’”; „Robert Frost”; „Ptaki albo ‚Zanim zaczną schodzić się goście, przetańczmy jeszcze raz menueta…’”; „Dzisiaj, przedwczoraj, wczoraj, jutro”; II – „Polowanie wigilijne”; „New York +70”; „Admirał Gaspar Hojeda”; „Pan Pickwick i dzieci. (À la manière Charles Dickens)”; „List z Arktydy”; „Paralela ironiczna”; „Hansomcab”; „Sprawa Wilsona. Biuletyn z gór”; „Wspomnienie o baterii motorowej”; „’Bateria śmierci’ 1. Pułku Artylerii Motorowej. W święto pułku”; „Święto 16. Dywizjonu Artylerii Motorowej” (Audycja na dzień 21 września 1941); „Rigor mortis” [Fragment nie włączony do ostatecznej redakcji]; „W internacie ks. ks. Zmartwychwstańców”; „W szkole realnej”: [Wersja pierwsza], [Wersja druga]; „Zabawa w zielone” [Wersja pierwsza]: Zołota hramota; III – „Epilog. (Druga strona medalu w relacji uczestników)”; „Recital poetów lwowskich”; „Dwie recenzje”; „Święto 16. Dywizjonu Artylerii Motorowej”; „Stalin o językoznawstwie”; „’Kartoteka’”; „Symbol i kamień. Narodowa Świątynia ku czci Niepokalanego Poczęcia w Waszyngtonie” [Audycja radiowa]; „Paderewski”; „Fundacja Kościuszkowska”; „Kaplica Matki Boskiej Częstochowskiej w Waszyngtonie”; „Polskie ziarno, niwa amerykańska. Zjazd naukowców polskiego pochodzenia w Nowym Jorku”; „Jan kardynał Król, arcybiskup Filadelfii”; „ Inwokacja do powiatu latyczowskiego”; „Tam, gdzie rosną poziomki – i gdzie pieprz rośnie…”; IV – „Powrót”; „Kapitan Blood” [Wersja druga]; „Stacja Zielona”; „Polowanie wigilijne z Maupassantem”; „Gołębie z placu Teodora” [Wersja z tomu Opowiadania]; „Symbol i kamień. Narodowa Świątynia Niepokalanego Poczęcia w Waszyngtonie, Paderewski” [Wersja „Ameryki”]; „Fundacja Kościuszkowska i jej słownik”; „Ziarno polskie, niwa amerykańska. Zjazd naukowców polskiego pochodzenia w Nowym Jorku”; Bibliografia twórczości literackiej Zygmunta Haupta za lata 1934-1975 (A. Madyda); Posłowie (A. Madyda)].

2014
155| „Listy do redaktorów ‚Wiadomości’”, opracował i przypisami opatrzył A. Madyda, konsultacja edytorska B. Dorosz, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń.

2016
156| „Baskijski diabeł. Opowiadania i reportaże”, zebrał, opracował i notą edytorską opatrzył A. Madyda, wstęp A. Stasiuk, wyd. 2 zmienione i poprawione, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec [zawartość: A Stasiuk, „Odwrócona ciemność”; OPOWIADANIA [1946]: I. Cztery pory roku – „Entropia”; „Faites vos jeux! »; „Kiedy będę dorosły”; „Wesele u chłopów”; II. O Pannie herbu Panna na Niedźwiedziu – „Polowanie wigilijne z Maupassantem”; „Odwilż”; „Kulig”; „Wyjazd o świcie”; „Kapitan Blood”; „Appendicitis”; „Gołębie z placu Teodora [I]”; „Ogród Jezuicki”; „Wyspy Galapagos i wyprawa na Mount Everest”; „PIM [I]”; „Nuda”; III. Pageant Ward – „Cyrk”; „Polonez na pożegnanie ojczyzny. (Opowiadanie ułana Czuchnowskiego)”; „Pejzaż armorykański”; „Sur le pont d’Avignon”; „W drodze na morzu”; „Rigor mortis”; „Ułan Czuchnowski. (Opowiadanie dydaktyczne)”; PIERŚCIEŃ Z PAPIERU [1963]: „Stypa”; „Co nowego w kinie?”; „Coup de grâce”; „W Paryżu i w arkadii”; „O Stefci, o Chaimie Immerglücku i o scytyjskich bransoletkach”; „Poker w Gorganach”; „Meine liebe Mutter, sei stolz, Ich trage die Fahne”; „Madrygał dla Anusi”; „Deszcz”; „Polowanie z Maupassantem”; „Biały mazur”; „PIM [II]”; „Jak wiosna przyjechała”; „Gołębie z placu Teodora [II]”; „Dziwnie było bardzo, bo…”; „Jeździec bez głowy”; „Marsylianka”; „Dziewczynka z nóżkami na księżycach”; „Barbarzyńcy patrzą w krajobraz podbitego kraju”; „Kawaler z morskiej pianki”; „Pejzaż ze wschodem słońca i obiektami ze stali”; „Henry Bush i jego samolot”; „Z kroniki o latającym domu”; „Pierścień z papieru”; „Fragmenty”; OSTATNI ZBIÓR OPOWIADAŃ [1972]: „Wstęp”; I – „Lutnia”; „Lili Marleen”; „To ja sam jestem Emmą Bovary”; „Dwie wizyty”; II – „Nietota”; „Perekotypołe”; „El Pelele”; „Baskijski diabeł”; „Balon”; „Trzy”; III – „Światy”; „Warianty”; „Strachy”; „Zabawa w zielone”; IV – „Szpica”; „Do dwu razy sztuka”; „Meldunek o nieprzybyciu Wełnowskiego”; „Więzień z Isle of Ely”; „Z Laczczyny”; UTWORY ROZPROSZONE. WYBÓR [1937–1950]: „Aspekt Śląska”; „Moi przyjaciele”; „Krzemieniec”; „Fluctuat nec mergitur”; „Wspomnienie z III Zawodów Szybowcowych w Rhön Polski – Ustjanowej”; „Tarok”; „Elektra [I]”; „Elektra [II]”; „Ułan Czuchnowski”; „Dzień targowy”; „Luizjana”; „W barze Harry’ego”; „Zamierzchłe echa”; „Oak Alley nad Missisipi”; „Cyklon”; „Czuwanie i stypa”; „Nota edytorska” (A. Madyda)].

ALEKSANDER MADYDA, PROF. | Profesor na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Zajmuje się historią literatury polskiej XX wieku, folklorystyką oraz tekstologią i edytorstwem. Z tego zakresu opublikował trzy monografie („W poszukiwaniu jedności człowieka i świata. Folklor w twórczości Stanisława Vincenza”, Toruń 1992; „Zygmunt Haupt. Życie i twórczość literacka”, Toruń 1998; „Haupt. Monografia”, Toruń 2012), zbiór szkiców („Od filologii do antropologii. Szkice”, Toruń 2015), cztery edycje zbiorowe poezji (M. Pawlikowska-Jasnorzewska „Poezje zebrane”, t. 1–2, Toruń 1993, [wyd. 3: Toruń 1997]; B. Leśmian „Poezje zebrane”, Toruń 1993, [wyd. 3: Toruń 2000]; H. Poświatowska „Poezje zebrane”, Toruń 1994; J. Czechowicz „Poezje zebrane”, Toruń 1997), po jednej – prozy narracyjnej ([wol. 1:] Z. Haupt, „Baskijski diabeł. Opowiadania i reportaże”, Warszawa 2007; [wol. 2:] Z. Haupt, „Z Roksolanii. Szkice, opowiadania, recenzje, warianty”, Toruń 2009) i epistolografii (Z. Haupt, „Listy do redaktorów ‚Wiadomości’”, Toruń 2014) oraz liczne artykuły w czasopismach i pracach zbiorowych.

1998
1| A. Madyda „Zygmunt Haupt. Życie i twórczość literacka”, Toruń.

2011
2| D. Utracka „Strzaskana mozaika. Studium warsztatu pisarskiego Zygmunta Haupta”, Toruń.

2012
3| A. Madyda „Haupt. Monografia”, Toruń.

2015
4| A. Niewiadomski „Jeden jest zawsze ostrzem. Inna nowoczesność Zygmunta Haupta”, Lublin.

II. ARTYKUŁY I STUDIA

1986
1| [K. Rutkowski] A.J. Rembowski „Zygmunt Haupt: władca słów i pierścieni”, w: „Kontakt” nr 10.

1987
2| [R. Gorczyńska] E. Czarnecka „Mięszkał ubogi szlachcic na Podolu…”, w: „Kultura” nr 11; przedr. w: Z. Haupt „Szpica. Opowiadania, warianty, szkice”, Paryż 1989.

1988
3| M. Tomaszewski „L’image des confins chez les romanciers émigrès: Czesław Miłosz, Józef Mackiewicz, Zygmunt Haupt, Włodzimierz Odojewski”, w: „Les confins de l’ancienne Pologne. Ukraïne – Lituanie – Bielorussie. XVI–XX siècle”, éd. par D. Beauvois, Lille.

1989
4| M. Jentys „’Myślenie musi być cienkie’. O pisarstwie Zygmunta Haupta”, w: „Kierunki” nr 43, s. 10; przedr. w tejże „I światłem być, i źrenicą”, Warszawa 1990.

1991
5| K. Rutkowski „W stronę Haupta”, w: „Teksty Drugie” nr 1-2.
6| M. Tomaszewski „Nad Seretem, czyli w Europie. O prozie Zygmunta Haupta”, w: „Teksty Drugie” nr 1-2.
7| K. Rutkowski „Mizdra i lico, czyli o Haupcie”, w: „Twórczość” nr 6.

1993
8| A. Wierciński „Elementy gawędowe w prozie Zygmunta Haupta”, w: „W kręgach baroku i barokowości. Studia”, red. nauk. M. Kaczmarek, Opole.

1994
9| H. Gosk „Trwanie. (Z problemów twórczości Zygmunta Haupta)”, w: „Przegląd Humanistyczny” nr 4; przedr. pt. „’A gdy to wszystko zapomnę…’ O znaczeniu retrospektywnej orientacji temporalnej dla utwierdzenia tożsamości ‚ja’ w prozie Zygmunta Haupta”, w: tejże „A gdy to wszystko zapomnę… Szkice o polskim pisarstwie emigracyjnym XX wieku”, Izabelin 1995.

1995
10| A. Madyda „Krytyka o twórczości Zygmunta Haupta”, w: „’Wiadomości’ i okolice. Szkice i wspomnienia”, red. i opr. M.A. Supruniuk, Toruń; przedr. pt. „W oczach krytyki”, w: tegoż „Zygmunt Haupt. Życie i twórczość literacka”, Toruń 1998.
11| S.W. Zając „W poszukiwaniu formy pierwotnej: o strategii fragmentu na przykładzie ‚Entropii wzrastającej do zera’ i ‚Złotej hramoty’ Zygmunta Haupta”, w: „Fa-Art” nr 3.

1996
12| J. Tomkowski „’Patchwork’, czyli o prozie Zygmunta Haupta”, w: „Szkice o polskich pisarzach emigracyjnych”, t. 1, pod red. M. Kisiela i W. Wójcika, Katowice; przedr. w: tegoż „Pokolenie Gombrowicza. Narodziny powieści XX wieku w Polsce”, Warszawa 2001.
13| A. Nawarecki „Proza poszukiwań formalnych” [rozdz.: „Wobec autobiografii]”, w: „Literatura emigracyjna 1939-1989”, t. 2, red. J. Olejniczak, Katowice.
14| B. Hadaczek „’Święta Galilea’ Zygmunta Haupta”, w: „Kresy w literaturze”, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego” nr 157, „Szczecińskie Prace Polonistyczne” nr 7, Szczecin.
15| M. Zaleski „Formy pamięci. O przedstawianiu przeszłości w polskiej literaturze współczesnej”, Warszawa, s. 50-66.

1997
16| H. Gosk „Rodzimość i uniwersalizm w prozie Zygmunta Haupta”, w: „Kresy” nr 3.
17| S. Zając „Ten ‚trzeci': krótko o prozie Zygmunta Haupta”, w: „Kresy” nr 3.
18| A. Madyda „Nieznane opowiadania Zygmunta Haupta”, w: „Fraza” nr 4.
19| A. Rzymska „’Pulsujący hieroglif’ – cytaty w twórczości Zygmunta Haupta”, w: „Zmierzch świata? Artystyczne wizje społecznych przemian kulturowych. Materiały z sesji naukowej zorganizowanej 6–7 grudnia 1995 r. […] w Olsztynie”, pod red. D. Ossowskiej, Olsztyn .

1998
20| M. Kłosińska-Duszczyk „Funkcjonalizacja przestrzeni w prozie Zygmunta Haupta i Czesława Miłosza. Kresy – Ameryka”, w: „Przegląd Humanistyczny” nr 3.
21| A. Madyda „Obraz galicyjskich stosunków etnicznych w prozie Zygmunta Haupta”, w: „O dialogu kultur wspólnot kresowych”, pod red. S. Uliasza, Rzeszów.
22| D. Sapa „Między polską wyspą a ukraińskim morzem. Kresy południowo-wschodnie w polskiej prozie 1918-1988”, Kraków , s. 119-130, 201-203.

2000
23| W. Lipowski „’Dziś, przedwczoraj, wczoraj, jutro…’, czyli o ćwiczeniach pamięci Zygmunta Haupta”, w: „Ruch Literacki” z. 3.
24| H. Gosk „Wątek poszukiwania tożsamości w emigracyjnej prozie polskiej (na przykładzie utworów Zygmunta Haupta z tomów ‚Pierścień z papieru’, ‚Szpica’ oraz Leo Lipskiego ‚Dzień i noc’, ‚Piotruś’)”, w: „Przegląd Humanistyczny” nr 3.
25| S.W. Zając „Zygmunta Haupta wędrówka do światów najmniejszych”, w: „Miniatura i mikrologia literacka”, t. 1, red. A. Nawarecki, Katowice.
26| S.W. Zając „Haupt o Śląsku i o hałdzie”, w: „Hałda. Materiały IV sesji Śląskoznawczej Pracowników Naukowych, Studentów, Gości Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Śląskiego”, pod red. T.M. Głogowskiego i M. Kisiela, Katowice.

2001
27| S.W. Zając „Fotografie i aspekty Śląska. ‚Fotografie ze Śląska’ Jarosława Iwaszkiewicza i ‚Aspekt Śląska’ Zygmunta Haupta – próba prezentacji”, w: „Śląskie Miscellanea”,t. 14, pod red. J. Malickiego i Z. Kadłubka, Katowice.
28| Z. Trysiński „Z problematyki związków Andrzej Stasiuk – Zygmunt Haupt: rekonesans historycznoliteracki”, w:„Zeszyty Naukowe WSP w Rzeszowie”, Historia Literatury, z. 7, Rzeszów.
29| A. Rzymska „Gawęda i antygawęda w twórczości Zygmunta Haupta”, w: tejże „Gawędowy ‚ikonostas’. Współczesne powroty gatunku”, Olsztyn.

2003
30| A. Madyda „Kim jest Nietota? O pewnej postaci z opowiadań Zygmunta Haupta”, w: „Literatura utracona, poszukiwana czy odzyskana. Wokół problemów emigracji. Studia i szkice”, red. Z. Andres, J. Wolski, Rzeszów.
31| D. Utracka „Bohater domu-drogi wobec ‚teatru powtórzenia’. O labiryntowych ścieżkach retoryki memorycznej w twórczości Zygmunta Haupta”, w: „Wędrować, pielgrzymować, być turystą: podróż w dyskursach kultury”, red. P. Kowalski, Opole.
32| M. Kłosińska-Duszczyk „Ameryka jako przestrzeń emigracyjnej codzienności. (Na podstawie tekstów Jana Lechonia, Zygmunta Haupta oraz Czesława Miłosza)”, w: „Historia niechciana. Historie obecne. Szkice o literaturze polskiej XX wieku”, red.: H. Gosk, A. Zieniewicz, przy współpr. K. Krowirandy i Ż. Nalewajk, Warszawa.
33| E. Wiegandt „Wszystko-nic Zygmunta Haupta”, w: „Ulotność i trwanie. Studia z tematologii i historii literatury”, red. A. Czyżak, Z. Kopeć, Poznań; przedr. w: tejże „Niepokoje literatury. Studia o prozie polskiej XX wieku”, Poznań 2010.

2005
34| „Pamięć, słowo, ból (proza Zygmunta Haupta)”, w: B. Kaniewska, A. Legeżyńska, P. Śliwiński „Literatura polska XX wieku”, Poznań.
35| S.W. Zając „(Nie)spotkanie Ameryki. Zygmunta Haupta ‚Podróż do Louisiany’”, w: „Pisarz na emigracji. Mitologie, style, strategie przetrwania”, red. nauk. H. Gosk, A.S. Kowalczyk, Warszawa.
36| D. Utracka „Formy dyskursu w prozie Zygmunta Haupta”, w: „Formacje dyskursywne w kulturze, językach i literaturze europejskiej”, „Prace Interdyscyplinarne”, t. 4, red. L. Rożek, Częstochowa.
37| Z. Wasilewska-Lipke „Pisarz-emigrant we własnym teatrze pamięci – na podstawie tekstów ‚Drugiej Emigracji’”, w: „Pisarz na emigracji. Mitologie. Style. Strategie przetrwania”, red. nauk. H. Gosk, A.S. Kowalczyk, Warszawa.
38| S. Zając „Jak czytać Haupta? Prowokacja interpretacyjna”, w: „Paradygmat pamięci w kulturze. Prace dedykowane Antoniemu Czyżowi”, red. A. Borkowski, M. Pliszka, A. Ziontek, Siedlce.

2006
39| D. Utracka „Aliniowość, rozpad, chaos, czyli o tekstowych figurach entropii w prozie Zygmunta Haupta”, w: „Efekt motyla. Humaniści wobec teorii chaosu”, red. K. Bakuła i D. Heck, Wrocław.
40| D. Utracka „’Homo in rebus’. Dom rzeczy jako reistyczna figura nostalgii w prozie Zygmunta Haupta”, w: „Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie”, Filologia Polska, Historia i Teoria Literatury, z. 10, red. E. Hurnikowa, L. Rożek, Częstochowa.
41| D. Utracka „Intymne przestrzenie pamięci w prozie Zygmunta Haupta”, w: „Intymność wyrażona”, red. M. Kisiel, M. Tramer, Katowice.
42| D. Utracka „Topos labiryntu a dyskurs memoryczno-egzystencjalny w twórczości Zygmunta Haupta”, w: „Literackie drogi wobec mitu”, red. i wst. L. Wiśniewska przy współpr. M. Gołuńskiego, Bydgoszcz.

2007
43| A. Madyda „Skrajna niepraktyczność: o Zygmuncie Haupcie w stulecie urodzin”, w: „Twórczość” nr 7.
44| A. Madyda „Co nowego u Haupta?”, w: „Proza polska na obczyźnie. Problemy – dyskursy – uzupełnienia”, red. Z. Andres, J. Pasterski i A. Wal, t. 1, Rzeszów.
45| J. Borowczyk „Granice narodów, granice duszy: o prozie Haupta i Wołoszynowskiego”, w: „Kresy – dekonstrukcja”, red. K. Trybuś, J. Kałążny, R. Okulicz-Kozatryn, Poznań.
46| S.W. Zając „Zygmunt Haupt: Wstęp do teorii ‚nowej wiarygodności’”, w: „Pisarze teoretykami literatury?… (Szkice)”, red. nauk. J. Olejniczak i M. Bogdanowska, Katowice.

2008
47| A. Skonieczna „Człowiek w relacji z człowiekiem – o prozie Zygmunta Haupta”, w: „Episteme” nr 6.
48| A. Madyda „Nożyczki i czerwony atrament. O praktykach redaktorskich Mieczysława Grydzewskiego (na przykładzie twórczości Zygmunta Haupta z lat 1947-1948”, w: „Polonistyczne drogi. Księga jubileuszowa poświęcona profesorowi Władysławowi Sawryckiemu w 70. rocznicę urodzin”, red. M. Wróblewski, Toruń.
49| A. Madyda „Krzemieniec w twórczości Zygmunta Haupta”, w: „Dialog Dwóch Kultur”, Muzeum Narodowe Ziemi Przemyskiej, Przemyśl; przedr. w: „Przedziwne światy. Prace z historii i teorii literatury ofiarowane dr. hab. Jerzemu Z. Maciejewskiemu”, red. K. Ćwikliński, R. Moczkodan i R. Sioma, Toruń 2010.
50| D. Utracka „Między całością a fragmentem. Tożsamości rozproszone i zwielokrotnione w literackich obrazach ‚mitologii wykorzenienia’”, w: „Tożsamość i rozdwojenie w perspektywie mitów”, red. L. Wiśniewska, Bydgoszcz.

2009
51| A. Niewiadomski „,Niespokojna świadomość,. O ,manierystycznej, architektonice arcydzieła Zygmunta Haupta”, w:  „Kresy” nr 3.
52| P. Rambowicz „’Potrafię skazać się na nicość’. Kreacje przestrzeni w prozie Zygmunta Haupta”, w: „Powrześniowa emigracja niepodległościowa na mapie kultury nie tylko polskiej: Paryż, Londyn, Monachium, Nowy Jork”, red. V. Wejs-Milewska i E. Rogalewska, Białystok.
53| S. Zając „Inna emigracja Zygmunta Haupta. Przyczynek do biografii”, w: „Paryż – Londyn – Monachium – Nowy Jork. Powrześniowa emigracja niepodległościowa na mapie kultury nie tylko polskiej”, red. V. Wejs-Milewska i E. Rogalewska, Białystok.

2010
54| J. Wierzejska „Nietota, czyli Melancholia Erotica. O funkcji niektórych motywów folklorystycznych w prozie Zygmunta Haupta”, w: „Tekstualia” nr 2.
55| D. Utracka „Między świadectwem miejsca a autobiografią ducha. Tradycje intymistyki w twórczości Zygmunta Haupta”, w: „W stronę szczęścia. Ireneuszowi Marianowi Świtale księga pamiątkowa”, red. W. Słomski, Warszawa.
56| S.W. Zając „Zygmunt Haupt – albo w Paryżu, albo w Białokamiennej”, w: „Obrazy stolic europejskich w piśmiennictwie polskim”, red. A. Tyszka, Łódź 2010.
57| A. Niewiadomski „Teatrum Schulza i czeluść Haupta. Dwa nieba nad Galicją”, w: „Inspiracje Schulzowskie w literaturze. Materiały naukowe IV Międzynarodowego Festiwalu Brunona Schulza w Drohobyczu”, red. W. Meniok, Drohobycz 2010 [właśc. 2011].

2011
58| M. Jaworski „Problematyka modernizmu europejskiego w twórczości Zygmunta Haupta”, w: „Pamięć modernizmu”, red. M. Gorczyński, M. Mordarska, Wrocław.
59| A. Madyda „Obraz wojny w opowiadaniach Zygmunta Haupta”, w: „Wojna i postpamięć”, red. Z. Majchrowski i W. Owczarski, Gdańsk.
60| A. Niewiadomski, „’Dziwna’ nowoczesność Zygmunta Haupta”, w: „Formacja 1910. Świadkowie nowoczesności”, red. D. Kozicka, T. Cieślak-Sokołowski, Kraków 2011 [właśc. 2012].

2012
61| M. Sabal „Inne spojrzenie na II wojnę światową. Opowiadanie Zygmunta Haupta ‚Barbarzyńcy patrzą w krajobraz podbitego kraju’”, w: „Dydaktyka literatury i języka polskiego. Stan badań i perspektywy badawcze”, pod red. S.J. Żurka i A. Adamczuk-Stęplewskiej, Lublin 2012 [właśc. 2013].
62| J. Wierzejska „Retoryczna interpretacja autobiograficzna pisarstwa Zygmunta Haupta”, w: tejże „Retoryczna interpretacja autobiograficzna. Na przykładzie pisarstwa Andrzeja Bobkowskiego, Zygmunta Haupta i Leo Lipskiego”, Warszawa.

2013
63| A. Niewiadomski „Proza Zygmunta Haupta albo inna twarz nowoczesności. (Projekt interpretacyjny)”, w: „W kręgu literatury i języka”, t. 3, red. M. Michalska-Suchanek, Gliwice.
64| A. Nęcka „’To ja sam jestem Emmą Bovary’. Zygmunt Haupt”, w: tejże „Emigracje intymne. O współczesnych polskich narracjach autobiograficznych”, Katowice.
65| T. Mizerkiewicz „’Ale będę. Ale będę’. Proza Zygmunta Haupta a nowoczesna kultura obecności”, w tegoż „Po tamtej stronie tekstów. Literatura polska a nowoczesna kultura obecności”, Poznań.

2014
66| P. Panas „’Jeździec bez głowy’ Zygmunta Haupta. Fragmenty dyskursu symbolicznego”, w: „Symbol – znak – rytuał. Od narodzin do śmierci”, pod red. J. Mareckiego i L. Rotter, Kraków.
67| E. Dutka „Topografia fascynacji i zdziwienia. Krzemieniec Marii Danilewicz Zielińskiej i Zygmunta Haupta”, w: taż „Próby topograficzne. Miejsca i krajobrazy w literaturze polskiej XX i XXI wieku”, Katowice.

2015
68| A. Madyda „Najnowsze badania życia i twórczości Zygmunta Haupta (tendencje i postulaty)”, w: „Od New Orleans do Mississauga. Polscy pisarze w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie po II wojnie światowej (najnowsze badania)”, pod red. B. Dorosz, Instytut Badań Literackich PAN – Wydawnictwo, Warszawa.

III. PRACE KRYTYCZNOLITERACKIE

1950
1| M. Sambor „Opowiadanie Haupta [‚Coup de grâce’]. Do redaktora ,Wiadomości,”, w: „Wiadomości” nr 15-16.

1963
2| P.H. [J. Stempowski] „Nagroda Literacka ‚Kultury’ za rok 1962 – Zygmunt Haupt”, w: „Kultura” nr 1-2, s. 195-196; przedr. w: „Kresy” 1991, nr 6.

1970
3| H. Dorski „List do redakcji ‚Kultury’”, w: „Kultura” nr 9.

1987
4| R. Gorczyńska [E. Czarnecka] „’Mieszkał ubogi szlachcic na Podolu…’”, w: „Kultura” nr 11, przedr w: Z. Haupt „Szpica. Opowiadania, warianty, szkice”, Paryż 1988.

1990
5| P. Szewc „Iwaniuk, Haupt, Stempowski”, w: „Życie Warszawy” nr 241.

1994
6| K. Rutkowski „Arcydzieło nie chciane, czyli nieobecność Haupta”, w: „Gazeta o Książkach”, dod. do: „Gazeta Wyborcza” nr 7.

1995
7| J. Tomkowski „’Nie jestem Szeherezadą’. (Nad prozą Zygmunta Haupta)”, w: „List Oceaniczny” nr 27.

1996
8| A. Stasiuk „Zygmunt Haupt”, w: „Tygodnik Powszechny” nr 26, s. 11; przedr. w: Z. Haupt „Pierścień z papieru”, Czarne 1997.

1997
9| M. Wilczyński „Zygmunt Haupt, sto gram i piwo”, w: „Czas Kultury” nr 1.
10| K. Rutkowski „Pasaż z czarnym półksiężycem”, w: „Gazeta Wyborcza” nr 29.
11| J. Pilch „Urywek dziania się jednej sprawy”, w: „Tygodnik Powszechny” nr 27.

1999
12| A. Madyda „Pisarz intrygujący”, rozm. przepr. R. Moczkodan, w: „Przegląd Artystyczno-Literacki” nr 3.
13| T. Sobolewski „Pytania z bezkresu – o Zygmuncie Haupcie”, w: „Gazeta Wyborcza” nr 109.

2000
14| S. Zając „Śląskie drogi Zygmunta Haupta”, w:„Śląsk” nr 5.

2007
15| P. Śliwiński „Zapomniany mistrz z Podola”, w: „Dziennik” nr 196.

2008
16| K. Rutkowski „Jak ten kamień”, w: „Twórczość” nr 3.

2010
17| T. Zubiński „Osobny i jedyny”, w: „Akant” nr 3.

2015
18| R. Suwała „Requiem dla czasu minionego. Zygmunt Haupt”, w: „Fraza” nr 1-2.

IV. RECENZJE

1963
1| J. Bielatowicz „Nowy talent emigracyjny”, w: „Wiadomości” nr 31.
2| J. Czapski „O Haupcie”, w: „Kultura” nr 10, przedr. w: tenże „Tumult i widma”, Paryż 1981; tenże „Czytając”, Kraków 1990.

1989
3| S. Mazurek „Silva rerum. O pisarstwie Zygmunta Haupta”, w: „Tygodnik Solidarność” nr 9.
4| J. Zieliński „Ocalić przez wymienienie”, w: „Res Publica” nr 7.

1990
5| J. Jarosławski [S. Mazurek] „Gawędy mistyczne”, w: „Kultura Niezależna” nr 50; przedr. pod prawdziwym nazwiskiem w: „Kultura Niezależna” nr 63.
6| D. Mazurek „Świat Zygmunta Haupta”, w: „Kresy” nr 2-3.
7| D. Morawski „Fragment szkicu. (O ‚Szpicy’ Zygmunta Haupta)”, w: „De Lirnik” nr 2.
8| D. Morawski „O ‚Szpicy’ Zygmunta Haupta”, w: „Kresy” nr 2-3.
9| G. Filip „Dwie fikcje”, w: „Odra” nr 5.
10| M. Lubelska „Sprawy naturalne i kosmiczna skala”, w: „Brulion” nr 14-15.

1991
11| K. Orłoś „Kazimierz Orłoś poleca”, w: „Gazeta Wyborcza” nr 230.

1997
12| A. Madyda „Haupt krajowy”, w: „Fraza” nr 4.
13| P. Siemaszko „Świat zapamiętany”, w: „Topos” nr 4.
14| Lektor [ps.], w: „Tygodnik Powszechny” nr 25.
15| Z. Skrok „Porażony pamięcią”, w: „Literatura” nr 9.
16| P. Śliwiński „Pamięć, słowo, ból”, w: „Res Publica Nowa” nr 10.
17| D. Kulik „Mozaiki Seurata”, w: „Dekada Literacka” nr 10-11.
18| W. Kaliszewski „Przymierze z przyszłością”, w: „Więź” nr 12.

1998
19| J. Galant „W poszukiwaniu straconej tożsamości”, w: „Polonistyka” nr 2.
20| G. Kiełb „Pierścień z papieru”, w: „Arcana” nr 3.
21| L. Szaruga „Koniec opowieści”, w: „Kwartalnik Artystyczny” nr 3.
22| M. Rabizo-Birek „Haupt – nasz współczesny”, w: „Twórczość” nr 5.
23| A. Czachowska „Nieuchwytny”, w: „Przegląd Artystyczno-Literacki” nr 10.

1999
24| A. Szeffel „JAK-GDYBY”, w: „Odra” nr 10.

2007
25| J. Gizella „Wołyńskie powidoki”, w: „Arcana” nr 6.
26| J. Poprzeczko „Haust Haupta”, w: „Polityka” nr 49.
27| M. Sendecki „Zygmunt Haupt u bram”, w: „Przekrój” nr 46.
28| M. Radziwon „Odbieram, co moje”, w: „Gazeta Wyborcza” nr 271.
29| A. Poprawa „Hauptwerk”, w: „Książki w Tygodniku”, dod. do: „Tygodnik Powszechny” nr 50.
30| A. Biały „Słowem malowane”, w: „Splot” nr 3.
31| P. Śliwiński „Zapomniany mistrz z Podola”, w: „Dziennik” nr 196.
32| J. Sobolewska „Proza najwyższych lotów”, w: „Dziennik” nr 265.

2008
33| P. Małochleb „Cały Haupt”, w: „Odra” nr 7-8.

2009
34| J. Sobolewska „Narkotyczna proza Haupta”, w: „Polityka” nr 29.
35| W. Kaliszewski „Głosy z Roksolanii”, w: „Nowe Książki” nr 11.

2010
36| P. Tański „Z Roksolanii”, w: „Głos Uczelni” nr 2.
37| P. Tański „’Hansomcab’. O książce ‚Z Roksolanii’ Zygmunta Haupta”, w: Polonistyka” nr 4.

2016
38| Pablopavo [P. Sołtys] „Upał, Haupt, porwanie”, w: „Polityka” 2016 nr 32.
39| Lektor [T. Fiałkowski] „Hołd dla Haupta”, w: „Tygodnik Powszechny” nr 36.
40| Or. [M. Orski], [b.tyt.], w: „Odra” nr 10.

ALEKSANDER MADYDA, PROF. | Profesor na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Zajmuje się historią literatury polskiej XX wieku, folklorystyką oraz tekstologią i edytorstwem. Z tego zakresu opublikował trzy monografie („W poszukiwaniu jedności człowieka i świata. Folklor w twórczości Stanisława Vincenza”, Toruń 1992; „Zygmunt Haupt. Życie i twórczość literacka”, Toruń 1998; „Haupt. Monografia”, Toruń 2012), zbiór szkiców („Od filologii do antropologii. Szkice”, Toruń 2015), cztery edycje zbiorowe poezji (M. Pawlikowska-Jasnorzewska „Poezje zebrane”, t. 1–2, Toruń 1993, [wyd. 3: Toruń 1997]; B. Leśmian „Poezje zebrane”, Toruń 1993, [wyd. 3: Toruń 2000]; H. Poświatowska „Poezje zebrane”, Toruń 1994; J. Czechowicz „Poezje zebrane”, Toruń 1997), po jednej – prozy narracyjnej ([wol. 1:] Z. Haupt, „Baskijski diabeł. Opowiadania i reportaże”, Warszawa 2007; [wol. 2:] Z. Haupt, „Z Roksolanii. Szkice, opowiadania, recenzje, warianty”, Toruń 2009) i epistolografii (Z. Haupt, „Listy do redaktorów ‚Wiadomości’”, Toruń 2014) oraz liczne artykuły w czasopismach i pracach zbiorowych.

1935
2| T. Hollender „Lwów, który wreszcie przyszedł”, w: „Kurier Literacko-Naukowy” nr 4 („Ilustrowany Kurier Codzienny” nr 28), s. 8 [1 rys.].
3| Z. Haupt, W.J. Turzański „Cel”, ilustr. Z. Haupt, w: „As” nr 11, s. 9 [1 rys.], s. 10 [2 rys.].
4| M. Freudman „Śmierć w Szanghaju”, w: „As” nr 16, s. 9 [1 rys.], s. 10 [2 rys.].
5| M. Cena „Psi żurnal na rok bieżący”, w: „Kurier Literacko-Naukowy” nr 18 („Ilustrowany Kurier Codzienny” nr 124), s. 11 [4 rys.], s. 12 [2 rys.].
6| M. Cena „Kot, który chadza sam mimo 30 wieków udomowienia”, w: „Kurier Literacko-Naukowy” nr 22 („Ilustrowany Kurier Codzienny” nr 152), s. 8 [3 rys.], s. 9 [4 rys.].
7| W.J. Turzański „Pojedynek”, w: „As” nr 22, s. 9 [1 rys.], s. 10 [2 rys.].
8| A. Łączyńska „Literatura na zielonej trawce”, w: „Ilustrowany Kurier Codzienny” nr 163, s. 2 [1 rys.], s. 3 [2 rys.].
9| J.G. „W cztery oczy z monarchą największego imperium świata”, w: „As” nr 24, s. 4 [1 rys.], s. 5 [1 rys.].
10| M. Cena „Skrzydlata poczta”, w: „Kurier Literacko-Naukowy” nr 39 („Ilustrowany Kurier Codzienny” nr 271), s. 11 [1 rys.], s. 12 [5 rys.].
11| A. Baumgardten „Karabin nr 10753“, w: „As” nr 39, s. 9 [1 rys.], s. 10 [1 rys.].
12| Z. Haupt „Symbolika kwiatów”, w: „As” nr 41, s. 7 [4 rys.].
13| A. Baumgardten „Taniec i obyczaj taneczny”, w: „Kurier Literacko-Naukowy” nr 53 („Ilustrowany Kurier Codzienny” nr 362), s. 8 [3 rys.], s. 9 [2 rys.].

1936
14| Z. Haupt „Curling w St-Moritz”, w: „As” nr 3, s. 29 [3 rys.].
15| W. hr. de Laveaux, „Dziś jest za późno”, w: „As” nr 6, s. 11 [2 rys.].
16| Z. Haupt „Za rzeką Tweed leży Szkocja”, w: „As” nr 8, s. 8 [2 rys.], s. 9 [2 rys.].
17| Z. Haupt „Polo – sport high life’u”, w: „As” nr 11, s. 17 [3 rys.].
18| W.J. Turzański, „Biały mak”, w: „As” nr 27, s. 9 [1 rys.], s. 10 [2 rys.].

1937
19| M. Cena „Szukamy polskich ogarów”, w: „Kurier Literacko-Naukowy” nr 2 („Ilustrowany Kurier Codzienny” nr 14), s. 11 (19) [2 rys.].
20| W.J. Turzański „Mgła”, w: „As” nr 14, s. 9 [1 rys.], s. 10 [1 rys.].
21| Z. Haupt „Admirał Gaspar Hojeda”, w: „Krytyka i Życie” nr 17 („Dziennik Polski” nr 113), s. 16 [1 rys.].
22| Z. Haupt „Rodeo – święto kowboja”, w: „As” nr 17, s. 25 [2 rys.].
23| Z. Haupt „Muzeum wojny w Paryżu”, w: „As” nr 24, s. 4 [4 rys.], s. 5 [4 rys.].
24| Z. Haupt „Wspomnienie z III Zawodów Szybowcowych w Rhön Polski – Ustjanowej”, w: „Krytyka i Życie” nr 29 („Dziennik Polski” nr 202), s. 16 [1 rys.], s. 17 [1 rys.].
25| W.J. Turzański „Telefon z zaświatów”, w: „As” nr 34, s. 9 [1 rys.].

1938
26| W.J. Turzański „Wystawa skrzydeł”, w: „As” nr 14, s. 8 [3 rys.].
27| Z. Haupt „Szkocki pułk Argyll and Sutherland”, w: „As” nr 16, s. 8 [4 rys.].
28| Z. Haupt „Panowie! Zaczynamy!”, w: „As” nr 29, s. 8 [3 rys.].
29| Z. Haupt „Radio Alameda wzywa PBY na Pacyfiku!”, w: „As” nr 34, s. 8 [3 rys.].
30| Z. Haupt „Wojsko Stanisława Augusta”, w: „As” nr 36, s. 8 [3 rys.].

1941
31| Z. Haupt „Wspomnienie o baterii motorowej”, w: „Dziennik Żołnierza” nr 374, s. 2 [1 rys.]; nr 375, s. 2 [1 rys.]; nr 376, s. 2 [2 rys.].
32| Z. Haupt „Bateria śmierci 1. Pułku Artylerii Motorowej. W święto pułku”, w: „Polska Walcząca” nr 40, s. 5 [1 rys.].
33| Z. Haupt „W wędrówce na morzu. (Fragment z pamiętnika)”, w: „Dziennik Żołnierza” nr 403, s. 2 [1 rys.]; nr 404, s. 2 [1 rys.].
34| Z. Haupt „Dwie placówki”, w: „Dziennik Żołnierza” nr 421, s. 2 [1 rys.].

1974
35| Z. Haupt „Joyce w karykaturze”, w: „Wiadomości” nr 29, s. 2 [1 rys.].

1975
36| Z. Haupt „Z Roksolanii”, w: „Wiadomości” nr 11, s. 1 [8 rys.].

ALEKSANDER MADYDA, PROF. | Profesor na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu. Zajmuje się historią literatury polskiej XX wieku, folklorystyką oraz tekstologią i edytorstwem. Z tego zakresu opublikował trzy monografie („W poszukiwaniu jedności człowieka i świata. Folklor w twórczości Stanisława Vincenza”, Toruń 1992; „Zygmunt Haupt. Życie i twórczość literacka”, Toruń 1998; „Haupt. Monografia”, Toruń 2012), zbiór szkiców („Od filologii do antropologii. Szkice”, Toruń 2015), cztery edycje zbiorowe poezji (M. Pawlikowska-Jasnorzewska „Poezje zebrane”, t. 1–2, Toruń 1993, [wyd. 3: Toruń 1997]; B. Leśmian „Poezje zebrane”, Toruń 1993, [wyd. 3: Toruń 2000]; H. Poświatowska „Poezje zebrane”, Toruń 1994; J. Czechowicz „Poezje zebrane”, Toruń 1997), po jednej – prozy narracyjnej ([wol. 1:] Z. Haupt, „Baskijski diabeł. Opowiadania i reportaże”, Warszawa 2007; [wol. 2:] Z. Haupt, „Z Roksolanii. Szkice, opowiadania, recenzje, warianty”, Toruń 2009) i epistolografii (Z. Haupt, „Listy do redaktorów ‚Wiadomości’”, Toruń 2014) oraz liczne artykuły w czasopismach i pracach zbiorowych.

Jest to następny etap projektu „Bitwa gorlicka 2.0” i bezpośrednia kontynuacja bibliotecznego questu historycznego, który odbędzie się w MBP w Gorlicach w najbliższych dniach. Młodzież, jako uczestnicy questu oraz seniorzy skupieni wokół Biblioteki zostali zaproszeni na wycieczkę, która odbędzie się 20.06.2015. Celem wyjazdu jest cmentarz wojenny nr 123 Łużna-Pustki. Uczestnicy zostaną także zaproszeni na zwiedzanie Muzeum Regionalnego PTTK w Gorlicach, w którym wezmą udział także członkowie Stowarzyszenia Historycznego „Bitwa pod Gorlicami 1915” oraz przewodnik.

To jednak nie koniec atrakcji. Podczas zwiedzania cmentarza uczestnicy będą mogli samodzielnie wykonać zdjęcia, z których we wrześniu tego roku zostanie zorganizowana wystawa. Więcej o innych oferowanych przez MBP w Gorlicach wydarzeniach dowiecie się na www biblioteki, a o całości obchodów w Małopolsce związanych z wybuchem Wielkiej Wojny na www.pierwszawojna.info. Projekt realizowany jest przy wsparciu Małopolskiego Instytutu Kultury.

źródło: Miejska Biblioteka Publiczna w Gorlicach

To nie jest kolejny typowy kurs creative writing. Z pewną dozą patosu można by rzec, że to bardziej kurs poszerzania granic wyobraźni i pogłębiania wiary w siebie. A także całkiem pragmatyczny przewodnik po współczesnym polskim rynku książki, nagrodach literackich, metodach mądrej autopromocji i paru innych rzeczach. A wszystko w pięknej scenerii Beskidu Niskiego i polsko-słowackiego pogranicza

Wielu absolwentów warsztatów, których organizatorem jest Wydawnictwo Czarne, pisze i publikuje. Są wśród nich Wioletta Grzegorzewska (autorka „Guguł”, nominowana do najważniejszych nagród literackich: Nike i Gdyni), Joanna Jagiełło („Hotel dla twoich rzeczy”), Weronika Murek (znakomicie przyjęta „Uprawa roślin południowych metodą Miczurina”), a także Andrzej Muszyński (autor „Południa”, „Miedzy” oraz „Cyklonu”).

Warsztaty, które odbędą się w terminie 7-15 listopada 2015, poprowadzą: Natasza Goerke, Magdalena Budzińska, Piotr Siemion, Tomasz Zając, Monika Sznajderman. Zgłoszenia można przesyłać do 31 lipca 2015. Szczegółowe informacje dotyczące naboru i przebiegu warsztatów dostępne są pod linkiem: www.bit.ly/CZARNE-warsztaty.

źródło: Wydawnictwo Czarne

Debiut wydawniczy: Publikacja prozą (powieść/nowela/reportaż/esej lub zbiór opowiadań/nowel/nano-tekstów/reportaży/esejów), w formie książkowej (również e-booki), pod własnym nazwiskiem (publikacja, której jest się jedynym i wyłącznym autorem).

Przykład: W konkursie NIE MOŻE wziąć udziału… Andrzej Stasiuk, ponieważ opublikował co najmniej jedną książkę prozą, której jest jedynym i wyłącznym autorem, i która jest opatrzona numerem ISBN („Wschód”).

Co oznacza, że:

1| Czy mogę wziąć udział w konkursie, jeżeli mój tekst prozą został opublikowany w antologii różnych autorów, która uzyskała numer ISBN?
TAK

2|  Czy mogę wziąć udział w konkursie, jeżeli mój tekst prozą został opublikowany w książce: a) która jest zbiorem tekstów (prozą), b) której jestem jedynym i wyłącznym autorem, c) która UZYSKAŁA numer ISBN?
NIE

3|  Czy mogę wziąć udział w konkursie, jeżeli mój tekst prozą został opublikowany w książce: a) która jest zbiorem tekstów (prozą), b) której jestem jedynym i wyłącznym autorem, c) która NIE UZYSKAŁA numer ISBN?
TAK

4| Czy mogę wziąć udział w konkursie, jeżeli mój tekst prozą został opublikowany w piśmie, które uzyskało numer ISSN?
TAK

5| Czy mogę wziąć udział w konkursie, jeżeli jestem WSPÓŁAUTOREM książki prozą (np. powieści, która ma dwóch autorów), która uzyskała numer ISBN?
TAK

6|  Czy mogę wziąć udział w konkursie, jeżeli jestem jedynym i wyłącznym autorem publikacji poetyckiej (np. zbioru wierszy), która uzyskała numer ISBN?
TAK

DAREK FOKS – Poeta, prozaik i scenarzysta. Pracuje w redakcji „Twórczości”, gdzie prowadzi dział prozy. Brał udział w krajowych i międzynarodowych festiwalach literackich. Laureat m.in. głównej nagrody w konkursie poetyckim „bruLionu”, Nagrody im. Natalii Gall i – wspólnie ze Zbigniewem Liberą – Nagrody TVP Kultura za książkę „Co robi łączniczka”. Opublikował m.in. „Ustalenia z Maastricht” i „Wielkanoc z tygrysem”. Jego teksty publikowano w Czechach, Holandii, Serbii, Słowacji, Słowenii, USA, Ukrainie i Wielkiej Brytanii. Wydana nakładem ha!art książka „Kebab Meister” uzyskała nominację do Nagrody Literackiej Gdynia 2013. W 2014 został laureatem Wrocławskiej Nagrody Poetyckiej Silesius, a jego tom poetycki „Rozmowy z głuchym psem” był nominowany do Nagrody Literackiej Nike oraz Nagrody Gdynia.

JAROSŁAW KLEJNOCKI – Pisarz, poeta, eseista i krytyk literacki. Adiunkt w Instytucie Polonistyki Stosowanej Uniwersytetu Warszawskiego oraz dyrektor Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza. Autor dziesięciu tomów wierszy (ostatni, pod tytułem „W proch”, 2011, wydany jedynie w formie e-booka), kilku tomów esejów oraz książek krytycznych i badawczych (ostatnio: „Literatura w czasach zarazy”, 2006), a także powieści autobiograficznej („Jak nie zostałem menelem”, 2002) i trzech kryminałów (ostatnio: „Człowiek ostatniej szansy”, 2010). Prowadzi bloga krytycznoliterackiego – „Raptularz końca czasów” (wydawnictwoliterackie.pl) oraz bloga muzealnego „Poza regulaminem” (muzeumliteratury.pl). Wraz z żoną autor książki „Próba miłości. Jak pokochać cudze dziecko” (Czarne, 2014)

ZOFIA KRÓL – Redaktorka naczelna magazynu o kulturze dwutygodnik.com. Krytyczka i historyczka literatury, doktor filozofii. Autorka książki „Powrót do świata. Dzieje uwagi w filozofii i literaturze XX wieku” (2013). Publikowała także w „Gazecie Wyborczej”, „Zeszytach Literackich” i „Tygodniku Powszechnym”.

Do konkursu przyjmowane są opowiadania nieprzekraczające 15 stron znormalizowanego maszynopisu. Opowiadanie należy przesłać do 15 lipca 2015 na adres: konkurs@festiwalhaupta.pl. Temat konkursu brzmi „Kontramarka”, a jego rozszerzenie – wraz ze szczegółowymi informacjami dotyczącymi zasad i przebiegu konkursu – znajduje się w REGULAMINIE dostępnym do pobrania pod adresem: www.bit.ly/HAUPT-festiwal-KONKURS.

Prosimy o uważne zapoznanie się z regulaminem.

Nadesłane prace oceni Jury w składzie: Magdalena Budzińska, Darek Foks, Jarosław Klejnocki, Zofia Król. Jury wybierze jednego Laureata/Laureatkę. NAGRODĘ GŁÓWNĄ stanowi 5000 zł brutto oraz publikacja opowiadania na stronie internetowej festiwalu. Nagrodą dodatkową będzie publikacja opowiadania w miesięczniku „Twórczość”.

Wszelkie pytania należy kierować na adres: konkurs@festiwalhaupta.pl.
Link do wydarzenia na facebooku: www.facebook.com/events/1727337130826958.